Herodotos
(
Antik Yunanca
: ?ρ?δοτο?,
romanizasyon
:
H?rodotos
; d. M.O. 484 ? o. M.O. 425),
Ahameni? ?mparatorlu?u
'nun bir parcası olan
Karya
bolgesinden (gunumuzde
Bodrum
,
Turkiye
),
Yunan ?ehri
Halikarnassos
'ta do?mu? bir
Yunan
tarihci
,
co?rafyacı
ve
yazardır
. Sonradan (gunumuzde
Calabria
)
Magna Graecia (Guney ?talya)
'daki
Thurii
vatanda?lı?ına gecmi?tir.
Yunan-Pers Sava?ları
'nın ayrıntılı bir anlatımı olan
Tarihler
'i yazmasıyla tanınır. Herodotos, tarihi olayların sistematik ara?tırmasını yapan ilk tarihciydi.
Antik Roma
'da, unlu
Romalı
Hatip
Cicero
'nun
De Legibus
adlı eserinde kendisine verdi?i “Tarihin Babası” (Latince
pater historiae
) unvanıyla anılmı? ve tanınmı?tır.
Gezilerinde gordu?u yerleri ve insanları anlattı?ı,
Herodot Tarihi
olarak bilinen eseriyle tanınır. Eserinin esas konusu,
Pers ?mparatorlu?u
ile
Antik Yunan
kent devletleri
arasında MO 499 ile MO 449 yılları arasında yapılan
Pers-Yunan sava?larıdır
.
Herodot, gunumuzde
Bodrum
yerle?imi olan
Halikarnas
'da do?du.
Tiran
Lygdamis
tarafından surulmesi uzerine, gencli?i o zaman bilinen dunyanın bircok yerine yaptı?ı gezilerle gecmi?tir. Uzun sure
Atina
'da ya?ayan Herodot'un
Mısır
'a gidip
Assuan
'a kadar indi?i,
Mezopotamya
'yı,
Filistin
'i,
Guney Rusya
'yı gordu?u,
Afrika
'nın kuzey kıyılarında bulundu?u sanılmaktadır. Ya?lılı?ında
?talya
'daki
Thurii
adlı
Yunan
kolonisine
cekilmi?, kendisine "
Tarihin Babası
" olma ununu kazandıran eserini yazmı?tır.
Birincisi yazarın do?umundan once, ikincisi de cocuklu?unda gecen Pers-Yunan Sava?ları
Herodot Tarihi
'nin asıl konusu olmakla birlikte, bu eser yalnızca bir tarih kitabı de?ildir.
Eski Yunan
'ın bu ilk nesir sanat eseri, aynı zamanda ce?itli ulus ve ulkeler ustune, efsaneyle karı?ık co?rafi ve sosyolojik bilgiler de veren bir hazinedir. Herodot, eserinde bize kendisinin Yunan ve Atina de?erlerine ba?lılı?ını sezdirmekle birlikte, ola?anustu bir ho?goru ve tarafsızlık duygusuna sahip oldu?unu da gosterir.
Herodot Tarihi yazılı?ından yuzyıllar sonra,
Hellenistik
donemde bir
?skenderiyeli
yayıncı tarafından buyuk ustalıkla dokuz kitaba bolunmu?tur. Bu dokuz kitap ucer ucer
Pers
-
Yunan
ili?kileri acısından anlamlı bolumler meydan getirmektedir. ?lk uc kitap
Asya
'da, ikinci uc kitap
Avrupa
'da, ucuncu uc kitap da
Yunanistan
'da gecen olayları hikaye etmekte; ilk uc kitapta
Farslar
a?ır basmakta, son uc kitapta
Yunanların
Thermopylae
yenilgisinden sonra,
Salamis
,
Platea Muharebesi
ve
Mycale
zaferleri anlatılmaktadır. Perslerin
?skitye
ve
?yonya
yenilgileri, Yunanların
Marathon
yenilgisi.
Pers
hukumdarları bakımından; ilk uc kitapta
Kyros
ve
Kambyses
ile
I. Darius
'un ba?a geci?i, ikinci uc kitapta
I. Darius
, ucuncu uc kitapta da
I. Serhas
istilası hakkında bilgi toplayıp, ilkin bu kitapların son ucunu yazdı?ı, ba?taki altı kitabı ise daha sonra hazırladı?ı anla?ılmı?tır.
Herodot, belirtildi?i gibi, antik Romalı siyaset adamı ve tarihci
Cicero
'dan itibaren "Tarihin Babası" olmakla tanınmakla beraber, antik ca?lardan itibaren de eseri ve i?ledi?i konulara tutumu uzerinde buyuk tenkitlere u?ramı?tır ve Herodot'a bir di?er lakap olarak "Yalanların Babası" adı da verilmi?tir. Herodot, antik ca? yazarlarından beri, yanlılı?ı, yaptı?ı hatalar ve intihalcili?i dolayısıyla ele?tirilmi?tir. Orne?in, Roma ?mparatoru
Septimius Severus
doneminde cok un kazanan ve imparator
Elagabalus
donemi sonuna kadar ya?amı? olan unlu Romalı yazar ve
retorik
(belagat) hocası
Claudius Aelianus
(d. yak. 175 - o. yak. 235) zamanımıza gelebilen "Varia Historiae (Ce?itli oykuler)" adlı eserinde Herodot'u "yalancı" olmakla nitelemi? ve kavramsal olarak olu?turdu?u "takdis edilmi?ler adası"nda Herodot'un yeri olmadı?ını acıkca belirtmi?tir. Bircok modern tarihciler ve filozoflar, ozellikle tarihin objektif olmasını kabul edenler tarafından bu tenkitler kabul edilmemekle beraber, bu kritik fikirler modern du?unurler arasında hala da tutulmaktadır. Bunlardan bazıları Herodot'u kaynaklarını icat etmekle, yaptı?ı gezileri abartmakla ve bu abartmalar ve icatların gercek olmadı?ını bile bile onlara eserinde gercekliklerine inanırmı? gibi onemli yer vermekle itham etmektedirler.
[2]
Gercekten eserinde gorulen kendine un kazandıran bircok hallerde Herodot belli bir olay veya surec hakkında gerce?i bilmiyorsa veya kendine bildirilen
sıkıcı gercekler
kendi fikir ve inanclarına uymuyorsa, o olay veya surec hakkında birkac de?i?ik alternatif vermekte ve bunlardan hangisinin kendi fikrine gore daha olası oldu?unu bildirmektedir.
- ^
a
b
"Herodotus"
7 A?ustos 2008 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
.,
The Columbia Encyclopedia
, URL eri?im tarihi: 11 Eylul 2008.
- ^
Pipes, David, "Herodotus: Father of History, Father of Lies (Herodot: Tarihin Babası, Yalanların Babası)",
[1]
27 Aralık 2007 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
.,
(?ngilizce)
eri?im tarihi 18.4.2009
- Herodot (Turkceye ceviren: Perihan Kuturman) (1973)
Herodot Tarihi
, ?stanbul: Hurriyet Yayınları