한국   대만   중국   일본 
Karmatilik - Vikipedi ?ceri?e atla

Karmatilik

Vikipedi, ozgur ansiklopedi

Karmatilik , ( Arapca : ?????? ?ar?mita) ?iili?in ?smailiyye mezhebinin Fatımiler 'in imamlı?ını kabul etmeyen ve " Yediciler " olarak da bilinen koluna ait olan koktendinci (gulat) bir mezhep . [1]

Karmatiler hareketi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Karmatilik, ?smailliyye mezhebi icerisinde ortaya cıkmı? ve her ne kadar Fatımilerin ortaya cıkı?ından sonra onlara ba?lanmayı reddetmi?se de eski ?sma'ili o?retiye sadık kalmaya devam etmi? bir harekettir.

Hareket, ismini kurucusu oldu?u kabul edilen Kufeli Hamdan Karmat'tan almı?tır. Hamdan; Sabiili?e mensup olup buyuk ihtimal 877'de Abdullah bin Meymun yahut onun o?lu Ahmed’in dailerinden Huseyin el-Ahvazi’nin telkinleriyle ?smailiyye hareketine katılmı?, onun olumunden veya Sevad bolgesini terkinden sonra ?smailiyye’nin Sevad da'isi olmu?tur. [2]

Karmatilik; Hamdan'ın da'ilerinden Ebu Sa'id Hasan bin Behram Cennabi'nin, ?sma'ili o?retilerini Zerdu?tluk ve ?ran milliyetcili?iyle harmanlamasıyla onceleri Ubeydullah Mehdi Billah ’ın imamet du?uncesine kar?ı bir tepki hareketine donu?mu?tur. [3] Kısa bir sure sonraysa Ebu Sa'id Cennabi'nin o?lu Ebu Tahir Suleyman el-Cennabi ’in devlet ba?kanlı?ı doneminde Mekke ya?malanıp Haceru'l-esved calınmı?, [4] [5] hemen ardından da Ebu’l-Fađl el-?sfahani [6] [7] [8] [9] [10] adlı genc bir mahkum, mehdi ilan edilip [11] kurdukları utopya cumhuriyetin ba?ına gecirilmi?, yuzyıl boyunca devam edecek olan bir terorizm devresinin kıvılcımını ate?leyenlerin hareketi haline gelmi?tir. [12]

Tarihce [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

890 yılında Kufe 'de ?smailili?in El-Sevad (bugunku Guney Irak) bolgesi temsilcisi "Hamdan Karmat" ; daha sonra adı "Karmatilik" olacak olan ilk orgutlenmeyi olu?turmu?tur. [13]

899'da Ubeydullah 'ın; imametin kendisine ve dedelerine ait bir hak oldu?unu ileri surmesi uzerine, ?sma'ilililer'in co?unlu?u bunu kabul etti?i halde "Hamdan Karmat" ve taraftarları reddederek isyan etmi?ler ve bu yeni ?sma'iliyye doktrinine desteklerini kesmi?lerdir. [3]

Aynı yıl Hamdan Karmat tarafından Bahreyn 'e gonderilen, aslen ?ran 'ın Bu?ehr Eyaleti 'ne ba?lı Ganaveh ?ehristanından olan Ebu Sa?id Hasan bin Behram Cennabi ; Bahreyn'in ba?kenti Hajr ile Do?u Arabistan'ın Lahsa kentlerini ele gecirdi. [14] [15]

Beklenen mehdiyi temsil iddiasında olan Ebu Sa'id Cennabi; ?sma'iliyye'deki bolunmeden sonra (899) Bahreyn’de mustakil bir Karmati devleti kurdu. Bu arada Ubeydullah el-Mehdi de 909 yılında ?frikıye Fatımi halifeli?ini kurdu. Karmatilerin mehdi beklentisinin ikinci yılında, hicri 301/miladi 913-914'te Ubeydullah el-Mehdi’nin tertip etti?i bir suikast neticesi Ebu Sa'id Cennabi olduruldu. [3]

Karmatilik, 10. yuzyılın ba?larına kadar el-Sevad ve Suriye 'ye yayılmı? ve 903'te ?am 'ı ku?atmı?tır. Ancak 907'de Abbasiler tarafından bastırılmı?tır.

Bahreyn 'de "Mu'miniyye" kentini in?a eden Karmatiler; Ebu Sa'id Cennabi'nin o?lu Ebu Tahir Suleyman el-Cennabi ’nin devlet ba?kanlı?ı doneminde 930 yılının hac mevsiminde Mekke 'ye saldırmı?lar, Kabe baskınında 20.000 hacıyı katlederek cesetlerini zemzem kuyusuna doldurmu?lar ve Haceru'l-esved ’i de calarak [4] [5] Bahreyn’deki Hecer’e goturduler ve yirmi yıl kadar orada tuttular. Baskının uzerinden bir yıl gectikten sonra 931'de Ebu Tahir Cennabi; Bahreyn'in idaresini ?sfahan 'dan getirtti?i Ebu'l Fađl el-?sfahani'yi [6] [7] [8] [9] [10] adlı genc bir mahkuma devrederek aynı zamanda onu mehdi ilan etti [11] ve kurdu?u utopya cumhuriyetin ba?ına gecirmekle yuzyıl boyunca devam edecek bir terorizm doneminin kıvılcımını da cakmı? oldu. [12] Lakin bu genc; eski ?ran kisralarının neslinden geldi?ini ve ?ran dinini ıslah etmekle vazifeli oldu?unu soyleyip ustune Araplar aleyhinde goru?ler de ortaya koyunca goreve getirilmesinden seksen gun sonra Ebu Tahir tarafından olduruldu. Bu hadise, Bahreyn Karmatileri arasında buyuk ?a?kınlı?a ve da?ılmaya yol actı; bircok dai, Ebu Tahir’le ba?ını kesti. Onun 944'te olumunden sonra karde?leri, Abbasiler ’e kar?ı barı?cı bir siyaset izlediler. [3]

Karmatiler, 11. yuzyıla kadar ba?ımsızlıklarını korumu?lardır.

Turkiye'de Karmatilik [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Karmatiler hakkında Turkiye'deki ilk anma toplantısı; kendilerini antikapitalist Muslumanlar olarak takdim eden bir grup tarafından 10 Ekim 2018 tarihinde ?stanbul'un Fatih ilcesine ba?lı Balat semtinde bulunan ?n?a Kulturevi 'nde tertip edilmi?tir. Faik Bulut , Recep ?hsan Eliacık ve Emre Ergul'un konu?macı olarak katıldıkları programda Karmatilik ve Karmatiler; ' '?slam'ın ozune donu? prati?i ve ?slam komunculeri'' olarak tarif edilmi?tir. [16]

Karmatiler'in imam silsileleri [17] [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?slam Peygamberi Muhammed Mustafa Peygamber
1. ?mam Ali el-Murteza (Birinci Ali) 1. ?mam ve peygamber [17]
2. ?mam Hasan el-Mucteba (?kinci Ali) 2. ?mam
3. ?mam Huseyin bin Ali (Ucuncu Ali) 3. ?mam
4. ?mam Ali Zeynel Abidin (Dorduncu Ali) 4. ?mam
5. ?mam Muhammed el-Bakır (Be?inci Ali) 5. ?mam
6. ?mam Ca'fer-i Sadık (Altıncı Ali) 6. ?mam
7. ?mam Muhammed bin ?sma'il el-Mektum (Yedinci Ali) 7. ?mam , Mehdi ve son peygamber [17]

?mamların numaralandırılması ( ?sna-a?eriyye ) ile aynıdır fakat imamet ; son peygamber , Mehdi ve ?mam olarak kabul edilen Muhammed bin ?sma'il el-Mektum (Yedinci Ali) ile nihayete erdirilmektedir.

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ "Encyclopedia Iranica, CARMATIANS" . 7 Nisan 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Nisan 2014 .  
  2. ^ Taberi, Tari? (Ebu’l-Fazl), c:10, sh:25 .  
  3. ^ a b c d Hizmetli, Sabri, TDV ?slam Ansiklopedisi, 2001, ?stanbul, c. 24, sh. 510-514
  4. ^ a b The Qarmatians in Bahrain ( Bahreyn ’deki Karmatiler) 17 ?ubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi ., Ismaili Net
  5. ^ a b Mecca's History 9 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . ( Encyclopædia Britannica ’dan)
  6. ^ a b Magnus Thorkell, Imagining the End: Visions of Apocalypse By Abbas Amanat , Sayfa 123
  7. ^ a b Delia Cortese ve Simonetta Calderini, Women and the Fatimids in the World of Islam , Sayfa 26.
  8. ^ a b Paul Ernest Walke, Early Philosophical Shiism: The Ismaili Neoplatonism of Ab? Ya?q?b Al-Sijist?n? , Sayfa 161.
  9. ^ a b Yuri Stoyanov, The Other God: Dualist Religions from Antiquity to the Cathar Heresy .
  10. ^ a b Gustave Edmund Von Grunebaum, Classical Islam: A History , Sayfa 600-1258 ve Sayfa 113.
  11. ^ a b Heinz Halm, 1996, The Empire of the Mahdi: The Rise of the Fatimids , Brill, sayfa 257.
  12. ^ a b Al-Jub?r?, I M N, "History of Islamic Philosophy" , Authors Online Ltd, sayfa 172, 2004.
  13. ^ "Encyclopedia Iranica, ?AMD?N QARMA?" . 7 Nisan 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Nisan 2014 .  
  14. ^ Encyclopedia Islamica 10 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . (Farsca)
  15. ^ AB? SA??D JANN?B? , Encyclopedia Iranica [ olu/kırık ba?lantı ]
  16. ^ "?n?a Kulturevi'nde Oteki ?slam Tarihi Anması ve ?slam Komunculeri Karmatiler Devrimci Sufi Hall?c-ı Mansur (10.10.2018)" . web.archive.org . 1 Mart 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 1 Mart 2019 .  
  17. ^ a b c Defteri, Ferhad (2007). Cambridge Universitesi (Ed.). The Isma'ilis: Their History and Doctrines (?ngilizce). Cambridge : Cambridge Universitesi Yayınları . s. 97. 13 Nisan 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 30 Kasım 2017 .  

Bibliografya [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]