MacTutor Matematik Tarihi ar?ivi
,
John J. O'Connor
ve
Edmund F. Robertson
tarafından sa?lanan ve
?skocya
'daki
St Andrews Universitesi
tarafından barındırılan bir web sitesidir. Bircok tarihsel ve ca?da?
matematikci
hakkında ayrıntılı
biyografilerin
yanı sıra unlu
e?riler
ve
Matematik tarihindeki
ce?itli konular hakkında bilgiler icerir.
Matematik Tarihi ar?ivi, aynı yazarların
HyperCard
veri tabanı olan
Matematiksel MacTutor sistemi
nin
[1]
bir sonucuydu ve yazarlara 1994'te Avrupa Akademik Yazılım odulunu kazandırdı. Aynı yıl web sitelerini kurdular. (
?ubat 2021
(
?ubat 2021
)
itibarıyla) yakla?ık 3000 matematikci ve bilim insanının biyografilerini ve 2000 sayfadan fazla deneme ve destekleyici materyalleri iceren ucretsiz bir cevrimici kaynaktır.
[2]
[3]
2015 yılında O'Connor ve Robertson, calı?maları icin
Londra Matematik Derne?i
'nin Hirst Odulu'nu kazandı.
[2]
[4]
Hirst Odulu
icin yapılan alıntı ar?ivi "matematik tarihinde en yaygın kullanılan ve etkili web tabanlı kaynak" olarak adlandırılır.
[4]
Cok iyi organize edilmi? bir sitedir, esas olarak yakla?ık 3000 matematikci ve bilim insanı ?ahsiyetin, genellikle cok do?ru ve eksiksiz bir biyografi koleksiyonundan olu?maktadır. Bunlardan 140'tan fazlası
Kadın Matematikcilere
ait biyografilerdir. Biyografilere ce?itli ?ekillerde eri?ilebilir:
- alfabetik bir listeden,
- 2016 itibarıyla eski Mısırdan 1960'lara kadar olan donemi kapsayan 37 sayfa halinde duzenlenmi? ve yakla?ık 800 olayı bildiren bir kronolojiden,
- cok etkili zaman cizelgeleri ile,
- karakterlerin do?um yerlerini gosteren ve uygun ba?lantılar aracılı?ıyla biyografilerine bakmanıza izin veren etkile?imli haritalardan
- SWISH adlı bir ic arama motoru kullanarak.
Bu biyografik koleksiyona (
Vikipedi
makalelerinde de cokca alıntılanmı?tır), di?er ilginc, yararlı ve genel olarak guvenilir bilgi koleksiyonları eklenmi?tir.
Biyografik koleksiyona eklenecek bu bolumlerden ilki, 60'ın uzerinde unlu matematiksel e?riye adanmı?tır. Her bir e?ri veya e?ri ailesi, en az bir grafik, ifade ve di?er ili?kili e?rilere referanslar iceren bir sayfada i?lenir. Farklı parametre de?erlerine kar?ılık gelen de?i?kenleri etkile?imli olarak incelemenizi sa?layan birkac
Java uygulaması
da vardır.
Matematiksel nesneler, teoriler, problemler, donemler, ulkeler, matematik tarihi ve bazı ozel konular uzerine 100'den fazla tarihi makale dizisi oldukca onemlidir. Bu makaleler aynı zamanda biyografilere eri?imi de kolayla?tırır. Bu sayfalar icin MacTutor tarihsel sayfalarının KWIC (KeyWord In Context) dizinine bakın.
Zamanla eklenen bir ba?ka ilginc bolum ise 90'dan fazla matematik toplulu?una adanmı?, alfabetik ve kronolojik bir listeden eri?ilebilen makalelerden olu?uyor (ikincisinden ilk ikisi
Platon Akademisi
ve
Akademi dei Lincei
'dir).
Bir bolum, karakterlerden ba?layarak (yakla?ık 300) veya bir arama alanına bir kelime veya kelime obe?i girerek bunları tanımlamanıza izin veren alıntılara ayrılmı?tır.
Di?er bolumler,
Paris
sokakları ve
kraterler
ve matematikcilere adanmı? di?er aycık yapıları gibi ilginc konuları kapsıyor.
Her makale (mumkun oldu?unca) ki?i hakkında do?um ve olum tarihi, bir portre, ayrıntılı bir biyografi ve bilim insanının temel ba?arıları dahil olmak uzere temel bilgileri icerir. Makaleye ayrıca bir
bibliyografik
liste, bu matematikcinin calı?maları hakkında makaleler, ek ba?lantılar icerir.
[5]
Matematik tarihi ile ilgili bilgiler matemati?in farklı kulturlerdeki tarihini ve matemati?in farklı bolumlerinin tarihini iceren
?ngilizce
olarak Tarih Konuları Dizini ba?lıklı ayrı bir bolumde yer almaktadır. 2016 itibarıyla
Babil
,
Mısır
,
Yunanistan
,
Hindistan
,
Arap dunyası
,
Amerika
,
?skocya
'da ve ayrıca
Maya matemati?inde
matematik tarihi
ile ilgili bolumler bulunmaktadır. Bolum indeksindeki matemati?in ce?itli bolumleri arasında
cebir
,
analiz
,
geometri
ve
topoloji
, sayılar ve
sayılar teorisi
,
matematiksel fizik
,
matematiksel astronomi
,
matematik e?itimi
ve bolumleri yer almaktadır.
[5]
Ek olarak, matematik tarihi ile ilgili makale, ozellikle ara?tırma ve matematikle ilgili politik konular ve catı?malarla da ilgilenir.
[4]
Ar?iv, surekli guncellenmeye devam etmekte olup yakın zamanda yapılan de?i?iklikler
Son De?i?iklikler (Recent Changes)
sayfasında goruntulenebilmektedir.
- ^
L. D. Steele.
"MacTutor History of Mathematics Archive"
. 3 Mart 2016 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi.
Review and description of the MacTutor at the CM magazine (Volume III Number 17 April 25, 1997)
- ^
a
b
Colm, Card (19 Temmuz 2015),
"MacTutor History of Mathematics website creators honoured by LMS"
,
The Aperiodical
, 20 Temmuz 2015 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
, eri?im tarihi: 19 ?ubat 2021
.
- ^
"MacTutor History of Mathematics Archive"
. School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland. 14 Kasım 2019 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 19 ?ubat 2021
.
- ^
a
b
c
London Mathematical Society Hirst Prize and Lectureship
, University of St Andrews, School of Mathematics and Statistics, 3 Temmuz 2015, 11 Aralık 2016 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
, eri?im tarihi: 19 ?ubat 2021
.
- ^
a
b
Barnabas Hughes.
"St. Andrews History of Mathematics Archive"
. Mathematical Association of America. 16 Eylul 2013 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 20 A?ustos 2013
.