Leyla Zana
(3 Mayıs 1961,
Diyarbakır
),
Kurt
asıllı
Turk
siyasetci
. Zana 1991-94 yılları arasında
Diyarbakır
ve 2011-18 yılları arasında ise
A?rı
milletvekili
olarak
Turkiye Buyuk Millet Meclisi
'nde yer aldı.
Leyla Zana 3 Mayıs 1961 tarihinde Fahrettin-Hediye Da?lı ciftinin kızı olarak
Diyarbakır
'ın
Silvan
ilcesinde do?du.
[1]
Zana
ilkokulun
birinci sınıfını tamamlayamadan okuldan ayrılmak zorunda kaldı. 1975 yılında 14 ya?ındayken, kendisinden 21 ya? buyuk kuzeni
Mehdi Zana
ile evlendi.
[2]
12 Eylul 1980 askeri darbesi
doneminde, o donem Diyarbakır Belediye Ba?kanı olan
Mehdi Zana
gozaltına alınıp tutuklandı ve 10 yıl hapis cezasına carptırıldı.
[2]
Leyla Zana e?i hapiste iken ilk olarak
okuma-yazma
o?rendi. Daha sonra ilkokulu,
ortaokulu
ve liseyi dı?arıdan bitirdi. E?itime ayırdı?ı zamanın yanında siyasi faaliyetlere de katıldı.
[2]
1987'de
?nsan Hakları Derne?i
Diyarbakır ?ubesinin kurucuları arasında yer aldı. 1988 yılında
Yeniulke
gazetesinde
gazeteci
olarak calı?maya ba?ladı.
1991 Turkiye genel secimleri
'nde, bolge kadınlarının buyuk deste?ini aldı?ı bir secim calı?ması sonrasında zamanın
Sosyaldemokrat Halkcı Parti
listesinden
Diyarbakır
milletvekili
olarak
TBMM
'ye girdi. 6 Kasım 1991'de,
TBMM 19. Yasama Donemi
icin yapılan yemin toreninde, ba?ında Kurt ulusal renkleri olan bir bantla,
Turkce
ba?ladı?ı yemini
Kurtce
"Bu yemini Turk ve Kurt halklarının karde?li?i adına ediyorum"
cumlesiyle tamamlaması nedeniyle meclis salonunda tepkiyle kar?ıla?tı. 2 Mart 1994'te,
ABD
'de yaptı?ı bir konu?ma yuzunden, TBMM Genel Kurulu'nda yapılan oylamada,
Orhan Do?an
,
Hatip Dicle
,
Ahmet Turk
,
Sırrı Sakık
ve
Mahmut Alınak
'la beraber milletvekilli?i dokunulmazlı?ı
kaldırıldı
.
[3]
Ertesi gun dokunulmazlıkları kaldırılmı? olan di?er 5 milletvekiliyle birlikte gozaltına alındı.
17 Mart 1994'te, grup arkada?ları
Hatip Dicle
,
Selim Sadak
ve
Orhan Do?an
ile birlikte tutuklanarak cezaevine gonderildi. 8 Aralık 1994'te yasadı?ı orgut uyeli?i sucundan mahkum olarak 15 yıl hapis cezasına carptırıldı. Hapishaneden yazdı?ı mektuplar once bir gazetede yayımlandı, daha sonra kitap haline getirildi.
1995 yılında
Sakharov Du?unce Ozgurlu?u Odulu
verildi.
[4]
Hapishane yılları boyunca uluslararası barı? kurulu?larının ve insan hakları derneklerinin deste?i ve
Avrupa Birli?i
sureciyle birlikte yo?unla?an cabaları sonucunda ve
A?HM
kararı do?rultusunda yeniden yargılanan Zana ve arkada?ları, on be?er yıllık hapis cezaları oldu?u gibi onaylanarak cezaevinde kaldılar. Zana, 8 Haziran 2004'te Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi'nden serbest bırakıldı.
TBMM
24. Donem Diyarbakır, 25. ve 26. Donem A?rı milletvekilidir.
[5]
- 21 Mart 2007 tarihinde
Diyarbakır
'daki etkinliklerde sarfetti?i,
"Kurtlerin 3 lideri var. Bu uc lidere minnet borcluyuz"
sozleri nedeniyle Diyarbakır 6. A?ır Ceza Mahkemesi heyeti, Zana'yı Terorle Mucadele Kanunu'nun
"Teror orgutunun propagandasını yapmak"
sucunu kapsayan 7. maddesi uyarınca 2 yıl hapis cezasına carptırdı.
[6]
- Ce?itli tarihlerde yaptı?ı 9 ayrı konu?ma nedeniyle Diyarbakır 5. A?ır Ceza Mahkemesi'nde "
Teror orgutunun propagandasını yapmak
" ve "
Orgute uye olmamakla birlikte orgut adına suc i?lemek
" suclarından yargılanan Leyla Zana'ya mahkeme 10 yıl hapis cezası ve secme-secilme ehliyetinden ve di?er siyasi hakları kullanmaktan yoksun bırakılmasına da karar verdi. Ancak Yargıtay 9. Ceza Dairesi "sanı?ın eksik savunma" yapması sebebiyle kararı bozdu. Yeniden gorulen davada "sanı?ın teror orgutu PKK uyeli?i boyutuna ula?tı?ı" gerekcesiyle aynı ceza verildi. Tekrar temyize gonderilen dosya yine bozularak yerel mahkemeye gonderildi. ?lgili Diyarbakır 5. A?ır Ceza Mahkemesi, Yargıtay’ın kararına uydu. Mahkeme, son yasal duzenlemeleri dikkate alarak Zana hakkındaki ’teror orgutu propagandası yapmak’ sucundan kovu?turmanın ertelenmesine; ’orgut adına suc i?lemek’ sucundan da ceza verilmesine yer olmadı?ına karar vererek davayı du?urdu.
[7]
|
Wikimedia Commons'ta
Leyla Zana
ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
|