Montevideo
, bir
Guney Amerika
ulkesi olan
Uruguay
'ın
ba?kenti
, en onemli limanı ve en buyuk kentidir.
[1]
Aynı zamanda en geli?mi? ve modern yonetim otoritelerinin var oldu?u yerdir. Ulkenin parlamentosu bu kentte bulunmaktadır.
"Montevideo" kelimesi
Portekizcede
"
bir da? goruyorum
" anlamına gelir. Bu bolgeye gelen Portekiz gemicilerinden biri, korfezin ardındaki da?ı gordu?unde bu kelimeyi kullandı. ?ehrin adı buradan gelmektedir.
?spanya
ile aralarındaki
Tordesillas antla?masına
kar?ın, 17. yuzyılda
Portekizliler
, Colonia del Sacramento'u kurunca, 1724'te
?spanyollar
gelip Portekizlileri bolgeden cıkarmı?lar ve onlem olarak da 1725'te kenti kurmu?lardır.
Kent 1828'de
Uruguay
'ın
ba?kenti
olmu?tur.
'Montevideo' adının anlamını acıklayan en az iki de?i?ik sav vardır: Birincisi
Portekizce
"Monte vide eu" ("bir da? goruyorum") dan geldi?i, ikincisi de
?spanyolca
"Monte VI De Este a Oeste" ("do?udan batıya altıncı da?")'dan geldi?idir. Kentin tam adı
San Felipe y Santiago de Montevideo'
dur.
19. yuzyıl boyunca ve 20. yuzyıl ba?larında,
Arjantin
ve
Brezilya
'nın artan etkisinden kurtulma cabaları
Birle?ik Krallık
'ın etkisinin artması sonucunu do?urmu?tur. Kent 1838 ile 1851 yılları arasında art arda
Arjantin
diktatoru
Juan Manuel de Rosas
tarafından ele gecirilmi?; 1860 ile 1911 yılları arasında
Birle?ik Krallık
, kenti cevresine ba?layan geni? demiryolu a?ı kurmu?tur.
Montevideo'nun 1,3 milyonluk nufusunun yakla?ık yarısı ?talyan kokenlidir ve geri kalanın buyuk co?unlu?u da Avrupa (ozellikle ?spanyol) koklerine sahiptir. Nufusun sadece yuzde 12'si Avrupalı gocmenlerin soyundan gelmiyor.
Montevideo'nun buyuk?ehir bolgesi, esas olarak ?ehrin kendisi ve Montevideo'nun banliyoleri ve biti?ik kırsal alanları ile cevresindeki Canelones eyaletinden olu?ur, Uruguay'ın toplam nufusunun yuzde kırkından fazlasını temsil eder.
Montevideo; ulkenin guneyinde, Uruguay ırma?ı ile Prana ırma?ının birle?erek denize dokuldu?u geni?
Rio de la Plata
("gumu? ırmak") koyunun kuzeyinde yer alır. Aynı koyun guneyindeki
Buenos Aires
'ten yakla?ık olarak 193 kilometre uzaktadır.
?klimi ılıman, ortalama sıcaklı?ı yakla?ık 15 santigrat derecedir.
Montevideo, Uruguay iklimi
|
Aylar
|
Oca
|
?ub
|
Mar
|
Nis
|
May
|
Haz
|
Tem
|
A?u
|
Eyl
|
Eki
|
Kas
|
Ara
|
Yıl
|
En yuksek sıcaklık (°C)
|
42,8
|
40,3
|
38,4
|
36,7
|
32,0
|
27,4
|
29,8
|
30,8
|
32,0
|
35,8
|
38,2
|
40,8
|
42,8
|
Ortalama en yuksek sıcaklık (°C)
|
27,7
|
26,8
|
25,3
|
21,7
|
18,2
|
15,2
|
14,5
|
16,3
|
17,5
|
20,8
|
23,3
|
26,0
|
21,1
|
Ortalama sıcaklık (°C)
|
23,2
|
22,7
|
21,3
|
17,9
|
14,5
|
11,7
|
11,1
|
12,4
|
13,7
|
16,6
|
19,0
|
21,5
|
17,1
|
Ortalama en du?uk sıcaklık (°C)
|
18,8
|
18,7
|
17,3
|
14,1
|
10,9
|
8,3
|
7,6
|
8,5
|
9,9
|
12,5
|
14,7
|
17,0
|
13,2
|
En du?uk sıcaklık (°C)
|
6,0
|
6,8
|
3,8
|
1,3
|
?2
|
?5,6
|
?5
|
?3,8
|
?2,4
|
?1,5
|
2,5
|
5,0
|
?5,6
|
Ortalama ya?ı? (mm)
|
86,8
|
101,5
|
104,6
|
85,5
|
89,0
|
83,1
|
86,4
|
88,2
|
93,9
|
108,5
|
89,3
|
84,4
|
1.101,2
|
Kaynak: Instituto Nacional de Investigacion Agropecuaria
[2]
|
Kucuk bir yerle?im olarak ba?layan Montevideo'da ya?ayan ki?i sayısı 1860'ta ancak 37.787'ydi. Gocmenlerin de etkisiyle bu sayı 1884'te 104.472'ye yukseldi. Bu arada, kent tecimsel (ticari) acıdan
Buenos Aires
'e rakip olmu?tu. 20. yuzyıl ba?larında Avrupa'dan bircok gocmenin gelmesiyle, 1908'de yabancı bir ulkede do?mu? Montevideoluların oranı %30'lara dek cıktı.
20. yuzyıl ortalarında askeri diktatorlukler ve iktisadi bunalımlar kentte bugun de etkileri gorulen gerileme donemini ba?lattı. Koyden kente gocun sonucları ozellikle Ciudad Vieja'da (Eski ?ehir) gorulur. Son yıllarda ekonomide gorulen iyile?me ve kom?u ulkelerle daha sıkı tecimsel ili?kilerin tarımsal uretimde geli?meyi sa?layarak, ilerisi icin umut vermektedir. Ancak gunumuzde Uruguay Pesosu'nun Arjantin Pesosu ve Amerikan Doları kar?ısında devamlı de?er kaybetmesi ulke halkının gelir seviyesini ciddi ?ekilde etkilemi?tir. Ortalama ki?i ba?ı yılık gelir hacmi 1500 Amerikan Doları civarında olan ulkede e?itim durumu da lise seviyesini cok fazla gecmemektedir.Ulkenin en buyuk di?er ozelli?i futbola olan yo?un ilgidir. ?lk Dunya Kupası'nın oynandı?ı stadyuma sahip olsa bile maddi zorluklar futbolun da cok geli?ememesine sebep olmu?tur.
Montevideo edebiyatının uzun ve zengin bir gelene?i vardır. Uruguay edebi hayatı ba?kentle sınırlı olmamakla birlikte (ulkenin di?er bolgelerinden Salto'nun yerlisi olan Horacio Quiroga ve Paso de los Toros'ta do?up buyuyen Mario Benedetti gibi tanınmı? Uruguaylı yazarlar vardır), onun eseridir. buyuk nufus, ?ehrin geleneksel olarak Uruguay'ın yaratıcı faaliyetlerinin ve yayıncılık endustrisinin merkezi olmasını sa?lar.
Jose Enrique Rodo, Carlos Vaz Ferreira, Julio Herrera y Reissig, Delmira Agustini ve Felisberto Hernandez de dahil olmak uzere kayda de?er bir yazarlar grubunun eserleri, 1900'lerde ?spanyolca konu?ulan dunyada da ilgi gordu ve Montevideo
Atenas del Plata
(≪ Atina'nın Atina'sı) Rio de la Plata).
Juan Carlos Onetti (1973 askeri darbesinden sonra
Madrid
'e yerle?en ve 1909-1994 yılları arasında asla anavatanına donmeyen), Antonio Larreta, Eduardo Galeano (1940-2015), Marosa di Giorgio (1932-2004) ve Cristina Peri Rossi (ki 1972'den beri ?spanya'da surgunde ya?adı ve ?spanyol vatanda?lı?ını kabul etti), 20. yuzyılın ikinci yarısında Uruguay ba?kentini ureten onde gelen yazarlardan biri olarak kabul edilir. 21. yuzyılda, denemeci ve ?air Eduardo Espina, romancı Fernando Butazzoni, ?air Rafael Courtoisie ve kalem oykuleri ve romanları olan Hugo Burel'in de aralarında bulundu?u yeni nesil yazarlar uluslararası ba?arı elde etti .
Montevideo'nun 1929 ve 1930 yılları arasında in?a edilen ve Parque Batlle semtinde bulunan
Estadio Centenario
, Uruguay milli futbol takımının (
Charruas
) ana sahası olarak hizmet veriyor ve
futbol
tutkunları icin bir cazibe merkezi . Stadyum Uruguay'ın ilk anayasasını anmak icin in?a edildi ve
1930
'daki ilk FIFA Futbol Dunya Kupası'nın on sekiz macının onunun ev sahipli?i yaptı?ı uc mekandan biriydi . FIFA,
Estadio Centenario'yu
sadece klasik futbol stadyumlarından biri olarak listelemekle kalmadı aynı zamanda 18 Temmuz 1983'te onu dunya futbolunun tek tarihi anıtı ilan etti. Guvenlik nedeniyle, stadyumun orijinal kapasitesi bu arada 100.000'den 60.235'e du?uruldu.
Uruguaylı sporcuların onuruna stadyumda bulunan
Torre de los Homenajes
gozlem kulesi,
1924
ve
1928 Yaz Olimpiyatları
'na katıldı. Ayrıca stadyum
arazisinde
bulunan
Museo del Futbol'dur
. Bu muze Uruguay futbolunun tarihini ve geleneklerini foto?raflar, bayraklar ve tarihi program rehberleriyle belgelerken, tarihi belgeler de ?ngiliz gocmenler sayesinde Uruguay'da futbolun nasıl populer hale geldi?ini gosteriyor. Ayrıca Uruguaylı futbol takımının kazandı?ı 1930 ve 1950 Dunya Kupalarının taklitlerinin yanı sıra Pele ve Diego Maradona gibi unlu futbolcuların formaları da sergileniyor ..
Stadyumda spor musabakalarının yanı sıra ulusal ve uluslararası une sahip sanatcıların muzik konserleri de yer alıyor. Burada daha once sahne almı? dunya yıldızlarının listesi
Aerosmith
,
Luciano Pavarotti
ve
Paul McCartney
'i iceriyor .
- Barselona, ?spanya
[3]
- Bogota, Kolombiya
- Buenos Aires, Arjantin
[3]
- Cadiz, ?spanya
- Cordoba
,
Arjantin
[3]
- Curitiba, Brezilya
- Porto Alegre, Brezilya
- La Paz, Bolivya
- La Plata
,
Arjantin
[3]
- Madrid, ?spanya
[4]
- Melilla, ?spanya
- Montevideo, Minnesota
, ABD
- Qingdao, Cin Halk Cumhuriyeti
- Quebec, Kanada
- Rosario, Arjantin
- Sankt Peterburg, Rusya
[5]
- Sao Paulo, Brezilya
[6]
[7]
- Tianjin, Cin Halk Cumhuriyeti
- Wellington, Yeni Zelanda
- ^
Nijman, Jan (2020).
Geography: Realms, Regions, and Concepts
(20. bas.). Wiley.
ISBN
978-1119607410
.
- ^
Castano, Jose; Gimenez, Agustin; Ceroni, Mauricio; Furest, Jose; Aunchayna, Rossina.
"Caracterizacion Agroclimatica del Uruguay 1980?2009"
(PDF)
(?spanyolca). Instituto Nacional de Investigacion Agropecuaria. 12 Aralık 2018 tarihinde
kayna?ından
(PDF)
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 12 Aralık 2018
.
- ^
a
b
c
d
Galasso, Norberto (2019).
Historia de la Argentina, vol. I&II
(?spanyolca). Buenos Aires: Colihue.
ISBN
978-950-563-478-1
.
- ^
Gardner, James (1 Aralık 2015).
Buenos Aires : the biography of a city
. New York: St. Martin's Press.
ISBN
978-1137279880
.
- ^
"St. Petersburg in figures > International and Interregional Ties"
. Eng.gov.spb.ru. 24 ?ubat 2009 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
30 Nisan
2010
.
- ^
"Prefeitura.Sp ? Descentralized Cooperation"
. 24 Aralık 2008 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 19 Aralık 2011
.
- ^
"International Relations ? Sao Paulo City Hall ? Official Sister Cities"
. Prefeitura.sp.gov.br. 11 Mayıs 2013 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
30 Nisan
2010
.