Gelre

**Hertogdom Gelre ( nl )**
Gelre Dukalı?ı
Hertogdom Gelre ( nl ) ; Gelre Dukalı?ı
1096-1795
	Gelre arması
	1350 yılında Gelre Dukalı?ı ve Zutphen Kontlu?u
Ba?kent	Geldern , sonraları Arnhem
Yaygın dil(ler)	Felemenkce
Hukumet	Feodal Monar?i
Onceleri Kont , 1399'dan sonra Duk
Tarihce
? Kurulu?u
? Kurulu?u	1096
? I. Gerard, ilk Gelre kontu	1039
? Dukalı?a yukseltildi	1339
? A?a?ı kısımlar Hollanda Cumhuriyeti 'ne katıldı	1581
? Utrecht Antla?ması	1793
? Da?ılı?ı	1795
Onculler	Ardıllar
	[[ A?a?ı Loren ]]
[[ Burgonya Hollandası ]]
[[ Hollanda Cumhuriyeti ]]

Gelre ( Felemenkce : Hertogdom Gelre , Almanca : Herzogtum Geldern, ?ngilizce : Duchy of Guelders , Fransızca : Duche de Gueldre ) Felemenk Bolgesi 'nde yer alan, onceleri kontluk olan, sonraları ise Kutsal Roma ?mparatorlu?u 'nun dukalı?ı haline gelen tarihi bir bolge.

Co?rafya [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Dukalık adını bugun Almanya sınırları icinde yer alan Geldern (Gelder) kasabasından almaktadır. Gunumuzde toprakların buyuk kısmını Hollanda 'nın Gelderland vilayeti sınırları icerisinde bulunsa da dukalık topraklarının bir kısmı Limburg vilayetinde bulunmakta, bir kısmı da Prusya tarafından 1713'te alınarak bugunku Almanya 'nın Kuzey Ren-Vestfalya eyaletine katılmı?tır.

Dukalı?ın do?al sınırlarla ayrılmı? dort bolgesi bulunmaktaydı:

Roermond ceyre?i; (Ust Ceyrek veya Yukarı Gelre) Maas , ırma?ının yukarısının her iki yakasını olu?turmakta, Geldern , Erkelenz , Goch , Nieuwstadt , Venlo ve Straelen gibi yerle?im alanlarını kapsamaktadır.

Bu kısım A?a?ı Ceyrekler'den (Gelderland) mekansal ?ekilde ayrılmı?tır:

Zutphen ceyre?i; ( Achterhoek ) IJssel Irma?ı 'nın do?usunda ve Ren Irma?ı 'nın kuzeyinde kalan kısımdır. Doesburg , Doetinchem , Groenlo ve Lochem gibi yerle?im alanlarını kapsamaktadır.
Veluwe ceyre?i; ba?kenti Arnhem 'dir. Ren'in kuzeyinde IJssel'ın batısında yer alır. Di?er onemli yerle?im yerleri Renkum ve Wageningen 'dır.
Nijmegen ceyre?i; Ren'in guneyi ve Maas'ın kuzeyi arasında kalan bolgedir. Onemli yerleri Betuwe , Tiel ve Zaltbommel 'dır.

Tarih [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kontluk ilk olarak 1096 yılında, Wassenbergli I. Gerard'ın kayıtlara "Gelre Kontu" adıyla gecmesiyle ortaya cıktı. O zamanlar soz konusu bolge A?a?ı Loren 'de, merkezi Montfort olmak uzere, Geldern ve Roermond civarlarında yer almaktaydı. II. Gerard 1127 yılında Hamaland 'da bulunan Zutphen 'in kontrolunu evlilik yoluyla ele gecirdi. 12. ve 13. yuzyıllarda Gelre; Maas, Ren ve IJssel ırmaklarının a?a?ılarına do?ru geni?ledi ve hatta kısa bir sureli?ine Limburg Dukalı?ı 'nda hak iddia etti.

Gelre Kontlu?u, Brabant Dukalı?ı , Hollanda Kontlu?u ve Utrecht Piskoposlu?u ile de mucadelelere giri?ti. Ancak kontun toprakları sadece sava? ba?arıları sayesinde de?il barı? zamanı politikalarıyla da geli?ti. Veluwe'nin buyuk kısmı nakit sıkıntısı ceken toprak sahiplerinden teminat olarak alındı. Utrecht Piskoposu zaman zaman borc kar?ılı?ı vergi gelirlerini ipotek etmi?tir. Roma-Cermen ?mparatoru 'na kar?ı Romanın Kralı secilen Hollanda ve Zeeland kontu II. Willem de borc kar?ılı?ı Nijmegen kontundaki alacaklarını Gelre kontuna devretmi?, odenemeyen borclara mahsuben bazı araziler Gelre'ye katılmı?tır. ^{[
kaynak belirtilmeli
]}

1339'da Gelre Kontu Wassenbergli II. Reinoud, ?mparator IV. Ludwig tarafından dukalı?a yukseltilmi?tir. 1371 yılında Wassenberg hanesinin soyu tukenmesi uzerine cıkan veraset sava?ından Julich Dukası I. Willem galip cıkmı?tır. 1423 yılına kadar Julich ve Gelre dukalıkları ?ahsi birlik olarak surdurulmu?, ?mparator Sigismund tarafından ?aibeli ?ekilde bu tarihte Egmond hanedanına verilmi?tir. Kanlı ceki?melerin ardından iddia sahiplerinden biri olan Valois hanedanından son Burgonya duku Cesur ?arl 'ın tek varisi olan kızı Marie'nin kocası ve ?mparator I. Maximilian kendisini Gelre duku ilan etmi? ve topraklara el koymu?tur.

Gelre'nin son ba?ımsız duku, Burgonya sarayında Cesur ?arl tarafından yeti?tirilen ve Fransa Kralı VIII. ?arl 'a kar?ı Habsburg hanesinin tarafında sava?mı? olan Egmond hanesinden Karel, 1487 yılında, Cılgın Sava? sırasındaki bir carpı?mada esir du?mu?tu. ?mparator Maximilian'dan umudunu kesen Gelreliler 1492 yılında kendi imkanlarıyla Karel Egmond'un fidyesini odeyerek Gelre Duku ilan ettiler. Karel, muttefik haline geldi?i Fransa 'nın da deste?iyle, Maximilian'ın torunu olan ?arl ile sava?arak sınırlarını bugunku Overijssel 'ı da kapsayacak ?ekilde geni?letti. Fransız tahtına cıkan I. Fransuva 'nın ye?eniyle evlenerek Fransa ile ba?larını da guclendirdi. ^[1]^[2]^[3] Ancak ?arlken 'in Fransa'ya uyguladı?ı ambargolar ve ?talya Sava?ları 'nda alınan yıkıcı sonuclar nedeniyle duk, topraklarını yeniden ?mparator 'a devretti. ?arlken ise Onyedi Vilayetleri tek sancak altında toplayarak Habsburg Hollandası 'nı olu?turdu ve Gelre'nin ba?ımsızlı?ına da bir son vermi? oldu.

?arlken 1556 yılında tahttan feragat etti?inde eski Burgonya topraklarını ?spanya tacına devretti. Felemenkler ?spanya Kralı II. Felipe 'ye kar?ı ayaklandıklarında Gelre'nin kuzeyde kalan uc ceyre?i Felemenk Ayaklanması 'na Utrecht Birli?i saflarında katıldı ve 1581 yılında acıklanan Ayrılık Yasası gere?i Birle?ik Vilayetler 'in bir parcası haline geldi. Yukarı Gelre ise ?spanya tacına ba?lılı?ını surdurdu.

Utrecht Antla?ması 'na gore 1713 yılında sona eren ?spanya Veraset Sava?ı 'nı takiben Yukarı Gelre; Prusya ( Geldern , Viersen , Horst ve Venray ), Hollanda Cumhuriyeti ( Venlo , Montfort ve Echt ), Avusturya ( Roermond , Niederkruchten , Weert ) ve Julich Dukalı?ı ( Erkelenz ) arasında payla?ıldı. 1795 yılında Gelre son olarak Birinci Fransız Cumhuriyeti tarafından ilhak edilerek Roer ve Meuse-Inferieure adında iki yonetim bolgesine ayrıldı.

Bolgeye ait armalar.

1692'den once
1236'dan sonra
1276'dan sonra
Julich-Gelre arması

Populer Kulturde Gelre [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

2001 yapımı Bir ?ovalye Masalı filminde Heath Ledger tarafından canlandırılan William Thatcher karakteri asilzade oldu?unu kanıtlamaya calı?ırken, kimli?ini Gelre Lordu Sor Ulrich von Liechtenstein olarak acıklamı?tır.

Arnhem kentinin futbol takımı Vitesse maclarını GelreDome adlı stadyumda oynamaktadır.

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Notlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

^ Diana Robin, Anne R. Larsen, and Carole Levin, eds. (2007). Encyclopedia of Women in the Renaissance : Italy, France, and England. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. p. 459. ISBN 978-1-85109-772-2.
^ Strage, Mark (1976). Women of Power: the Life and Times of Catherine de Medici (1st ed.). New York: Harcourt Brace Jovanovich. pp. xiv, 368 p., ill: 16 leaves of plates. ISBN 0-15-198370-4.
^ Hackett, Francis (1935). Francis the First:First Gentleman of France (1968 revised ed.). London: Greenwood Press. p. 448. ISBN 9780837100937.

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Marek, Miroslav. "Geldern-Heinsberg". 19 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Genealogy.EU.
Marek, Miroslav. "H 19 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
ouse of Egmont" 19 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .. Genealogy.EU.
1789 Yukarı Gelre har 1 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
itası ? Kuzey Bolumu 1 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
1789 Yukarı Gelre haritası ? Guney Bolumu 2 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .

[1] Diana Robin, Anne R. Larsen, and Carole Levin, eds. (2007). Encyclopedia of Women in the Renaissance : Italy, France, and England. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. p. 459. ISBN 978-1-85109-772-2.

[2] Strage, Mark (1976). Women of Power: the Life and Times of Catherine de Medici (1st ed.). New York: Harcourt Brace Jovanovich. pp. xiv, 368 p., ill: 16 leaves of plates. ISBN 0-15-198370-4.

[3] Hackett, Francis (1935). Francis the First:First Gentleman of France (1968 revised ed.). London: Greenwood Press. p. 448. ISBN 9780837100937.

[1]

[2]

[3]