한국   대만   중국   일본 
Huseyin Baykara - Vikipedi ?ceri?e atla

Huseyin Baykara

Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Sultan Huseyin Baykara
???? ??????
Timur Sultanı
Hukum suresi 1469-1506
Once gelen Mirza Ebu'l Kasım Babur bin Baysungur
Ebu Said Mirza
Sonra gelen Bediuzzaman Mirza & Muzaffer Huseyin Mirza
Do?um Haziran 1438
Herat
Olum 4 Mayıs 1506 (67 ya?ında)
Baba ?lahi
E?(ler)i Bega Sultan Begum
Culi Begum
?ahar Banu Begum
Payanda Sultan Begum
Hatice Sultan Begum
Afak Begum
Zubeyde A?aca
Papa A?aca
Latif Sultan A?aca
Mangeli Bibi A?aca
Begi Sultan A?aca
Cocuk(lar)ı Bediuzzaman Mirza
Muzaffer Huseyin Mirza
?ah Garib Mirza
Ebu'l Hasan Mirza
Muhammed Muhsin Mirza
Ebu Tarab Mirza
Muhammed Huseyin Mirza
Feridun Huseyin Mirza
Haydar Mirza
Muhammed Masum Mirza
Faruk Huseyin Mirza
?brahim Huseyin Mirza
?bn Huseyin Mirza
Muhammed Kasım Mirza
Sultanım Begum
Ak Begum
Kecek Begum
Bega Begum
A?a Begum
Fatma Sultan Begum
Nizad Sultan Begum
Sa'adat Baht Begum
Ayanur Sultan Begum
Bayran Sultan Begum
Munevver Sultan Begum
Tam adı
Huseyin bin Gıyaseddin Mansur bin Baykara bin Umar?ah bin Timur
Hanedan Timurlu Hanedanı
Babası Mansur Mirza
Annesi Firuze Sultan Begum
Dini ?slam ( Batıni )

Huseyin Baykara , lakabı Ebu'l-Gazi , tam adı Huseyin bin Gıyaseddin Mansur bin Baykara , ( Farsca ???? ?????? ; Haziran 1438, Herat - 4 Mayıs 1506, Baba ?lahi, Herat yakınları), Timur ?mparatorlu?u hukumdarı ve ?air. Taht kavgaları ve sava?larla gecen uzun saltanat doneminde bilim, sanat ve edebiyatta buyuk geli?meler sa?lanmı?tır.

Hayatı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Anne ve Baba tarafından Barlaslardan ve Cengiz Han soyundan olan Huseyin Baykara, 14 ya?ına kadar Herat 'ta Devlethane denen sarayda kaldı ve iyi bir e?itim gordu. 1452'de Herat'a egemen olan Ebu'l Kasım Babur'un hizmetine girdi. 1454'te Semerkand 'a gitti. Burada, yakın akrabası Ebu Said Mirza onu koruması altına aldı. Daha sonra Merv hukumdarı Muizeddin Sencer'in yanına gitti ve kızı Bike Sultan'la evlendi. Ebu'l Kasım Babur'un olumunden (1457) sonra Horasan tahtına cıktı. Horasan ve Maveraunnehir 'de uzun yıllar hukum surdu.

Herat hukumdarı Ebu Said Mirza'nın Muhammed Ali Bah?i komutasındaki 3 bin ki?ilik ordusunu cok kucuk bir kuvvetle yenerek gucunu gosterdi. Daha sonra Sogdlu Said bin Huseyin Turmen'le yaptı?ı sava?ı da kazanarak Esterabad 'ı ele gecirdi. 1461'de Mahmud Mirza'yı Esterabad yoresinde yenerek butun Esterabad eyaletini egemenli?i altına aldı. 1464'te Tur?iz yoresinde Emir Muhammed Ali Yah?i'yi yenilgiye u?rattı ve aynı yıl Horasan'ı butunuyle ele gecirdi. Ebu Said Mirza'nın 1468'de Karaba? yakınlarında Akkoyunlu hukumdarı Uzun Hasan 'a yenilmesi ve bu olaydan kısa bir sure sonra olmesiyle buyuk olcude rahatladı. Mart 1469'da Herat tahtına oturdu. Yadigar Muhammed Mirza'nın Turkmenlerden kurdu?u buyuk bir kuvvetle Esterabad uzerine yurudu?unu haber alınca, onu Derbend-i ?ahan 'da kar?ılayarak yenilgiye u?rattı. 1470'te yeniden kuvvet toplayarak bu kez Herat'a yuruyen Yadigar'ı Cenaran 'da ikinci kez yendi ve idam etti. Sonraki yıllarda Ceyhun ( Amu Derya ) boyundaki kaleleri guclendirmeye a?ırlık verdi.Ama o?ullarının giderek ba?ımsız bir tutuma yonelmesi egemenli?ini sarsmaya ba?ladı.Belh valisi olan o?lu Bediuzzaman Mirza'nın, 1490'da cıkardı?ı ayaklanmayı bastırdıysa da aralarındaki gerginlik uzun yıllar surdu. 1500'den sonra Turkistan 'a egemen olan Ozbeklerin Harezm dolaylarında Ceyhun 'u a?arak Herat uzerinde akınlar duzenlemesi uzerine, 1506'da guclu bir orduyla cıktı?ı seferde oldu.

Kultur [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Timurlu soyunun son buyuk hukumdarı olan Huseyin Baykara, Turk kulturunun Cin , Kuzey Asya ve Hint etkilerini ozumleyerek parlak bir duzeye ula?masında onemli rol oynamı?tır. Herat'taki sarayını canlı bir bilim merkezi durumuna getirmi?, doneminin onde gelen du?unur ve sanatcılarını koruma altına almı? ve onların yakınlıklarını kazanmı?tır. ?air Cami , unlu minyaturcu Behzad, dede ve torun tarihciler Mirhand ve Handemir, Hilali, Hatifi, Tezkiretu'?-?uara'nın yazarı Devlet?ah, hattat Me?hedli Sultan Ali, aynı zamanda Huseyin Baykara'nın cocukluk arkada?ı olan Ali ?ir Nevai , Herat'taki Devlethane'ye bilimler akademisi ozelli?i veren sanatcılar olmu?lardır. Huseyni mahlasıyla Turkce ve Farsca ?iirler de yazan Huseyin Baykara'nın Turkce ?iirleri Divan-ı Sultan Huseyin Mirza Baykara adıyla yayımlanmı?tır.?iirlerinin bir bolumu de Huseyn-i Baykara Divanı 'ndan Secmeler adı altında basılmı?tır.

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Huseyin Baykara
Do?umu: Haziran 1438 Olumu: 4 Mayıs 1506
Resmi unvanlar
Once gelen
Mirza Ebu'l Kasım Babur bin Baysungur
Ebu Said Mirza
Timur Sultanı
1469-1506
Sonra gelen
Bediuzzaman Mirza & Muzaffer Huseyin Mirza