Bu maddenin veya bolumun ozgun ara?tırma , do?rulanamaz veya yoruma dayalı ifadeler icerdi?i du?unulmektedir. Lutfen iddiaları kontrol ederek ve yeni kaynaklar ekleyerek geli?tirin. Ozgun ara?tırmadan olu?mu? ifadeler kaldırılabilir. Ayrıntılar maddenin tartı?ma sayfasında bulunabilir.

Halkcılık , narodnik ve populizmden etkilenmi?, populizm ?eklinde de?il demokrasilerin yoluyla Turkiye 'den dunyaya cıkan du?uncedir. Halkcılık Beyannamesi ve Ataturk'un Halkcılık ilkesi de bu goru?lerden etkilenmi?tir.

Tarihce [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Osmanlı donemi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Sultan Abdulaziz doneminde ba?ta Ali Suavi olmak uzere kimi Osmanlı aydınları Rusya 'daki narodnik hareketinden etkilenerek halkın sorunlarıyla ilgilenmeye ba?ladılar. 19. yuzyılın sonlarında ba?ta Mehmet Emin Yurdakul olmak uzere bircok edebiyatcı halkcılıktan etkilenmi?ti. 1908 Devrimi 'nden sonra halk sozcu?u geni? bir kullanım alanı buldu. Halkcılık, uzun bir sure iyiliksever aydınların kitlelerin yararına harekete gecmesi olarak du?unulmu?tu.

Bu anlayı? I. Dunya Sava?ı sonrasında de?i?meye ba?ladı. Ziya Gokalp 1918'de Sovyet Devrimi 'nden kısa bir sure sonra, Durkheim 'in etkisiyle sınıf catı?masının kotu oldu?u sonucuna varıyor, kar?ı cıkıyor ve buna kar?ı halkcılı?ı savunuyordu. Gokalp halkcılı?ı ?oyle tanımlıyordu:

"E?er bir toplum birkac katman veya sınıftan olu?uyorsa, o zaman e?itlikci bir toplum de?ildir. Halkcılı?ın amacı katman veya sınıf farklılıklarını bastırmak ve bunların yerine, birbirleriyle dayanı?ma icinde olan meslek gruplarından bir sosyal yapı olu?turmaktır. Ba?ka bir deyi?le, halkcılı?ı ?oyle ozetleyebiliriz: sosyal sınıflar yoktur, meslekler vardır!" ^[1]

Bu yakla?ım buyuk oranda solidarizme ^[2] i?aret ediyordu.

Yusuf Akcura da kendi goru?lerindeki 2 esas fikri ?oyle acıklamı?tı:

"?ki esasi (esaslı) fikir vardır ki onların do?rulu?una ta gencli?imden beri, kani ve mumin (ikna olmu? ve inanmı?) idim; ve elimden geldi?i kadar da o iki fikrin hizmetcisi olmaya calı?tım. Bu iki fikirden birisi milliyetcilik (nasyonalizm), di?eri halkcılık (demokratizm)’dır." ^[3]

Turk Kurtulu? Sava?ı ve Cumhuriyet donemi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bu anlayı? Turk Kurtulu? Sava?ı boyunca milliyetcileri , ozellikle de Kemalistleri buyuk oranda etkiledi. Her ne kadar Gokalp'in onerdi?i korporasyonlar gercekle?tirilmediyse de, halkcılık ilkesi, sınıf dayanı?ması fikriyle Kemalist liderler tarafından kabul edildi. Ba?ta Ataturk olmak uzere Kemalist liderler Turkiye'de henuz sınıfların geli?memi? oldu?unu vurguladılar. Dayanı?ma fikrini de olası bir komunist devrimle ve sınıf catı?ması du?uncesiyle mucadele edebilmek uzere benimsediler. Ayrıca bunu tek parti sisteminin gerekcesi olarak gorduler. ^[4]

Ataturk'un halkcılık ilkesi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Halkcılık ilkesi , her ?eyden once “Halkın halk tarafından halk icin idaresi” anlamına gelen ilerici , batılı gercek bir demokrasinin gercekle?ip yerle?mesi amacına yonelmi?tir. Aynı zamanda ulusal egemenli?i on planda tutar. Devlet, vatanda?ın refah ve mutlulu?unu amaclar. Vatanda?lar arasında i? bolumu ve dayanı?mayı ongorur. Ulusun devlet hizmetlerinden e?it bir ?ekilde yararlanmasını sa?lar. Ataturk ’un halkcılık ilkesinden anla?ılan; toplumda hicbir kimseye, zumreye ya da herhangi bir sınıfa ayrıcalık tanınmamasıdır. Herkes kanun onunde e?ittir. Halkcılık ilkesine gore; hicbir kimse ba?kalarına kar?ı dinsel , dilsel , ırksal veya mezhepsel acıdan ustunluk sa?layamaz.

Halkcılık, Mustafa Kemal tarafından kurulan Cumhuriyet Halk Partisi 'nin programında ?u ?ekilde tanımlanmı?tır: "Bizim icin insanlar yasa onunde tamamen e?it muamele gormek zorundadır. Sınıf , aile , fert arasında bir ayrım yapılamaz. Biz, Turkiye halkını ce?itli sınıflardan olu?an bir butun olarak de?il, sosyal ya?amın gereksinimlerine gore ce?itli mesleklere sahip olan bir toplum olarak gormekteyiz." Fakat kolektivizm ile karı?tırılmamalıdır, Ataturk'un burada bahsetti?i "halkcılık", sol ulkelerin kullandı?ı toplumcu bir ideoloji de?ildir ve bireycilik ile ters de?ildir. Ataturk'un halkcılı?ı, 1935 CHP programında bahsedildi?i uzere sınıfların ortak dayanı?ması uzerine kurulu solidarizmi ^[5] ve toplumsal ayrımcılı?ın (din, dil, ırk vb.) bitirildi?i egaliteryenizmi savunur. ^[6]

Kadın-erkek e?itli?i konusunda gerekli onlemlerin alınmı? olması; o?retim birli?inin gercekle?tirilmi? olması; her yurtta?ın o?renebilece?i yeni bir Turk alfabesinin hazırlanması ve her yurtta?ın devlet organları onunde e?it muamele gormesi konusunda alınan onlemler halkcılık ilkesini destekler niteliktedir.

Ahmet Taner Kı?lalı 'ya gore Kemalist halkcılık, toplumun en yoksul ve en e?itimsiz kesimini guclendirmek, toplumsal dayanı?mayı sa?lamak istiyordu. ^[7]

Ele?tiriler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Vedat Nedim tarafından Son Telgraf gazetesinde ?u sozlerle "Halkcılık" programı ele?tirilmi?tir:

"Halk her yerde ve her memlekette iktisadi ve sosyal menfaatleri birbirine uymayan hatta birbirine zıt sınıfların toplamıdır. Sınıf kavramı inkar kabul etmez bir kotuluktur. Halk Fırkası'nın hangi sınıfa dayandı?ını o?renmek istiyorsanız ?ehir ve kasabalardaki dayandı?ı ki?ilerine bakınız. Goreceksiniz ki hepsi istisnasız ya mutegallibe ya e?raf ya tuccar yahut da burjuvala?maya yeltenen asker ve munevverler sınıfına mensupturlar. Bu zumreler ise Turkiye halkının gayet gulunc bir azınlıklarını temsil ederler." ^[8]

A. ?nurov, Turkiye Proletaryası kitabında "halkcılık" soylemini " sınıf uzla?tırıcılı?ı " olarak tanımlayarak ele?tirmi?tir:

"Butun bu suslu sozler ile ≪uzla?tırıcı≫ tedbirler altında proletaryanın sınıf du?manı gayet bariz bir ?ekilde gorunuyor. Yururlukteki i? hukukuna bir goz atmak kafidir. Sendikalar hemen hemen yasaklanmı?tır; kurulmasına izin verilen federasyon ve dernekler hayır i?leriyle yetinip devlet kontrolu altında calı?mak zorundadır. 1923 yılında emperyalistlere kar?ı silahlı mucadele bitince, ?zmir’de bir ?ktisat Kongresi yapıldı. Bu kongrede halk adına ulkenin bundan sonraki yonetimine bir yon verdirilecekti. Oysa, ekseri delegeler tuccar, buyuk toprak sahibi, a?a ve bir takım ufak sana­yi i?letmesi sahibinden ibaretti. Toplantıya katılan delegeler, yol parasını ve ?zmir'deki masrafları kendi keselerinden odemek zorundaydılar. Bu da yalnız zenginlerin harcı idi. ??ci delegeleri arasında gercek i?ci yarıdan azdı. Hepsi ?stanbul’dan, ?zmir’den ve ba?ka Batı sahil ?ehirlerinden gelmi?ti, ki bu ?ehirlerden ?zmir’e seyahat hepsinden ucuzdu. ??ci delegeleri arasında atolye calı?tıranlar, eski bir vali, hatta imamlar dahi vardı. ?zmir Kongresi'nde i?ci delegeleri, i? hukukunun kanunla?tırılmasını, 8 saatlik i?gunu, birlik kurma ve toplantı hakkı, i?verenlerle toplu sozle?me, yapma hakkı istiyordu. Hukumet yeni kanunlar cıkarmayı vadetmekle beraber, ne birlik, ne de federasyona izin veremeyece?ini kesinlikle bildirdi. Bu zayıf vaadler dahi sadece birer vaatten ibaret kaldı..." ^[9]

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Ataturk ?lkeleri
  • Halkcılık (Ataturk ?lkesi)
• Klasik radikalizm
• Narodnik
• Populizm

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]