Kıl
Kıl
,
bitkilerin
kokleri
ile
yapraklarında
bulunan ince-uzun yapılara ve
hayvanların
, ozellikle de
memelilerin
bedenlerini
kaplayan, "kıl kesecikleri" adı verilen hucrelerden cıkan tuylere verilen ortak ad.
Memelilerde
, hızla bolunen bir
hucre
grubundan olu?an kıl keseci?inden cıkan kılın govdesi,
tuylerde
ve
boynuzlarda
da bulunan
keratin
adlı
proteinden
yapılmı?tır.
Renklerini
iclerindeki
pigmentlerden
alan kıllar, kıl keseciklerine ba?lı kucuk
kaslar
aracılı?ıyla hareket ederler.
?nsanda
bedenin kıllarla kaplı olmaması, cevreden ba?ımsızlı?ını yansıtan ikincil bir ozellik sayılır. Hayvanlarda beden sıcaklı?ını koruyan kıllar,
kı?
geldi?i zaman uzar ve sıkla?ır; guvenliklerini renkleri sayesinde sa?layan
kutup tav?anı
gibi canlılar da, kıllarını dokerek renk de?i?tirirler. Kılın rengi ve niteli?i hayvanın
cinsiyetine
ba?lıdır ve hayvanların a?a?ı yukarı tumunde kıllar erkeklerde daha uzundur. ?nsanlarda
sac
ve kıl rengi kalıtımsal nitelik ta?ımakla birlikte,
gune?
etkisiyle biraz acılabilir.
Felidae'nin sac folikulu.
Her kıl (sac) teli medulla, korteks ve kutikul'den olu?ur.
[1]
En icteki medulla bolgesi, acık, yapılandırılmamı? bir bolge olup her zaman mevcut de?ildir.
[2]
Yuksek duzeyde yapısal ve organize korteks veya sacın uc katmanından ikincisi, mekanik mukavemet ve su alımının birincil kayna?ıdır. Korteks,
melanin
granullerinin sayısına, da?ılımına ve turlerine gore
lifi
renklendiren
melanin
icerir. Folikulun ?ekli korteksin ?eklini belirler ve
lif
'in ?ekli sacın ne kadar duz veya kıvırcık oldu?u ile ilgilidir.
Duz saclı ki?ilerde yuvarlak sac telleri bulunur. Oval ve di?er ?ekilli lifler genellikle daha dalgalı veya kıvırcıktır.
Kutikul dı? kaplamadır. Karma?ık yapısı, sac ?i?erken kayar ve sacın suyu itmesini sa?layan tek molekullu
lipit
tabakasıyla kaplanır.
[1]
?nsan sacının capı, sacın capına gore 0.017 ila 018
milimetre
(0,67 ila 0,71 in) de?i?ir.
[3]
Vucudu buharla?tırarak so?utan sulu sıvılar ureten iki milyon kucuk, boru ?eklinde bez ve ter bezi vardır. Sacın acılı?ındaki bezler, sacı ya?layan ya?lı bir salgı uretir.
[4]
Sac buyumesi
sac folikulu
icinde ba?lar. Sacın tek "canlı" kısmı folikulde bulunur. Gorunen sac, biyokimyasal aktivite gostermeyen ve "olu" olarak kabul edilen sac ?aftıdır. Bir kıl kokunun tabanı ("ampul") kıl ?aftını ureten hucreleri icerir.
[5]
Kıl folikulunun di?er yapıları, kılları ya?layan ya? ureten
ya? bezi
ve kılların aya?a kalkmasından sorumlu arrector pili kaslarını icerir. Vucut kılları az olan insanlarda, etki tuylerin kabarması (ing: goose bumps) ile sonuclanır.