Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Genel i?lem ko?ulları
ya da
genel i?lem ?artları
, onceden hazırlanmı? bir sozle?me metni ce?ididir. Sozle?menin taraflarından birisi, di?er tarafa, daha onceden hazırlanmı? olan bir metni empoze eder. Bunun en yaygın orneklerinden birisi, kredi hesabı ba?vurularında gorulur. Bankalar, kredi hesabının acılmasının mu?teri tarafından talep edilmesi halinde kabul etmesini ?art ko?tu?u, onceden hazırlanmı? bir sozle?me metnini mu?teriye sunar. Buna
genel i?lem ?artları
denir. Burada genel i?lem ?artlarını kabul etmek zorunda kalan tuketiciyi bankadan korumaya donuk kanuni duzenlemeler hukumetler tarafından duzenlenmeye calı?ılmaktadır.
Turkiye'de 6098 sayılı Turk Borclar Kanunu'nda (Madde 20-25) genel i?lem ko?ulları duzenlenmektedir. Turkiye'deki duzenlemelere gore, genel i?lem ko?ulları, bir sozle?me yapılırken duzenleyenin, ileride cok sayıdaki benzer sozle?mede kullanmak amacıyla, onceden, tek ba?ına hazırlayarak kar?ı tarafa sundu?u sozle?me hukumleridir. Bu ko?ulların, sozle?me metninde veya ekinde yer alması, kapsamı, yazı turu ve ?ekli, nitelendirmede onem ta?ımaz. Aynı amacla duzenlenen sozle?melerin metinlerinin ozde? olmaması, bu sozle?melerin icerdi?i hukumlerin, genel i?lem ko?ulu sayılmasını engellemez. Genel i?lem ko?ulları iceren sozle?meye veya ayrı bir sozle?meye konulan bu ko?ulların her birinin tartı?ılarak kabul edildi?ine ili?kin kayıtlar, tek ba?ına, onları genel i?lem ko?ulu olmaktan cıkarmaz. Genel i?lem ko?ullarıyla ilgili hukumler, sundukları hizmetleri kanun veya yetkili makamlar tarafından verilen izinle yurutmekte olan ki?i ve kurulu?ların hazırladıkları sozle?melere de, niteliklerine bakılmaksızın uygulanır. Kar?ı tarafın menfaatine aykırı genel i?lem ko?ullarının sozle?menin kapsamına girmesi, sozle?menin yapılması sırasında duzenleyenin kar?ı tarafa, bu ko?ulların varlı?ı hakkında acıkca bilgi verip, bunların iceri?ini o?renme imkanı sa?lamasına ve kar?ı tarafın da bu ko?ulları kabul etmesine ba?lıdır. Aksi takdirde, genel i?lem ko?ulları yazılmamı? sayılır. Sozle?menin niteli?ine ve i?in ozelli?ine yabancı olan genel i?lem ko?ulları da yazılmamı? sayılır. Sozle?menin yazılmamı? sayılan genel i?lem ko?ulları dı?ındaki hukumleri gecerlili?ini korur. Bu durumda duzenleyen, yazılmamı? sayılan ko?ullar olmasaydı di?er hukumlerle sozle?meyi yapmayacak oldu?unu ileri suremez. Genel i?lem ko?ullarında yer alan bir hukum, acık ve anla?ılır de?ilse veya birden cok anlama geliyorsa, duzenleyenin aleyhine ve kar?ı tarafın lehine yorumlanır. Genel i?lem ko?ullarının bulundu?u bir sozle?mede veya ayrı bir sozle?mede yer alan ve duzenleyene tek yanlı olarak kar?ı taraf aleyhine genel i?lem ko?ulları iceren sozle?menin bir hukmunu de?i?tirme ya da yeni duzenleme getirme yetkisi veren kayıtlar yazılmamı? sayılır. Genel i?lem ko?ullarına, durustluk kurallarına aykırı olarak, kar?ı tarafın aleyhine veya onun durumunu a?ırla?tırıcı nitelikte hukumler konulamaz. Bu konuda yapılan duzenlemeler, tuketicinin bankalar ve firmalar tarafından ma?dur edilmesine engel olmayı amaclar.
