한국   대만   중국   일본 
Mu?la (il) - Vikipedi ?ceri?e atla

Mu?la (il)

Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Mu?la
?l
İlin Türkiye'deki konumu
?lin Turkiye'deki konumu
Harita
?l sınırları haritası
Ulke Turkiye
Co?rafi bolge Ege Bolgesi
Akdeniz Bolgesi
?l merkezi Mu?la
?dare
 ?  Vali ?dris Akbıyık
Yuzolcumu
 ? Toplam 12.655 km²
Nufus
 ? Toplam 894.509
 ? Kır
-
 ? ?ehir
894509
Zaman dilimi UTC+03.00 ( TS? )
?l alan kodu 252
?l plaka kodu 48

Mu?la , Turkiye 'nin bir ilidir . Mu?la merkezli il, 2023 sonu verilerine gore 1.066.736 ki?ilik nufusa sahiptir. [3] Ege Bolgesi 'nde, topraklarının kucuk bir kısmı Akdeniz Bolgesi icine giren, Ortaca , Dalaman , Koyce?iz , Fethiye , Marmaris , Milas , Datca ve Bodrum gibi tatil yoreleri ile unlu bir yerle?im yeridir. ?lde 13 ilce bulunur.

Co?rafya [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Mu?la- Milas arasındaki Akbuk sahili
Mu?la co?rafyasının tipik bir gorunumu

Mu?la ilinin yuzolcumu 12.654 km 2 'dir. [2] Mu?la, Akdeniz iklimi etkisinde kalmaktadır. [4] Mu?la ?ehrinin icinde bulundu?u Mente?e Yoresi 'nde da?lar denize paralel uzanmaktadır. 800 m. yuksekli?e kadar olan alanlarda 'Asıl Akdeniz ?klimi' ve daha yuksek alanlarda 'Akdeniz Da? ?klimi' hissedilir. Maksimum-minimum sıcaklık de?erleri, nemlilik, ya?ı? miktarı ve hakim ruzgar yonleri yerel co?rafi ko?ullara gore de?i?mektedir. Metrekare'ye 1000 mm'den fazla ya?ı? alan Mu?la, orman oranı bakımından Turkiye'nin en zengin olan yorelerinden bir tanesidir. Ne var ki ya?ı?ların buyuk co?unlu?u kı? mevsiminde du?er ve yaz kuraklı?ı belirgindir. Da?ların denize paralel uzanmasının ve yukseltinin bu yorede Ege Bolgesi'nin genelinin aksine daha fazla olmasının di?er bir sonucu olarak ula?ım do?u-batı yonunde zorla?ır ve nufus seyrekle?ir.

Turkiye'nin guneybatı ucunda yer alan kuzeyinde Aydın , kuzeydo?usunda Denizli ve Burdur , do?usunda Antalya ile kom?u, guneyinde Akdeniz ve batısında ise Ege Denizi ile cevrilidir.

Toplam uzunlu?u 1479 km olan deniz kıyıları ile Mu?la, Turkiye'nin uzun sahil ?eridine sahip ilidir. [ kaynak belirtilmeli ] En buyuk ilcesi Fethiye 'dir. Mu?la ilinde ayrıca iki buyuk gol bulunmaktadır. Bunlar Milas ile Aydın ilinin Soke ilcesi sınırları dahiline yayılan Bafa Golu ile Koyce?iz ilcesindeki Koyce?iz Golu 'dur. Onemli uc akarsuyu ise Cine Cayı (Yata?an'dan gecerken Yata?an Cayı), Esen Cayı (Seki beldesinden gecerken Seki Cayı) ve Ortaca-Dalaman arasında yer alan ve bu iki ilce arasında sınır olarak kabul edilen Dalaman Cayı'dır.

Mu?la denizden 670 m yukseklikte, ustu duz bir kaya kutlesi ?ekliyle ilginc bir gorunume sahip olan Asar Da?ı 'nın eteklerinde kurulmu?tur. Mu?la Ovası, Mente?e kalker platosunda Neojen ca?ında olu?mu? depresyonların sonradan karstla?masıyla olu?mu? canak ?eklindeki cukurluklardan biridir. Mu?la ovasına benzer jeolojik yapıya sahip kom?u ovalar Ye?ilyurt , Ula , Gula?zı , Yerkesik , Akkaya , Camkoy , Yenice ovalarıdır. Mu?la Ovası Karada? , Kızılda? , Asar da?ı ve Hamursuz Da?ı ile cevrelenmi?tir. Du?erek'in kuruldu?u yamacların gerisinde rakım hızla artar ve Mente?e Da?ları silsilesi icinde yer alan Yılanlı Da?ı 2000 metreye ula?ır.

Nufus [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Guncel Nufus De?erleri (TU?K 6 ?ubat 2024 verileri [3] )

Mu?la ilinin nufusu 1.066.736'dır (2023 sonu). ?lin yuzolcumu 12.655 km 2 'dir. ?lde km 2 'ye 84 ki?i du?mektedir. (Yo?unlu?un en fazla oldu?u ilce 305 ki?i ile Bodrum ’dur)

?lde yıllık nufus artı? oranı %1,75 olmu?tur. Nufus artı? oranı en yuksek ve en du?uk ilceler Seydikemer (%5,03) - Fethiye (%-0,08).

6 ?ubat 2024 TU?K verilerine gore 13 ilce ve belediye, bu belediyelerde toplam 569 mahalle bulunmaktadır.

2023 yılı sonunda Mu?la ili ve ilcelerinin yerle?im yeri ve nufusla ilgili sayısal bilgileri
?lce Nufus 2022 Nufus 2023 Fark De?i?im% Mah.Say. Alanı  km 2 [5] Yo?unluk
Bodrum 192.964 198.335 5.371 2,75 56 650 305
Dalaman 47.482 49.044 1.562 3,24 25 608 81
Datca 25.029 25.649 620 2,45 12 436 59
Fethiye 177.702 177.569 -133 -0,08 41 875 203
Kavaklıdere 10.909 10.975 66 0,60 15 302 36
Koyce?iz 39.242 40.665 1.423 3,56 25 1329 31
Marmaris 97.818 96.778 -1.040 -1,07 25 906 107
Mente?e 120.627 123.227 2.600 2,13 66 1659 74
Milas 147.416 149.691 2.275 1,53 132 2067 72
Ortaca 54.478 56.056 1.578 2,86 27 285 197
Seydikemer 62.622 65.851 3.229 5,03 65 2208 30
Ula 26.613 27.282 669 2,48 30 479 57
Yata?an 45.283 45.614 331 0,73 50 851 54
Mu?la 1.048.185 1.066.736 18.551 1,75 569 12.655 84
Mu?la il nufus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark ?ehir  -  Kır
1927 [6] 175.390 36
  %16     28.110
147.280     %84  
1935 [7] 196.772 39 %12
  %17     32.553
164.219     %83  
1940 [8] 211.445 40 %7
  %18     37.723
173.716     %82  
1945 [9] 220.678 40 %4
  %17     38.042
182.636     %83  
1950 [10] 241.640 40 %9
  %15     36.135
205.505     %85  
1955 [11] 267.579 40 %11
  %17     44.886
222.693     %83  
1960 [12] 299.611 40 %12
  %18     53.238
246.373     %82  
1965 [13] 334.973 41 %12
  %18     59.330
275.643     %82  
1970 [14] 368.776 41 %10
  %19     70.596
298.180     %81  
1975 [15] 400.796 41 %9
  %21     85.011
315.785     %79  
1980 [16] 438.145 43 %9
  %23     100.314
337.831     %77  
1985 [17] 486.290 41 %11
  %28     136.160
350.130     %72  
1990 [18] 562.809 36 %16
  %33     186.397
376.412     %67  
2000 [19] 715.328 30 %27
  %38     268.341
446.987     %62  
2007 [20] 766.156 24 %7
  %41     310.527
455.629     %59  
2008 [21] 791.424 23 %3
  %42     329.126
462.298     %58  
2009 [22] 802.381 23 %1
  %42     339.757
462.624     %58  
2010 [23] 817.503 23 %2
  %43     350.050
467.453     %57  
2011 [24] 838.324 23 %3
  %43     362.513
475.811     %57  
2012 [25] 851.145 24 %2
  %44     373.937
477.208     %56  
2013 [26] 866.665 24 %2 ?ehir ve kır ayrımı kaldırılmı?tır.
2014 [27] 894.509 24 %3
2015 [28] 908.877 24 %2
2016 [28] 923.773 24 %2
2017 [28] 938.751 24 %2
2018 [28] 967.487 24 %3
2019 [28] 983.142 24 %2
2020 [28] 1.000.773 24 %2
2021 [28] 1.021.141 24 %2
2022 [28] 1.048.185 24 %3
2023 [28] 1.066.736 24 %2


Ekonomi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Mu?la ili, 2018 yılı verisine gore gayri safi yurt ici hasıla bakımından ?42,5 milyar ile ulkenin on sekizinci buyuk ilidir. [29] Ki?i ba?ına du?en gelirde ise ?44.594 ile on dorduncu sırada yer almaktadır. [29] 2013 yılı ?nsani Geli?me Endeksi verisine gore Mu?la, elde etti?i 0,695 puanla be?inci sırada yer aldı. [30]

Endustri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?lin Yata?an ilcesinde Yata?an Termik Santrali , Yenikoy 'de Yenikoy Termik Santrali , Kemerkoy 'de Kemerkoy Termik Santrali vardır.

?lin maden yatakları zengindir. Bu sektorde Yata?an linyit rezervleri ve Fethiye krom yatakları ilk kalemde sayılabilir. Mu?la ayrıca onemli bir mermercilik merkezidir. Bu enerji ve madencilik uretim tesisleri dı?ında sanayiye donuk buyuk giri?imler bulunmamaktadır. Ekonomi ozellikle turizm ve tarıma dayalıdır. Ayrıca Dalaman ilcesinde Ka?ıt Fabrikası (eski adı SEKA, yeni adı MOPAK ) bulunmaktadır.

Tarım [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Mu?la ili tarımsal urunlerinin ce?itlili?i ile dikkati ceker. Turkiye 'de arıcılı?ın en onemli merkezlerinden biridir. Yorede hem arı hem de cam balı bulunmaktadır. Marmaris ilcesi cam balı ile unludur. Ortaca , Fethiye ve Dalaman ilcelerinde yaygın bir ?ekilde narenciye tarımı ( portakal , limon , mandalina , greyfurt ) yapılmaktadır. Ozellikle Marmaris - Koyce?iz hattına ozgu bir di?er urun gunluk a?acından elde edilen ve parfumeride ile eczacılıkta kullanılan sı?la ya?ıdır . Zeytincilikte il genelinde geli?mi?tir.

Turizm [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ortaca , Dalaman , Koyce?iz , Fethiye , Marmaris , Datca ve Bodrum gibi tatil bolgeleri ile dunyaca tanınan Mu?la, 2007 yılı Ocak-Eylul doneminde, 2006'nın aynı donemine gore turist sayısını %9 artarak 2.285.258 ki?i a?ırlamı?tır.

Ayrıca Dalaman'da askeri ve sivil havaalanı bulunmaktadır. Bu havaalanın yıllık 10 milyon kapasiteli dı? hatlar terminalinin bulunması yurtdı?ından ula?ım icin de onemli bir imkan sa?lar.

Konum [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Konum Bilgileri
?lce Kurulu? Yılı [31] Onceden ba?lı oldu?u ilce Alanı km 2 Rakım mt. Merkeze km [32] Ula?an Yollar [32]
Bodrum Cumh.once 650 4 111 -01
Dalaman 1983 Koyce?iz 608 17 86 -13=> -11
Datca 1928 Marmaris 436 9 121 -01
Fethiye Cumh.once 875 6 124 -04,
Kavaklıdere 1990 Yata?an 302 877 53 -14=> ,
Koyce?iz Cumh.once 1.329 15 58 -03
Marmaris Cumh.once 906 5 52 -02
Mente?e 2012 Merkez 1.659 685 0 -14, -03
Milas Cumh.once 2.067 59 63 -02, -02,
Ortaca 1987 Koyce?iz 285 28 76 -03
Seydikemer 2012 Fethiye 2.208 127 147 -05, -01
Ula 1954 Merkez 479 610 18 -14=>
Yata?an 1944 Merkez 851 390 28 -02, -14,
MU?LA Cumh.once 12.654 659

Kultur [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

A?ız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Mu?la ilinde kullanılan Turk ?ivesinin Batı Anadolu a?ızları icindeki konumu Leyla Karahan'ın Anadolu A?ızlarının Sınıflandırılması ( Turk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı calı?masına gore ?oyledir:

Mu?la mutfa?ı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

En tanınmı? yemeklerin ba?ında Mu?la'nın kendine ozgu tarhanası gelir. Tarhana yazın yapılır ve pencere onlerine, dam ve avlulara serilip kurutulur ve kı?ın afiyetle yenilir. Zeytin ve kurutulmu? biber de Mu?la'da artık bir kultur halini almı?tır. Ozellikle sofralık zeytin Karya doneminden beri Mu?la'da onemini hala korumaktadır. Bunların dı?ında Mu?la Merkez'in kendine ozgu yemekleri de vardır. Ke?ke?i de unutmamak gerekir ozellikle du?un yeme?idir onsuz yemek olmaz.

Mu?la evleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ayrıca bakınız: Saburhane
?ehirde eski bir sokak

Mu?la evleri; tasarımları, ah?ap i?cilikleri, tavan i?lemeleri ve ?ehrin sembolu haline gelmi? bacaları ile Turk geleneksel mimarisinde ozgun bir model olu?turmaktadır. Genelde iyi korunmu?lardır. Geleneksel mimariden do?rudan esinlenmi? yeni yapıların da Mu?la bolgesinde halen di?er bolgelerimize kıyasla daha fazla in?a edildi?i soylenebilir. Bunda kentin yuksek e?itim ve yerel ?uur duzeyi ile yorenin turistik bir bolge olmasının etkileri bulunmaktadır. Kent merkezinde ozellikle Hisar da?ı eteklerine do?ru yo?unla?an eski Mu?la evleri, Karaba?lar Yaylası 'ndaki evler ve Yılanlı Da?ı yamacındaki Du?erek mahallesi evleri ile bir arada ele alınabilir.

' Hayat ' olarak adlandırılan acık on sofalar, kuzulu kapı olarak adlandırılan avlu giri?leri, ocaklar, bacalar, uzun ve geni? sacaklar, tavan suslemeleri, ah?ap suslemeli verandalar, duvarlara gomulmu? dolap bicimli banyolar Mu?la evlerinin tipik ozellikleri arasındadır. Buyuk co?unlu?u avlulu ve iki katlıdır. Bazılarında hayat bolumu sonradan kapatılmı?tır. Yakın devirde in?a edilen evlerde ise, 'hayat' do?rudan kapalı olarak yapılmaktadır.

Genel ozellikleri, butun Turk evlerinde oldu?u gibi, aile mahremiyeti anlayı?ının bir urunu olarak ice donuk olmalarıdır. Ozellikle zemin katlarında soka?a penceresi olan ev yok denecek kadar azdır. Buna kar?ılık avluya bakan pencerelerin coklu?u dikkat ceker ve acık, yarı acık ya?am mekanlarıyla, geni? sacaklarla zenginle?tirilir. Bu nedenle, on cephe ozelli?i avlu tarafından ortaya cıktı?ından, manzara ve gune? hakimiyetini de dengelemek uzere, evler parsellerin yukarı ko?elerine ve kuzeye sa?ır, guneye acık olarak yerle?irler.

Plan tipleri, 'hayat' ile bunun etrafında yer alan odaların bulundukları konuma ve ust kata cıkan merdivenin yerine gore de?i?iklikler gosterir. Uzerlerinde yer aldıkları parsellerin bicimi ve kom?u binaların konumu da planların olu?umunda etkili olabilmektedir. Ancak, genel hatlarıyla merdivenlerin, sofa icindeki yerlere gore ortadan ve yandan merdivenli tipler olarak sınıflama yapmak da mumkundur.

Ortadan merdivenlerde, ust kata cıkı? binayı simetrik olarak ikiye ayırdı?ı gibi, farklı ?ekillerde de bolebilir. Ancak her iki durumda da yaygın olan uygulama, merdivenin geriye do?ru sokulan bir orta sofadan cıkması ve binanın arka duvarına yaslanmı? olmasıdır. Merdiven ah?aptır. Altı depo olarak kullanılır. Her iki yanında simetri hakimse birer veya iki?er oda yer alır. 'Hayat'a odalara giri?te 45 dereceli kırılmalar bulunur. 'Hayat' avlu cepheleri boyunca uzandı?ı gibi, sadece merdivenin acıldı?ı ve oda giri?lerinin bulundu?u orta kısımda da yer alabilir. Bu tiplerde de yaygın olan uygulama orta sofanın bina cephe hattının ilerisine do?ru be?gen ?ekilde cıkma yapmasıdır. Ortadan cıkan merdivenin yapı kutlesine simetrik olarak ayırmadı?ı durumlarda ise, 'hayat'ın bir tarafında odalar yer almakta, di?er tarafında ise yine bu bolumun devamı olan yarı acık bir mekan bulunmaktadır. Genellikle, avluya bakan cephelerinde boydan boya 'hayat' bulunan evlerde ise, ust kata merdivenle cıkılır. 'Hayat'ın geni?li?i binanın yanından cıkan merdivenin iki kolunun geni?li?i ile uyum icindedir. Odalar 'hayat'ın gerisinde ve yapının arka duvarına yapılmı? olarak yan yana sıralanırlar. Her biri do?rudan 'hayat'a acılır.

Sokaktan evlere kuzulu kapılardan girilir. Bu kapı geni? iki kanadı olan ve bunlardan genellikle giri?e gore sa? taraftakinin icinden ikinci bir kucuk kapı acılan, 2.30 m. yukseklikteki avlu duvarının yuksekli?i ile orantılı, co?unun uzerinde kucuk iki tarafa meyilli. kiremit ortulu, ah?ap catısı bulunan kapılardır.

Avlular, yılın yedi sekiz ayı boyunca ya?anılan, evin kapalı mekanları ve 'hayat'larıyla kullanım butunlu?u icinde olan, genellikle kayrak ta?ı ile kaplı birco?u havuzlu ic bahceler ?eklindedir, Duvarlara yakın yerlerde a?aclar yer almaktadır. Evin bir duvarına biti?ik olarak veya yarım bir konumda tek katlı mu?temilat bulunur. Mu?temilat icinde evin asıl mutfa?ı, oca?ı, kileri ve bazen de banyo yer alır. Ayrıca, temiz su havzaları da bu binanın icinde veya dı?ındadır.

Yapılar genellikle ta? veya ikinci derecede ah?aptır. Tum ta?ıyıcı duvarlar, avlu duvarları, ozellikle zemin katlar kirec harcı, kırma-moloz ta? duvarlarla in?a edilmi?tir. Catı ortusu olarak oluklu kiremit kullanılır. Catı dı?ında duvar ustleri, ocak cıkıntılarının baca halinde daraldı?ı girintilerin ustleri de ya?murdan korunacak tum cıkıntılar bu kiremitle ortuludur. Ayrıca, bugun Mu?la'nın sembolu olarak kabul edilen karakteristik bacadan oluklu kiremitlerle yapılan kendine ozgu bir ?apka ile kapatılmı?tır.

Mu?la evlerini, temel olarak ikiye ayırmak mumkundur:

Turk evleri

Ozellikle Hisar Da?ı eteklerine do?ru yayılmı? olan bu evler, kentsel silueti kırmızı kiremit catı beyaz duvar ve uzerlerinden ta?an ye?il a?aclar uclusu ile olu?an armonisi icinde, geleneksel dokunun ozunu olu?turan yapılardır. Avlu icindeki mu?temilatlarıyla bir kullanım ve form bicimini olu?tururlar. Bazılarının 'hayat'ları sonradan kapatılmı?, yakın devirde in?a edilen bazılarınde ise bu bolum do?rudan olarak yapılmı?lardır.

Rum evleri

Rum evlerini di?er evlerden ayıran temel ozellik ice kapanmı? olmaları, avlu yerine sokakla butunle?en bir cephe ve kutle nizamı gostermeleridir. Di?er ayırt edici ozelli?i ise kesme ta? yapı olmalarıdır. Eski ?ehrin ticaret ve zanaat merkezi Arasta mevkiinde 1895'te Rum Filivari Usta'nın elinden cıkmı? saat kulesi de Rum nufusun Mu?la'ya yadigarlarındandır.

Kentte halen ya?ları 100 ila 300 arasında de?i?en 400 yapı koruma altındadır ve kapsamlı bir restorasyon giri?imi ba?latılmı?tır.

Yonetim [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: Mu?la'nın ilceleri

Merkezi Yonetim [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Buyuk?ehir illerinde Merkezi yonetim Vali, ?l Mudurleri ve ?l Danı?ma Kurulundan olu?ur.

Mu?la, bir ‘buyuk?ehir’dir. Bu ozelli?ine gore yonetimi belirlenmi?tir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yonetimi temsil eder ve Cumhurba?kanı tarafından atanır.

Buyuk?ehir yapılan illerde, ?l Genel Meclisi , yetki ve gorevlerini Buyuk?ehir Belediye Meclisi ’ne devretmi? ve kaldırılmı?tır.

Mu?la Valisi, 1971-Do?an?ehir do?umlu ?dris AKBIYIK , A?ustos 2023/376 sayılı kararla Hakkari Valisi iken atanmı?tır.

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Mu?la'nın ilceleri sayfasında gosterilmi?tir.

Yerel yonetim [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Buyuk?ehir Belediyelerinde Yerel yonetim, Buyuk?ehir Belediye Ba?kanı, Buyuk?ehir Belediye Meclisi ve Buyuk?ehir Belediye Encumeni'nden olu?ur.

Yerel yonetimi temsil eden Buyuk?ehir Belediye Ba?kanı, ildeki tum secmenlerin oy coklu?u ile secilir. Yerel secimlerde ?lce Belediye Ba?kanı ve ?lce Belediye Meclisi icin de oy kullanılarak ilcelerin belediye meclisleri olu?ur. ?lce Belediye meclislerinden alınan uyelerle (ba?kan kontenjanı, ilce nufusu ve parti oy oranına gore) de Buyuk?ehir Belediye Meclisi olu?ur. Bu mecliste ilce belediye ba?kanları da yer alır. [33] [34] Meclisin ba?kanı Buyuk?ehir Belediye Ba?kanı'dır.

Buyuk?ehir belediye encumeni, belediye ba?kanının ba?kanlı?ında, belediye meclisinin kendi uyeleri arasından bir yıl icin gizli oyla secece?i be? uye ile biri genel sekreter, biri mali hizmetler birim amiri olmak uzere belediye ba?kanının her yıl birim amirleri arasından secece?i be? uyeden olu?ur. (5216 saylı kanun 16.madde)

Buyuk?ehir yapılan illerde, ?l Genel Meclisi, yetki ve gorevlerini Buyuk?ehir Belediye Meclisi’ne devretmi? ve kaldırılmı?tır.

Mu?la Buyuk?ehir Belediye Ba?kanı, 1970-Bodrum do?umlu Ahmet Aras (CHP), 31 Mart 2024 secimlerinde %54,99 oy oranıyla secilmi?tir. Aras, daha once Bodrum Belediye Ba?kanıydı. [35]

?lce belediyeleri, 2024 Turkiye yerel secimleri'ne gore, iki de?i?ik parti tarafından yonetilmektedir. Bu ilcelerden 11'i CHP ve 2'si AK PART?'li belediye ba?kanıdır. [36]

Mu?la Buyuk?ehir Belediye Meclisi uye sayısı 68’dir (Buyuk?ehir Belediye Ba?kanı, 13 ilce belediye ba?kanı ve 55 uye) Bunların 17'si AK PART?, 49'u CHP, 3'u MHP, 1'i ?Y? P.'dir [37]

Belediye ba?kanları ve meclislere ait bilgiler Mu?la'nın ilceleri sayfasında gosterilmi?tir.

E?itim [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

1992’de kurulmu? olan Mu?la Sıtkı Kocman Universitesi , ozellikle 1999 sonrasında, i? insanı Sıtkı Davut Kocman ’ın Universiteyi kelimenin tam anlamıyla kanatlarının altına almasını takiben goz kama?tırıcı bir hızla geli?mi?tir. Yakın gecmi?te vefat eden Sıtkı Davut Kocman ve kurucu rektor Ethem Ruhi Fi?lalı (1992-2002)’ nın yonetiminde, evvelce 30 bin nufuslu kucuk ve hareketsiz bir il merkezinden ibaret olan ?ehir, 20.000’i a?kın o?rencinin olu?turdu?u yeni bir toplulu?un yerle?mesiyle buyuk bir ivme kazanmı?tır. Mu?la Sıtkı Kocman Universitesi her yıl acılan yeni fakulteleri ile daha da buyuk bir o?renci kitlesine hitap edebilir hale gelmi?tir ve bu da Mu?la'nın Mu?la Ovası boyunca yayılmasını ve buyumesini sa?lamı?tır. Mu?la ili cok buyuk olmadı?ından o?renciler kiralar ve ev bulma konularında sorun ya?ayabilmektedirler.

Altyapı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ula?ım [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?lin onemli limanları Bodrum , Marmaris , Fethiye ve Gulluk 'tedir. Ayrıca ilde iki havaalanı; Milas-Bodrum Havalimanı ve Dalaman Havalimanı bulunmaktadır.

?ehir ici

Mu?la, Bodrum'dan Seydikemer'e kadar uzanır ve ?ehirici ula?ımında sorun bulunmamaktadır. Eski mahallerden car?ısına aracsız ula?ım mumkundur. Sadece Kotekli , Yenikoy , TOK?, Gula?zı , OSB, Mente?e ve Akcaova gibi yeni kurulmakta olan semtlerine ve Karaba?lar 'a ula?ım icin ?ehirici araclara ihtiyac duyulur.

Kara yolu

Mu?la, dunyaca unlu turizm merkezlerine yakın olmasından dolayı geli?mi? karayolu ba?lantılarına sahiptir. ?stanbul, Ankara ve ?zmir gibi buyuk ?ehirlerden ve ulkenin di?er bolgelerinden gelip Marmaris, Fethiye ve Bodrum gibi onemli turizm merkezlerine ula?an karayolları Mu?la'dan gecer. D 320, D 400 ve D 550 karayolları Mu?la'da ba?lar veya sonlanır. Mu?la'dan Turkiye'nin di?er ?ehirlerine aktarmasız olarak ula?mak mumkundur. Ayrıca ilcelerine ozellikle yaz mevsiminde surekli olarak otobus ve minibuslerle seferler yapılır. Bazı onemli ?ehirlere uzaklı?ı ?oyledir:

Sa?lık [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: Mu?la ilindeki sa?lık kurumları listesi

Mu?la ilinde, devlete ait ve ozel 24 hastane bulunmaktadır. En cok yatak kapasitesine sahip hastane, 2011 yılında adı Mu?la E?itim ve Ara?tırma Hastanesi olan Mu?la Devlet Hastanesidir .

Spor [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: Mu?la'da spor

2018-2019 Sezonu sonunda, Mu?la’nın futboldaki takımları: 2. Ligde Bodrumspor ligde kalırken Fethiyespor kume du?mu?tur. BAL’da 2, Kadın futbol 3. liginde de 1 takımı da yerlerini korumu?tur. Ziraat Turkiye Kupası 'nda Mu?laspor 2. turda, Fethiyespor 4. turda elenirken, Bodrum B. Bodrumspor son 16 turunda Yeni Malatyaspor 'a elenmi?tir.

Kadınlar basketbol Super Ligi 'nde yer alan Bodrum Belediyesi 1. lige du?mu?tur. Erkekler 2. Liginde Fethiyespor , 1. lige yukselmi?tir. Voleybolda erkekler 1. Liginde Milasspor, play-off sonunda lig 7.si olmu?tur. 2. Ligdeki 5 takımdan Bodrum Do?u? S. ve Seydikemer Bld.spor kume du?mu?tur. Bolgesel ligde 8 takım yer almı?tır. Hentbol erkek 2. Lig takımı Koyce?iz Bld.spor, tekrar 1. Lige cıkmı?tır. Bodrum Yalıkavak super ligi 9.sırada bitirmi?, Turkiye Kupası'nda ceyrek finalde elenmi?tir.

?lde yer alan onemli spor tesisleri arasında Ataturk Stadyumu (7.750), Mente?e (3.000) ve Eldirek (2.000) Spor Salonları, Sıtkı Kocman K. Yuzme Havuzu (750) yer alır. Ayrıca Mu?la, uzun mesafe yuruyu? parkurları olan Likya Yolu 'nun bir kısmı ile Karia Yolu 'nun neredeyse tamamını sınırlarında barındırmaktadır. [38] Likya Yolu'nda 2010 senesinden beri yuruyu?un yanı sıra cok etaplı ultra maraton yarı?ları da duzenlenmektedir. [39]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ "2014 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 10 ?ubat 2015 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 ?ubat 2015 .  
  2. ^ a b "?l ve ?lce Yuz Olcumleri" (PDF) . Harita Genel Mudurlu?u. 24 Ekim 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi (PDF) . Eri?im tarihi: 24 Ekim 2019 .  
  3. ^ a b "Ar?ivlenmi? kopya" . 21 Aralık 2023 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 6 ?ubat 2024 .  
  4. ^ "Koppen-Geiger ?klim Sınıflandırmasına Gore Turkiye'nin ?klim Tipleri" . dergipark.org.tr. Temmuz 2017. 5 ?ubat 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 21 Aralık 2019 .  
  5. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" (PDF) . 24 Ekim 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi (PDF) . Eri?im tarihi: 7 ?ubat 2020 .  
  6. ^ "Fasikul I: Mufassal Neticeler ?cmal Tabloları" (PDF) . 28 Te?rinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri . D?E. 2 Haziran 2021 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi (PDF) . Eri?im tarihi: 28 Mayıs 2021 .  
  7. ^ "1935 Genel Nufus Sayımı" (PDF) . 20 ?lkte?rin 1935 Genel Nufus Sayımı . D?E. 2 Haziran 2021 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 21 ?ubat 2021 .  
  8. ^  . "Vilayetler, kazalar, Nahiyeler ve Koyler ?tibarile Nufus ve Yuzey olcu" (PDF) . 20 ?lkte?rin 1940 Genel Nufus Sayımı . D?E. 20 Ekim 2016 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Ekim 2016 .  
  9. ^  . "1945 Genel Nufus Sayımı" (PDF) . 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayımı . D?E. 15 A?ustos 2019 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 21 ?ubat 2021 .  
  10. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Koyler itibarıyla nufus" (PDF) . 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayımı . D?E. 15 A?ustos 2019 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 21 ?ubat 2021 .  
  11. ^  . "1955 Genel Nufus Sayımı" (PDF) . 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayımı . D?E. 2 Haziran 2021 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 21 ?ubat 2021 .  
  12. ^  . "?l, ?lce, Bucak ve Koyler itibarıyla nufus" (PDF) . 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayımı . D?E. 15 A?ustos 2019 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 19 ?ubat 2021 .  
  13. ^ "1965 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 Kasım 2012 .  
  14. ^ "1970 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 Kasım 2012 .  
  15. ^ "1975 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 Kasım 2012 .  
  16. ^ "1980 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 Kasım 2012 .  
  17. ^ "1985 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 Kasım 2012 .  
  18. ^ "1990 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 Kasım 2012 .  
  19. ^ "2000 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 Kasım 2012 .  
  20. ^ "2007 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 Kasım 2012 .  
  21. ^ "2008 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 Kasım 2012 .  
  22. ^ "2009 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 Kasım 2012 .  
  23. ^ "2010 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 Kasım 2012 .  
  24. ^ "2011 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 Kasım 2012 .  
  25. ^ "2012 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 20 ?ubat 2013 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 8 Mart 2013 .  
  26. ^ "2013 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 15 ?ubat 2014 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 15 ?ubat 2014 .  
  27. ^ "2014 genel nufus sayımı verileri" . Turkiye ?statistik Kurumu. 10 ?ubat 2015 tarihinde kayna?ından (html) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 ?ubat 2015 .  
  28. ^ a b c d e f g h i
    • "Adrese Dayalı Nufus Kayıt Sistemi Sonucları" (html) (Do?rudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ula?mak icin sorgulama yapılmalıdır). Turkiye ?statistik Kurumu . Eri?im tarihi: 13 Nisan 2016 .  
    • "Mu?la Nufusu" . nufusu.com . Eri?im tarihi: 5 ?ubat 2021 .  
    • "Mu?la Nufusu" . nufusune.com.  
    • "Mu?la Nufusu" . nufusubu.com.  
  29. ^ a b Ozkul, ?smet (10 A?ustos 2023). "81 ilin 2018 yılı GSYH ve buyume karnesi" . Ekonomim . 10 A?ustos 2023 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 A?ustos 2023 .  
  30. ^ "Turkiye'de ?llere Gore ?nsani Geli?me Endeksi" . dergipark.org.tr. Ocak 2017. 21 Aralık 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 21 Aralık 2019 .  
  31. ^  ?ci?leri Bakanlı?ı- ?ller ?daresi Genel Mudurlu?u
  32. ^ a b Karayolları Genel Mudurlu?u
  33. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" (PDF) . 29 Mayıs 2015 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Mayıs 2020 .  
  34. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" (PDF) . 10 Eylul 2017 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Mayıs 2020 .  
  35. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" . 5 Ekim 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Mayıs 2020 .  
  36. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" . 1 Ocak 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Mayıs 2020 .  
  37. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" . 22 Eylul 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Mayıs 2020 .  
  38. ^ "Turkiye'nin en uzun antik yuruyu? rotası: Karia Yolu" . NTV . 22 Eylul 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 22 Eylul 2019 .  
  39. ^ "Hakkımızda" . Likya Yolu Maratonu. 14 Eylul 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi .  

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mu?la_(il)&oldid=32976069 " sayfasından alınmı?tır