Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Muvahhidler
(
Berberice
:
???????
Imwe??den,
Arapca
:
????????
al-Muwa??id?n,
Turkce
: Birleyenler, Tek Olanı Kabul Edenler; 1121-1269), bugunku
Kuzey Afrika
,
?spanya
ve
Batı Sahra
topraklarına egemen olan
Murabıtlar Devleti
'ni yıkarak onun yerine gecen
Berberi
hanedan ve devletidir. 1146 ila 1248 yılları arasında, bugunku
?spanya
topraklarının buyuk bolumunun yanı sıra
Kuzey Afrika
'daki bazı toprakları da denetimleri altında tutmu?lardır.
Hristiyan
saldırıları ve bazı ic karı?ıklıklar sonucu 1269'da yıkılmı?lardır.
?ber Yarımadası
uzerinde egemen olmu? son buyuk
Musluman
devlettir.
Muvahhidler,
Murabıtlar
’n bazı dini uygulamalarını kar?ı yeni bir iyile?tirme hareketinin temsilcisi olarak Kuzey Afrika’da ortaya cıktı. 1116'dan itibaren
Trablusgarp
'tan
Moritanya
'ya kadar Kuzey Afrika'daki kumsal ?ehirlerini gezip dini e?itim vererek kendisine taraftar kazandırmı?tır.
?bn Tumert
1121 yılında
Mehdili?ini
ilan ederek Murabıtlar Devleti’ne kar?ı harekete gecmi? ve bu tarih devletin kurulu?u olarak kabul edilmi?tir.
?bn Tumert'in 1130'da olumunden sonra devletin kurulu?u o?rencisi olan Abdulmumin el-Kumi tarafından gercekle?tirilmi?tir. Sus bolgesine egemen olan Abdulmu’min, Murabıtlar'la uzun sure u?ra?mı?tır. 1139-1146 yılları arasında devamlı ya?anan sava?ların sonrasında 1147'de
Marake?
'in de alınmasıyla Murabıtlar devleti tamamen yıkılmı? ve bolgeye Muvahhidler tamamen egemen olmu?tur. Topraklarında cıkan isyanları bastıran Abdulmu’min, sonrasında 1147-1163 yıllarını kapsayan donemde
Libya
'dan
Moritanya
'ya kadar uzanan Kuzey Afrika sahilinde ve
Endulus
'te egemenli?ini yuruten bir devlet kurmu?tur.
[3]
Abdulmumin'in olumunden sonra hukumdarlarda onemli bir toprak kazanımı olmamakla birlikte ozellikle Yusuf, Yakup (Mansur) ve
Muhammed Nasır
donemlerinde Muvahhidlerin duzen ve yukseli? donemleri olmu?tur. Ancak 1212 yılında
?kab Sava?ı
'nda Hristiyanlar kar?ısında a?ır bir yenilgi alınması ve sonrasında 1213 yılında
Muhammed
'in olumuyle Endulus'teki egemenli?ini yitirmeye ba?lamasına ve Muvahhidlerin siyasi duzensizlik donemine girmesine yol acmı?tır.
Muhammed Nasır
'ın olumunden sonra tahta cıkan genc ya?taki o?lu Yusuf el-Mustansır’ın yonetimsel acıdan gucsuz bir hukumdar olması nedeniyle bazı devlet adamları ve yerel yoneticiler guc kazanmaya ba?ladı ve devletin otoritesi sarsılmaya ba?ladı. Bu donemde Endulus’te yerel hanedanlıklar kurulurken di?er taraftan Portekiz, Kastilya ve Aragon krallıkları da Turtu?e (Tartosa), Belensiye (
Valensiya
), Batalyevs (
Badajoz
), Mursiye (
Murcia
), Maride (
Merida
), Kurtuba (
Cordoba
) ve ??biliye (
Sevilla
) gibi bircok Endulus ?ehrini ele gecirdiler.
?dris Memun'un
Maliki
olan toplumun deste?ini sa?lamak amacıyla ?bn Tumert’in goru?lerinden vazgecti?ini ilan etmesi istedi?i sonucu vermedi?i gibi devletinde parcalanmasına neden oldu. 1228 tarihinde Tunus’u Muvahhidler adına yoneten Ebu Zekeriyya Yahya, ?bn Tumert’in davasını kendisinin savundu?unu soyleyerek ba?ımsızlı?ını ilan ederek
Hafsiler
hanedanlı?ını kurdu. 1235 yılında
Tilimsan
ve civarında buyuk Berberi kabilesi Zenate’ye uye
Abdulvadiler
bu adla hanedanlık kurdular. Muvahhidler devletinin yıkılmasını sa?layan en onemli hareket ise 1196'dan beri Magrib-i Aksa’da ba?ımsız ya?ayan
Meriniler
olup, 1247'de Miknas’ı, 1248'da Fas, Sela ve Taze’yi, 1250-1255 arasında Magrib-i Aksa’nın buyuk bolumunu Muvahhidler’den aldılar. Muvahhidler bir sure daha direnc gosterse de 1269'da Meriniler tarafından
Marake?
'in alınmasıyla Muvahhidler Devleti son buldu.
[4]
- Ebu Abdullah Muhammed ?bn Tumert
(
Mehdi
, 1121-1130)
- Abdulmu’min el-Kumi
(1130-1163)
- Ebu Yusuf Yakup el-Mansur
(1163-1184)
- Yakup Mansur
(1184-1199)
- Muhammed Nasır
(1199-1213)
- II.Yusuf
(1213-1224)
- Abdulvahid Mahlu
(1224)
- Abdullah el Adil
(1224-1227)
- Yahya Mutasim
(1227?1229)
- ?dris Memun
(1229-1232)
- Abdulvahid Re?id
(1232?1242)
- Abulhasan Sayyid
(1242-1248)
- Omer Murtaza
(1248-1266)
- Ebu el-Ula el-Vasik ?dris
(1266-1269)
- ^
Le Moyen Age, XIe- XVe siecle
, par Michel Kaplan & Patrick Boucheron. p.213, Ed. Breal 1994 (
ISBN 2-85394-732-7
)
[1]
24 Ekim 2012 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
.
- ^
(Fransızca)
P. Buresi,
La frontiere entre chretiente et islam dans la peninsule Iberique
, pp.101-102. Ed. Publibook 2004,
[2]
5 Temmuz 2017 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
.
- ^
"
"
ABDULMUM?N B. AL? DONEM?NDE MUVAHH?DLER DEVLET?" Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu, ?slam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara-2005, Adnan ADIGUZEL"
(PDF)
. 11 Aralık 2015 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
(PDF)
. Eri?im tarihi: 10 Aralık 2015
.
- ^
"
"
MUVAHH?DLER" ?slam Ansiklopedisi, cilt: 31, sayfa: 410-412, Yıl: 2006"
. 22 Aralık 2015 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 10 Aralık 2015
.
