Orta Ta? Ca?ı

Uc donem sistemi
Holosen Ca?	Tarihte Donem
	Demir Ca?ı
	Gec Tunc Ca?ı
	Orta Tunc Ca?ı
	Erken Tunc Ca?ı
	Tunc Ca?ı
	Bakır Ca?ı
	Cilalı Ta? Devri
	Orta Ta? Ca?ı / Orta Ta? Ca?ı
Buzul Ca?ı	Ust Paleolitik
	Orta Paleolitik
	Alt Paleolitik
	Eski Ta? Ca?ı
	Ta? Devri

Orta Ta? Ca?ı , Orta Ta? Devri veya Mezolitik donem , M.O. 22.000-10.000. ^[1] Paleolitik ve Neolitik arası bir geci? donemidir. Ta?tan aletler daha ce?itlidir. Kopek ilk evcil hayvan olarak gorulur. Gıda birikimine de ba?lanır. Ma?ara resimleriyle ilk resim sanatı ortaya cıkmı?tır. Onemli bazı merkezler Samsun Tekkekoy, Karain ve Beldibi'dir.

Mezolitik donem , Avrupa ve Batı Asya 'daki avcı-toplayıcı kulturlerin Son Buzul Maksimumunun sonu ile Neolitik Devrim arasındaki son a?amasını ifade etmek icin kullanılan bir terimdir. Buyuk hayvanların grup halinde avlanmasının azalması ve daha kucuk, daha sofistike alet ve silahların geli?tirilmesi ile karakterize edilir. Bolgeye ba?lı olarak, Mezolitik yerle?imlerde bir miktar canak comlek ve tekstil kullanımı bulunabilir, ancak tarımın varlı?ı tipik olarak Neolitik doneme geci?in i?areti olarak gorulur. Mezolitik donem Avrupa'da yakla?ık MO 15.000 ila 5.000 yılları arasını, Guneybatı Asya'da ( Epipaleolitik Yakın Do?u ) ise yakla?ık MO 20.000 ila 10.000 yılları arasını kapsamaktadır. Bu terim Kuzey Avrupa dı?ındaki di?er bolgelerde daha az kullanılmakta, Avrasya ve Kuzey Afrika dı?ında ise hic kullanılmamaktadır. Mezolitik toplumların cok karma?ık olmadı?ı du?unulmektedir ve Neolitik donemin karakteristik ozelli?i olan gorkemli mezar hoyuklerinin aksine gomuler tipik olarak basittir. Bu donemde kalıcı yerle?imler deniz ya da ic sular gibi besin kaynaklarına yakın olma e?ilimindedir. ^[2]

Neolitik ya?am tarzı (ciftcilik, cobanlık, cilalı ta? baltalar, ah?ap uzun evler ve comlekcili?i iceren) Avrupa'ya yayıldıkca, Mezolitik ya?am biciminin yava? yava? yerini aldı ve sonunda yok oldu. Mezolitik doneme ait sanat eserleri, onceki Ust Paleolitik ve sonraki Neolitik doneme kıyasla nispeten daha az iyi korunmu?tur. ^[3]

Terminoloji [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

" Paleolitik " ve " Neolitik " terimleri ilk kez John Lubbock tarafından 1865 yılında Pre-historic Times adlı kitabında ortaya atılmı?tır. Ancak bu iki ca? arasında bir geci? donemi olup olmadı?ı konusunda tartı?malar vardı. Hodder Westropp 1866'da bir ara donem olarak ek "Mezolitik" kategorisini onermi?, ancak bu oneri tartı?malarla kar?ılanmı?tır. John Evans gibi bazı akademisyenler ca?ların sorunsuz bir ?ekilde birbirine karı?tı?ına inanırken, Gabriel de Mortillet gibi di?erleri aralarında acık bir bo?luk oldu?una inanıyordu. ^[4]

Edouard Piette ve Knut Stjerna da tartı?maya katılmı?, Piette geci? donemi olarak Azilian Kulturu'nu, Stjerna ise Paleolitik Ca?'ın son a?aması olarak "Epipaleolitik" donemi onermi?tir.

Vere Gordon Childe'ın 1947'de Avrupa'nın ?afa?ı adlı kitabı yayımlandı?ında, Paleolitik ve Neolitik arasında bir geci? donemi kavramını destekleyecek yeterli veri toplanmı?tı. Bununla birlikte, "Mezolitik" ve " Epipaleolitik " terimlerinin kullanımı ve anlamları konusunda hala tartı?malar surmekte olup, bu terimlerin kullanımı bolgelere ve disiplinlere gore de?i?iklik gostermektedir. Kuzey Avrupa'da "Mezolitik" terimi yaygın olarak kullanılırken, di?er bolgelerde "Epipaleolitik" tercih edilebilmektedir. Yeni Dunya'da ise her iki terim de kullanılmamaktadır. Buna ek olarak, bazı yazarlar tarımla geci?i olmayan avcı-toplayıcı kulturler icin "Epipaleolitik", Neolitik Devrimle geci?i acık olan kulturler icin ise "Mezolitik" terimini kullanmaktadır. ^[5]

Kulturler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Co?rafi aralık	Periyodizasyon	Kultur	Zamansal aralık	Onemli siteler
Guneydo?u Avrupa (Yunanistan, Ege)	Balkan Mezoliti?i		15.000-7.000 MO	Franchthi , Theopetra ^[6]
Guneydo?u Avrupa ( Romanya / Sırbistan )	Balkan Mezoliti?i	Demir Kapılar kulturu	13.000-5.000 MO	Lepenski Vir ^[7]
Batı Avrupa	Erken Mezolitik	Azilian	14.000-10.000 MO
Kuzey Avrupa ( Norvec )		Fosna-Hensbacka kulturu	12.000-10.500 MO
Kuzey Avrupa ( Norvec )	Erken Mezolitik	Komsa kulturu	12.000-10.000 MO
Orta Asya ( Orta Urallar )			12,000-5,000 BP	Shigir Idol , Vtoraya Beregovaya ^[8]
Kuzeydo?u Avrupa ( Estonya , Letonya ve kuzeybatı Rusya )	Orta Mezolitik	Kunda kulturu	10.500-7.000 MO	Lammasmagi , Pulli yerle?imi
Kuzey Avrupa		Maglemosian kulturu	11.000-8.000 MO
Batı ve Orta Avrupa		Sauveterrian kulturu	10.500-8.500 MO
Batı Avrupa (Buyuk Britanya)	Britanya Mezolitik Donemi		11.000-5.500 MO	Star Carr , Howick house , Gough's Cave , Cramond , Aveline's Hole
Batı Avrupa (?rlanda)	?rlanda Mezolitik Donemi		11.000-5.500 MO	Sandel Da?ı
Batı Avrupa ( Belcika ve Fransa )		Tardenoisian kulturu	10,000-5,000 MO
Orta ve Do?u Avrupa ( Belarus , Litvanya ve Polonya )	Gec Mezolitik	Neman kulturu	9,000-5,000 MO
Kuzey Avrupa ( ?skandinavya )		Nøstvet ve Lihult kulturleri	8,200-5,200 MO
Kuzey Avrupa ( ?skandinavya )		Kongemose kulturu	8,000-7,200 BP
Kuzey Avrupa ( ?skandinavya )	Gec Mezolitik	Ertebølle	7,300-5,900 MO
Batı Avrupa (Hollanda)	Gec Mezolitik	Swifterbant	7,300-5,400 MO
Batı Avrupa (Portekiz)	Gec Mezolitik		7,600-5,500 MO

Batı Avrasya dı?ında "Mezolitik" [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Co?rafi aralık	Periyodizasyon	Kultur	Zamansal aralık	Onemli siteler
Kuzey Afrika ( Fas )	Gec Ust Paleolitik - Erken Mezolitik	Iberomaurusian kulturu	24.000-10.000 MO
Kuzey Afrika		Capsian kulturu	12,000-8,000 MO
Do?u Afrika		Kenya Mezolitik	MO 8.200-7.400	Gamble'ın ma?arası ^[9]
Orta Asya ( Orta Urallar )			MO 12,000-5,000	Shigir Idol , Vtoraya Beregovaya ^[10]
Do?u Asya ( Japonya )	J?mon kulturleri		16,000-2,350 MO
Do?u Asya ( Kore )	Jeulmun comlekcilik donemi		MO 10.000-3.500
Guney Asya (Hindistan)	Guney Asya Ta? Devri		12,000-4,000 MO ^[11]	Bhimbetka kaya sı?ınakları , Lekhahia

Defin Theviec of - Toulouse Muzesi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

^ Encyclopedia of Prehistory: Volume 8: South and Southwest Asia, s.122
^ Conneller, Chantal; Bayliss, Alex; Milner, Nicky; Taylor, Barry (2016). "The Resettlement of the British Landscape: Towards a chronology of Early Mesolithic lithic assemblage types". Internet Archaeology . 42 (42). doi : 10.11141/ia.42.12   .
^ "final Upper Paleolithic industries occurring at the end of the final glaciation which appear to merge technologically into the Mesolithic" Bahn, Paul, (Ed.) (2002). The Penguin archaeology guide . Londra: Penguin Books. ISBN 978-0-14-051448-3 .
^ Zalloua, Pierre A.; Matisoo-Smith, Elizabeth (6 Ocak 2017). "Mapping Post-Glacial expansions: The Peopling of Southwest Asia" . Scientific Reports (?ngilizce). 7 : 40338. Bibcode : 2017NatSR...740338P . doi : 10.1038/srep40338 . ISSN 2045-2322 . PMC 5216412  $2 . PMID 28059138 .
^ Linder, F. (1997). Social differentiering i mesolitiska jagar-samlarsamhallen . Uppsala.: Institutionen for arkeologi och antik historia, Uppsala universitet.
^ "National Geographic" . National Geographic (?ngilizce). 11 Kasım 1996 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 Ocak 2023 .
^ Srejovic, Dragoslav (1972). Europe's First Monumental Sculpture: Lepenski Vir'de Yeni Ke?ifler . ISBN 978-0-500-39009-2 .
^ "Ar?ivlenmi? kopya" . www.metmuseum.org . 3 Eylul 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 Ocak 2023 .
^ "Afrika-Paleolitik" . Britannica . 20 Ekim 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 28 Kasım 2018 .
^ Orta Asya Neolitik doneme girmez, ancak MO dorduncu binyılda Mezolitik donemden Kalkolitik doneme geci? yapar ( metmuseum.org 3 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .). Orta Asya'da Mezolitik donemin erken ba?langıcı ve daha sonraki Avrupa mezolitik kulturleri icin onemi ancak 2015 yılında Shigor idolunun 11.500 yıllık radyokarbon tarihlemesiyle anla?ılmı?tır. N.E. Zaretskaya ve di?erleri, "Shigir ve Gorbunovo arkeolojik bataklık alanlarının radyokarbon kronolojisi, Orta Urallar, Rusya", Proceedings of the 6th International Radiocarbon and Archaeology Symposium , (E Boaretto ve N R Rebollo Franco eds.), RADIOCARBON Cilt 54, No. 3-4, 2012, 783-794.
^ "Mezolitik" terimi Guney Asya Ta? Devri'nin donemlendirilmesi icin kullanı?lı bir terim de?ildir, cunku Hint alt kıtasının ic kesimlerindeki bazı tribes kabileleri mezolitik kulturu modern doneme kadar korumu?tur ve bu terimin tutarlı bir kullanımı yoktur. BP 12.000-4.000 aralı?ı Agrawal ve di?erleri (1978) ve Sen (1999) tarafından verilen aralıkların birle?imine dayanmaktadır ve Mehrgarh 'daki erken Neolitik ile ortu?mektedir. D.P. Agrawal ve di?erleri, "Chronology of Indian prehistory from the Mesolithic period to the Iron Age", Journal of Human Evolution , Cilt 7, Sayı 1, Ocak 1978, 37-44: "M.O. 6.000-2.000 civarındaki toplam zaman aralı?ı, Langhnaj, Bagor, Bhimbetka, Adamgarh, Lekhahia gibi tarihlenen Mezolitik yerle?imleri kapsayacaktır." (p. 38). S.N. Sen, Ancient Indian History and Civilization , 1999: "Mezolitik donem kabaca M.O. 10.000 ila 6.000 yılları arasında de?i?mektedir." (s. 23).

Arkeoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde iceri?ini geni?leterek Vikipedi'ye katkı sa?layabilirsiniz.

[1] Encyclopedia of Prehistory: Volume 8: South and Southwest Asia, s.122

[2] Conneller, Chantal; Bayliss, Alex; Milner, Nicky; Taylor, Barry (2016). "The Resettlement of the British Landscape: Towards a chronology of Early Mesolithic lithic assemblage types". Internet Archaeology . 42 (42). doi : 10.11141/ia.42.12   .

[3] "final Upper Paleolithic industries occurring at the end of the final glaciation which appear to merge technologically into the Mesolithic" Bahn, Paul, (Ed.) (2002). The Penguin archaeology guide . Londra: Penguin Books. ISBN 978-0-14-051448-3 .

[4] Zalloua, Pierre A.; Matisoo-Smith, Elizabeth (6 Ocak 2017). "Mapping Post-Glacial expansions: The Peopling of Southwest Asia" . Scientific Reports (?ngilizce). 7 : 40338. Bibcode : 2017NatSR...740338P . doi : 10.1038/srep40338 . ISSN 2045-2322 . PMC 5216412  $2 . PMID 28059138 .

[5] Linder, F. (1997). Social differentiering i mesolitiska jagar-samlarsamhallen . Uppsala.: Institutionen for arkeologi och antik historia, Uppsala universitet.

[6] "National Geographic" . National Geographic (?ngilizce). 11 Kasım 1996 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 Ocak 2023 .

[7] Srejovic, Dragoslav (1972). Europe's First Monumental Sculpture: Lepenski Vir'de Yeni Ke?ifler . ISBN 978-0-500-39009-2 .

[8] "Ar?ivlenmi? kopya" . www.metmuseum.org . 3 Eylul 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 Ocak 2023 .

[9] "Afrika-Paleolitik" . Britannica . 20 Ekim 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 28 Kasım 2018 .

[10] Orta Asya Neolitik doneme girmez, ancak MO dorduncu binyılda Mezolitik donemden Kalkolitik doneme geci? yapar ( metmuseum.org 3 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .). Orta Asya'da Mezolitik donemin erken ba?langıcı ve daha sonraki Avrupa mezolitik kulturleri icin onemi ancak 2015 yılında Shigor idolunun 11.500 yıllık radyokarbon tarihlemesiyle anla?ılmı?tır. N.E. Zaretskaya ve di?erleri, "Shigir ve Gorbunovo arkeolojik bataklık alanlarının radyokarbon kronolojisi, Orta Urallar, Rusya", Proceedings of the 6th International Radiocarbon and Archaeology Symposium , (E Boaretto ve N R Rebollo Franco eds.), RADIOCARBON Cilt 54, No. 3-4, 2012, 783-794.

[11] "Mezolitik" terimi Guney Asya Ta? Devri'nin donemlendirilmesi icin kullanı?lı bir terim de?ildir, cunku Hint alt kıtasının ic kesimlerindeki bazı tribes kabileleri mezolitik kulturu modern doneme kadar korumu?tur ve bu terimin tutarlı bir kullanımı yoktur. BP 12.000-4.000 aralı?ı Agrawal ve di?erleri (1978) ve Sen (1999) tarafından verilen aralıkların birle?imine dayanmaktadır ve Mehrgarh 'daki erken Neolitik ile ortu?mektedir. D.P. Agrawal ve di?erleri, "Chronology of Indian prehistory from the Mesolithic period to the Iron Age", Journal of Human Evolution , Cilt 7, Sayı 1, Ocak 1978, 37-44: "M.O. 6.000-2.000 civarındaki toplam zaman aralı?ı, Langhnaj, Bagor, Bhimbetka, Adamgarh, Lekhahia gibi tarihlenen Mezolitik yerle?imleri kapsayacaktır." (p. 38). S.N. Sen, Ancient Indian History and Civilization , 1999: "Mezolitik donem kabaca M.O. 10.000 ila 6.000 yılları arasında de?i?mektedir." (s. 23).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]