Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Komunizm Simgesi
Komunist parti
,
i?ci sınıfının
onderli?inde uretim araclarının mulkiyetinin kolektifle?tirilmesini hedefleyen ve tum dunyada herkesten yetene?ine gore, herkese ihtiyacı kadar ilkesi do?rultusunda sınıfsız, sınırsız ve somurusuz bir dunya kurmayı amaclayan yasal veya yasa dı?ı olarak orgutlenen, silahlı kanadı da bulunabilen siyasi parti.
19. yuzyılda
kapitalist
ekonomik ve toplumsal sisteminin yetkinle?mesiyle beraber onem kazanan ve sayısı artan i?ci sınıfı i? hayatında giderek onemli bir bile?en olmaya ba?lar. ??ci sınıfının kapitalist ekonomik sistemdeki yerini ilk kez kapsamlı bir ?ekilde inceleyen kuramcılar
Karl Marx
ve
Friedrich Engels
kapitalist toplumun icinde meydana gelen ve geli?en i?ci sınıfının kapitalist uretim ili?kilerinden oturu eme?ine el kondu?u sonuca varırlar. Kapitalizmin meydana getirdi?i bu toplumsal sınıf ayrımını ve emek somurusunu ortadan kaldırmak icin yine bu kuramcılar 1848 yılında
Komunist Parti Manifestosunu
kaleme alırlar. Manifestoda i?ci sınıfının orgutlenerek uretim araclarına el koyması ve toplumda sınıflı yapıyı ortadan kaldırması ongorulmektedir.
Bu donemde ozellikle Avrupa'da i?ci sınıfı a?ırlıklı ayaklanmalar ve isyanlar ya?anmaktadır. Sosyalistlerin orgutlenmeleri
1848 Devrimlerinin
ba?arısız olmasından sonra ilk kez uluslararası bir orgut yapısını 1866 yılında
I. Enternasyonal
ile alacaktır. Ancak bu orgutsel yapı uzun omurlu olmayacaktır. 1871 yılındaki
Paris Komununun
ba?arısız olmasından ancak yıllar sonra 1889'da II. Enternasyonal toplanabilecektir. Ozellikle
Alman Sosyal Demokrat Partisinin
liderli?inden buyuyen
II. Enternasyonal
partileri, 1914 yılındaki
I. Dunya Sava?ında
kurdukları uluslararası orgutun varlı?ına ra?men kendi sava? yanlısı hukumetlerini destekleyince II. Enternasyonal fiilen coker.
Marx ve Engels'den sonra komunist ideolojinin en onemli ismi olan
Vladimir ?lyic Ulyanov Lenin
onderli?inde orgutlenen Rusya Sosyal Demokrat ??ci Partisi (
RSD?P
)
Bol?evik
kanadı Avrupa'daki ornekleri kadar olmasa da geli?ken bir komunist partisidir. Bol?eviklerin uluslararası sahneye cıkmaları ve bu arenada liderlik konumuna gecmeleri 1917 yılında ba?arılan
Ekim Devrimi
ile olur. ?ktidarı alan Lenin onderli?indeki Bol?evikler sosyalist iktidarın alındı?ı uzun soluklu ilk deneme olur. Bu donemde uluslararası alandaki orgutlenmeyi elden geciren Bol?evikler
III. Enternasyonal
veya
Komintern
'i meydana getirirler.
Bu yapı
II. Dunya Sava?ı
sırasında la?vedilecektir.
So?uk Sava?
doneminde ise uluslararası bir orgutlenmenin yerine
sosyalist blok
ulkeleri arasında savunma alanında i?birli?ini ongoren
Var?ova Paktı
olu?turulmu?tur.
Sovyetler Birli?inin
da?ılmasından sonra II. Enternasyonal, sosyal demokrat partilerin birle?imiyle yeniden canlandırılsa da komunist ideolojiyle bir ba?ı bulunmamaktadır.
Komunist partinin temel ideolojisi
marksizmdir
. Ozellikle Bol?eviklerin iktidara gelmesinden sonra Lenin'in marksizme kuramsal olarak getirdi?i katkılar
leninizm
olarak adlandırılacak ve komunist partilerce benimsenecektir. Leninizm, marksizmin 20. yuzyıl icin yorumlanması ve iktidarın alınabilmesi icin orgutlenme formuna dair katkıları icerir. 1949 yılında
Cin Komunist Partisinin
iktidarı almasından sonra parti genel sekreteri
Mao
'nun o?retileri de bazı komunist partilerince benimsenecek ve
maoist
ideoloji bolgesel komunist partilerinde etkin olacaktır.
Komunist partilerinde genellikle en yetkili yonetim parti kongresidir. Kongreler arasında yonetim
Politburodadır
. Politburo uyeleri
Merkez Komite
uyeleri arasından belirli aralıklarla secilir. Merkez Komite ise ulke capındaki orgut yoneticilerinin katıldıkları kongrelerde belirlenir.
Komunist partilerin uluslararası orgutlenmesi ozellikle Bol?eviklerin iktidarda bulundukları donemde etkili olmu? ve Sovyetler Birli?inin uluslararası arenadaki siyasi hattı karde? komunist partiler tarafından en oncelikli gundem olarak belirlenmi?tir.
[1]
Sovyetler Birli?inin da?ılmasından sonra iktidarda az sayıda da olsa komunist parti olsa da bunlar arasında onceki ornekler ekseninde bir orgutluluk bulunmamaktadır.
Koalisyon hukumetinde yer alan komunist partiler
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
- ^
Bu durum Sovyetler Birli?i Komunist Partisi tarafından anla?ılır olmakla birlikte, temel amacı bulundu?u ulkede sosyalist devrim yapmak olan komunist partilerin bu amacı erteleyecek kimi siyasi acılımları yapmak durumunda kalması onemli bir acmaz olmu?tur.
