Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Katalizor
(
Yunancadan
κατ?λυσι?: cozulme), bir kimyasal tepkimenin
aktivasyon enerjisini
du?urerek tepkime hızını artıran ve tepkime sonrasında kimyasal yapısında bir de?i?iklik meydana gelmeyen maddelerdir. Katalizorun tepkime uzerinde yaptı?ı bu de?i?ikli?e kataliz denir. Kataliz olayı, katalizor ve
reaktantlar
aynı fazda ise homojen kataliz (or: gaz-gaz, sıvı-sıvı, katı-katı), katalizor ve reaktantlar farklı fazda oldu?unda ise
heterojen
kataliz olarak adlandırılır (or: gaz-sıvı, sıvı-katı, katı-gaz). Heterojen kataliz
mekanizmaları
hala tam olarak aydınlatılmı? de?ildir.
Heterojen katalizor olarak en sık kullanılan katalizorler
platin
,
osminyum
,
rodyum
,
rutenyum
,
paladyum
gibi atom numarası buyuk
geci? metallerinin
kendileri veya
kompleksleridir
.
[1]
Heterojen katalizde katalizorler kucuk parcacıklar halinde tepkime ortamına konarak yuzey alanları buyutulur ve daha iyi bir tepkime verimi alınır. Organik sentezlerde homojen katalizor olarak sıklıkla
asit
ve
bazlar
kullanılır.
Canlıların vucudunda bulunan enzimler de cok iyi birer katalizordurler.
"Kataliz" kavramını icat eden ki?i ?ngiliz kimyager
Elizabeth Fulhame
'dir.
- ^
Solomons, T.W. Graham; Fryhle, Craig B., Organic Cemistry, 8th Edition, John Wiley & Sons, Inc., sayfa 310, 311
(?ngilizce)