Hans Jurgen Eysenck, PhD, DSc
(4 Mart 1916 ? 4 Eylul 1997), Alman kokenli ?ngiliz psikolog, kariyerini Buyuk Britanya'da gecirmi?tir. Psikoloji alanın pek cok farklı konusunda calı?sa da en cok bilinen calı?maları
zeka
ve
ki?ilik
uzerinedir.
[2]
[3]
Eysenk oldu?unde alandaki
hakemli
dergilerde
bulunan calı?malarda en cok referans gosterilen psikologtu.
[4]
[5]
Eysenck
Berlin
, Almanya'da do?du. Annesi
Silesia
do?umlu film yıldızı
Helga Molander
, babası da e?lence sektorunde calı?an Eduard Anton Eysenck'tir.
[6]
Annesi Lutheran, babası ise Katolik'ti. Eysenck anneannesi tarafından yeti?tirildi. (Anneannesi de bir Lutherandı ancak toplama kampına alınması ve orada olmesinden sonra Eysenck ara?tırmalarıyla ailesinin Yahudi oldu?unu o?rendi.)
[6]
[7]
1930'larda ?ngiltere'ye gitti ve
Nazi Partisine
olan nefreti sebebiyle kalıcı olarak buraya yerle?ti.
[6]
Alman vatanda?lı?ı nedeniyle ilk ba?larda i? bulamadı ve sava? doneminde gozaltına alınma tehlikesi atlattı.
[8]
1940'ta
University College London
Psikoloji Bolumu'nde doktorasını tamamladı.
[6]
Eysenck
King's College London
Psikiyatri Enstitusu'nde 1955 ile 1983 yılları arasında Psikoloji Profesoru olarak gorev aldı. Universitedeki calı?maları sırasında ki?ilik ile ilgili modern bilimsel teorilere katkıda bulundu.
[9]
[10]
Eysenck 1981'de kurulan
World Cultural Council
adlı uluslararası organizasyonun kurucu uyelerinden biridir.
[11]
Eysenck
Personality and Individual Differences
adlı uluslararası derginin kurucusudur, ya?amı boyunca 80 kitap ve 1600'un uzerinde makale yazmı?tır.
[12]
Hans Eysenck 1997'de Londra'da beyin tumoru nedeniyle olmu?tur.
[13]
[14]
Eysenck goru?leri nedeniyle zaman zaman sert tepkilerle kar?ıla?tı.
London School of Economics
'te
[15]
yaptı?ı
IQ
uzerindeki
genetik
etkiler ve ırkların arasında zeka farkının cevresel de?il genetikten kaynaklandı?ını savunması uzerine
[16]
[17]
bir protestocu tarafından kendisine yumruk atıldı ve cocukları oldurulmekle tehdit edildi.
[18]
Eysenck bu goru?lerini 1970'lerin ba?larında yayımlanan kitaplarında da savundu. Ancak goru?leri "
WASP
ya da Yahudi olmayan herkesi kucumsedi?i ve hakaret etti?i" sebebiyle ele?tirildi
[19]
ve
bilimsel ırkcılık
yaptı?ını one suruldu.
[20]
[21]
Eysenck medyanın goru?leri hakkında yanlı? bir izlenim yarattı?ını, aslında
The IQ Controversy, the Media and Public Policy
'
deki calı?maların sonuclarının, goru?lerini pek cok yonden destekledi?ini ve goru?lerinin bilimdeki genel fikirbirli?ine uymadı?ı icin boyle ele?tirildi?i ifade etmektedir.
[22]
[23]
Ara?tırmacı bu konuyla ilgili goru?lerini kitaplarında da ele almaktadır:
[24]
Gunumuzdeki tum kanıtlar gosteriyor ki... kulturumuzde gozlemledi?imiz zeka farklılıkları ve bu farkların belirli ırk gruplarındaki de?i?imi uzerinde genetik faktorlerin etkisi kar?ı konulamaz bicimde onemli.
—
HJ Eysenck,
Race, Intelligence and Education
, 1971, London: Temple Smith
Bir cocu?un zeka kapasitesi her geli?im surecinde sahip oldu?u genetik ile ?ekillenir, cok buyuk cevresel de?i?imler olsa bile... bunların geli?imi etkileme ihtimali cok du?uktur.
—
HJ Eysenck,
The Inequality of Man
, 1973, London: Temple Smith
Eysenck zekanın dı?ında ki?ili?in uzerindeki genetik faktorler uzerine de calı?tı. ?ki boyutlu bir ki?ilik yapısı modeli geli?tirdi.
[25]
1967'de yayımlanan
Dimensions of Personality
adlı kitabında modelini anlatmaktadır. Modeldeki iki boyutu
dı?adonukluk
ve
nevrotikliktir
. Bu iki boyutun birini dikey duzlemde di?erini yatay duzlemde uzanan do?rular olarak du?unmu? ve bu iki boyutun yuksek-du?uk olarak kombinasyonlarıyla dort farklı ki?ilik tipi (sinirli, melankolik, iyimser, so?ukkanlı) tanımlanmaktadır.
[26]
1970'lerin sonunda e?i
Sybil B. G. Eysenck
'le ortak calı?malarında kurama ucuncu bir boyut olan
psikotizmi
eklediler.
[27]
Eysenck'in ki?ilik teorileri calı?ma arkada?larıyla geli?tirdikleri psikometrik olceklerle de yakından ili?kilidir.
[28]
Bu olcekler arasında Maudsley Ki?ilik Envateri (MPI), Eysenck Ki?ilik Envanteri (EPI),
Eysenck Ki?ilik Anketi
(EPQ),
[29]
anketin revize edilmi? hali (EPQ-R) ve kısaltılmı? hali (EPQ-R-S) yer almaktadır. Sonradan geli?tirdi?i Eysenck Ki?ilik Profili'nde (EPP) yarattı?ı ki?ilik modelinde bahsetti?i ki?ilik ozelliklerinde de?i?ikler yaptı.
[30]
Eysenck alandaki ilk katkılarında bilimsel metodolojiye oldukca ba?lıydı, ki?ilik psikolojisinde bilimsel methodların kullanılması gerekti?ine inanıyordu. Kendi olu?turdu?u ki?ilik yapısı modelini desteklemek icin istatistiksel yontemlerden
faktor analizini
kullandı. Yine ilk donemlerdeki calı?malarında Eysenck'in
psikanalizi
ele?tirdi?i gorulmektedir ve kendisinin
davranı?cı terapiyi
tercih etti?ini ifade etmektedir.
Decline and Fall of the Freudian Empire
adlı kitabında ozellikle
Freud
'u ve onun methodlarını ele?tirmektedir.
Eysenck son zamanlarındaki calı?malarında
parapsikoloji
ve
astrolojiye
e?ildi. Paranormal yeteneklerin deneylerdeki ampirik kanıtlarla desteklendi?ine inanmaktaydı.
[31]
[32]
Paranormali onaylaması nedeniyle
ku?kuculardan
ele?tiriler aldı. Orne?in
illuzyonist
ve ku?kucu
Henry Gordon
Eysenck'in bu goru?lerini "inanılmaz safca" buldu?unu ve bahsetti?i parapsikoloji deneylerinin hicbir zaman tekrarlanabilir sonuclar vermedi?ini ifade etmektedir.
[33]
Benzer ?ekilde
James Randi
de Eysenck'in goru?lerine kar?ı cıkmı? ve dolandırıcı sozde medyumları desteklerken illuzyonistlerin
el cabuklu?u
becerilerine hic de?inmedi?ini soylemi?tir.
[34]
- H. B. Gibson (
Tony Gibson
), Psikiyatri Enstitusu'nde Eysenck ile calı?mı? ve hakkında bir biyografi yayımlamı?tır.
[35]
- Eysenck'in otobiyografisi 1990'da yayımlanmı? ve 1997'de revize edilmi?tir.
[36]
- Roderick Buchanan'nın yazdı?ı Eysenck biyografisi 2010 yayımlanmı?tır:
Buchanan, Roderick J. (2010).
Playing with Fire: The Controversial Career of Hans J. Eysenck
. Oxford: Oxford University Press.
ISBN
978-0-19-856688-5
.
Di?er ozet
(23 Ekim 2010).
- Dimensions of Personality
(1947)
- The Scientific Study of Personality
(1952)
- The Structure of Human Personality
(1952) ve sonraki baskıları
- Uses and Abuses of Psychology
(1953)
- The Psychology of Politics
(1954)
- Psychology and the Foundations of Psychiatry
(1955)
- Sense and Nonsense in Psychology
(1956)
- The Dynamics of Anxiety and Hysteria
(1957)
- Perceptual Processes and Mental Illnesses
(1957) G. Granger ve J. C. Brengelmann ile birlikte
- Manual of the Maudsley Personality Inventory
(1959)
- Know Your Own I.Q.
(1962)
- Crime and Personality
(1964) ve sonraki baskıları
- Manual of the Eysenck Personality Inventory
(1964) S. B. G. Eysenck ile birlikte
- The Causes and Cures of Neuroses
(1965) S. Rachman ile birlikte
- Fact and Fiction in Psychology
(1965)
- Smoking, Health and Personality
(1965)
- Check Your Own I.Q.
(1966)
- The Effects of Psychotherapy
(1966)
- The Biological Basis of Personality
(1967)
- Eysenck, H. J. & Eysenck, S. B. G. (1969).
Personality Structure and Measurement
. London: Routledge.
- Readings in Extraversion/Introversion
(1971) uc cilt halinde
- Race, Intelligence and Education
(1971) ABD'de
The IQ Argument
adıyla yayımlandı
- Psychology is about People
(1972)
- Lexicon de Psychologie
(1972) uc cilt halinde, W. Arnold ve R. Meili ile birliktw
- The Inequality of Man
(1973).
Die Ungleichheit der Menschen'
den ceviri
- Eysenck, Hans J.; Wilson, Glenn D. (1973).
The Experimental Study of Freudian Theories
. Londra: Methuen & Co Ltd (SBN 416780105).
- Eysenck, Hans J.; Wilson, Glenn D. (1976).
Know your own personality
. Harmondsworth, Eng. Baltimore etc: Penguin Books.
ISBN
9780140219623
.
- Manual of the Eysenck Personality Questionnaire
(1975) S. B. G. Eysenck ile birlikte
- Eysenck, Hans J.; Wilson, Glenn D. (1976).
A Textbook of Human Psychology
. Lancaster: MTP Press.
- Sex and Personality
(1976)
- Eysenck, H. J. & Eysenck, S. B. G. (1976).
Psychoticism as a Dimension of Personality
. London: Hodder and Stoughton.
- Reminiscence, Motivation and Personality
(1977) C. D. Frith ile birlikte
- You and Neurosis
(1977)
- Die Zukunft der Psychologie
(1977)
- Eysenck, Hans J.; Nias, David K. B. (1979).
Sex, violence, and the media
. New York: Harper Collins.
ISBN
9780060906849
.
- The Structure and Measurement of Intelligence
(1979)
- Eysenck, Hans J.; Wilson, Glenn D. (1979).
The psychology of sex
. Londra: J. M. Dent.
ISBN
9780460043328
.
- The Causes and Effects of Smoking
(1980)
- Mindwatching
(1981) M. W. Eysenck ile birlikte ve sonraki baskılar
- The Battle for the Mind
(1981)
L. J. Kamin
ile birlikte, ABD'de
The Intelligence Controversy
adıyla
- Personality, Genetics and Behaviour
(1982)
- Explaining the Unexplained
(1982, 2nd edition 1993)
Carl Sargent
ile birlikte
- H. J. Eysenck & D. K. B. Nias,
Astrology: Science or Superstition?
Penguin Books (1982),
0-14-022397-5
- Know Your Own Psi-Q
(1983)
Carl Sargent
ile birlikte
- …'I Do'. Your Happy Guide to Marriage
(1983) B. N. Kelly ile birlikte
- Personality and Individual Differences: A Natural Science Approach
(1985) M. W. Eysenck ile birlikte
- Decline and Fall of the Freudian Empire
(1985)
- Rauchen und Gesundheit
(1987)
- The Causes and Cures of Criminality
(1989) G. H. Gudjonsson ile birlikte
- Genes, Culture and Personality: An Empirical Approach
(1989) L. Eaves ve N. Martin ile birlikte
- Mindwatching
(1989) M. W. Eysenck ile. Prion,
1-85375-194-4
- Genius: The natural history of creativity
(1995). Cambridge University Press,
0-521-48014-0
- Intelligence: A New Look
(1998)
- Handbook of Abnormal Psychology
(1960)
- Experiments in Personality
(1960)
- Behaviour Therapy and Neuroses
(1960)
- Experiments with Drugs
(1963)
- Experiments in Motivation
(1964)
- Eysenck on Extraversion
(1973)
- The Measurement of Intelligence
(1973)
- Case Histories in Behaviour Therapy
(1974)
- The Measurement of Personality
(1976)
- Eysenck, Hans J.; Wilson, Glenn D. (1978).
The Psychological basis of ideology
. Baltimore: University Park Press.
ISBN
9780839112211
.
- A Model for Personality
(1981)
- A Model for Intelligence
(1982)
- Theoretical Foundations of Behaviour Therapy
(1988)
- Pierre Krebs'e onsoz.
Das Unverganglich Erbe
- ^
Michael Martin (2007). The Cambridge Companion to Atheism. Cambridge University Press. p. 310.
9780521842709
. "Among celebrity atheists with much biographical data, we find leading psychologists and psychoanalysts. We could provide a long list, including...Hans Jurgen Eysenck..."
- ^
Boyle, G.J., & Ortet, G. (1997). Hans Jurgen Eysenck: Obituario.
Ansiedad y Estres (Anxiety and Stress), 3
, i-ii.
- ^
Boyle, G.J. (2000). Obituaries: Raymond B. Cattell and Hans J. Eysenck.
Multivariate Experimental Clinical Research, 12
, i-vi.
- ^
Haggbloom, S. J. (2002). "The 100 most eminent psychologists of the 20th century".
Review of General Psychology
. Cilt 6. ss. 139-152.
doi
:
10.1037/1089-2680.6.2.139
.
- ^
Rushton, J. P. (2001). A scientometric appreciation of H. J. Eysenck's contributions to psychology.
Personality and Individual Differences, 31
, 17-39.(see Table 2, p.22)
- ^
a
b
c
d
Eysenck, H. J.,
Rebel with a Cause (an Autobiography)
, London: W. H. Allen & Co., 1990
- ^
Buchanan, R. D. (2010).
Playing With Fire: The Controversial Career of Hans J. Eysenck
. Oxford University Press. ss. 25-30.
ISBN
978-0-19-856688-5
.
- ^
"Hans Jurgen Eysenck Facts, information, pictures | Encyclopedia.com articles about Hans Jurgen Eysenck"
. Encyclopedia.com. 21 Haziran 2016 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
22 Temmuz
2011
.
- ^
Behaviour Therapy and the Neurosis
, edited by Hans Eysenck, London: Pergamon Press, 1960.
- ^
Eysenck, Hans J.,
Experiments in Behaviour Therapy
, London:
Pergamon Press
, 1964.
- ^
"About Us"
.
World Cultural Council
. 2 Mayıs 2018 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 8 Kasım 2016
.
- ^
Honan, William H.
(10 Eylul 1997).
"Hans J. Eysenck, 81, a Heretic in the Field of Psychotherapy"
.
The New York Times
. 6 Mart 2018 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 4 Mayıs 2010
.
- ^
"APA Presidents Remember: Hans Eysenck ? Visionary Psychologist"
. 7 October 2008 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 13 Kasım 2008
.
- ^
"Hans J. Eysenck"
. 8 Kasım 2017 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 13 Kasım 2008
.
- ^
Roger Pearson,
Race, Intelligence and Bias in Academe
, 2nd edition, Scott-Townsend (1997),
1-878465-23-6
, pp. 34?38.
- ^
Eysenck, H. (1971).
Race, Intelligence and Education
. London: Maurice Temple Smith.
- ^
Boyle, Gregory J.; Stankov, Lazar; Martin, Nicholas G.; Petrides, K.V.; Eysenck, Michael W.; Ortet, Generos.
"Hans J. Eysenck and Raymond B. Cattell on intelligence and personality"
.
Personality and Individual Differences
. Cilt 103. ss. 40-47.
doi
:
10.1016/j.paid.2016.04.029
. 15 Aralık 2018 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 14 Aralık 2018
.
- ^
"Scientist or showman? ? Archive ? Mail & Guardian Online"
. 15 Aralık 2018 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 14 Aralık 2018
.
- ^
Sandra Scarr (1976). "Unknowns in the IQ equation". Ned Joel Block and Gerald Dworkin (Ed.).
The I.Q. Controversy: Critical Readings
. Pantheon Books. s.
116
.
ISBN
978-0-394-73087-5
.
- ^
William H. Tucker,
The Funding of Scientific Racism: Wickliffe Draper and the Pioneer Fund
. University of Illinois Press, 2002.
- ^
"Grantees"
. Pioneerfund.org. 27 July 2011 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
22 July
2011
.
- ^
Eysenck, Hans J.,
Rebel with a Cause (an Autobiography)
, London: W. H. Allen & Co., 1990, pp. 289?291.
- ^
BBC television
series
Face To Face
? Hans Eysenck ? yayımlanma 16 Ekim 1990.
- ^
S. A. Barnett (1988).
Biology and Freedom: An Essay on the Implications of Human Ethology
. Cambridge University Press. ss. 160-161.
ISBN
978-0-521-35316-8
.
- ^
"Buchanan, R. D. "Looking back: The controversial Hans Eysenck",
The Psychologist, 24
, Part 4, Nisan 2011."
26 A?ustos 2014 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 14 Aralık 2018
.
- ^
Eysenck, H. J. (1967).
The Biological Basis of Personality
. Springfield, IL: Thomas.
- ^
H. J. Eysenck and S. B. G. Eysenck (1976).
Psychoticism as a Dimension of Personality
. London: Hodder & Stoughton.
- ^
Furnham, A., Eysenck, S. B. G., & Saklofske, D. H. (2008). The Eysenck personality measures: Fifty years of scale development. In G.J. Boyle, G. Matthews, & D.H. Saklofske. (Eds.),
The SAGE Handbook of Personality Theory and Assessment: Vol. 2 ? Personality Measurement and Testing
(pp. 199-218). Los Angeles, CA: Sage Publishers.
- ^
Eysenck, H. J., & Eysenck, S. B. G. (1975).
Manual of the Eysenck Personality Qyestionnaire (Junior and Adult)
. London: Hodder & Stoughton.
- ^
Eysenck, H. J., & Wilson, G. D. (1991).
The Eysenck Personality Profiler
. London: Corporate Assessment Network.
- ^
Eysenck, H. J. (1957),
Sense and Nonsense in Psychology
. London: Pelican Books. p. 131.
- ^
Eysenck &
Sargent
(2nd edition, 1993),
Explaining the Unexplained
. London: BCA, No ISBN. Preface & ff.
- ^
Gordon, Henry. (1988).
Extrasensory Deception: ESP, Psychics, Shirley MacLaine, Ghosts, UFO
. Prometheus Books. pp. 139-140.
0-87975-407-9
- ^
Nias, David K. B; Dean, Geoffrey A. (1986). "Astrology and Parapsychology". pp. 361-375. In
Hans Eysenck: Consensus And Controversy
. Routledge.
978-1850000211
- ^
Gibson, HB (1981).
Hans Eysenck: The man and his work
. Peter Owen Limited.
ISBN
0-7206-0566-0
.
- ^
Eysenck, Hans (1997).
Rebel with a cause
. Transaction Publishers.
ISBN
1-56000-938-1
.
- Goldberg, L. R. & Rosalack, T. K. (1994), "The big-five factor structure as an integrative framework: An empirical comparison with Eysenck’s P-E-N model". In: C. F. Halverson, G. A. Kohnstamm & R. P. Martin (eds).
The developing structure of temperament and personality from infancy to adulthood
(pp. 7?35), Hilldale, NJ: Erlbaum.