Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Gaius Marius
(d. MO 157 - o. 13 Ocak MO 86)
Romalı
asker ve kariyeri boyunca e?i benzeri gorulmemi? bicimde dordu art arda olmak uzere toplam yedi kere
Konsul
secilmi? siyasetci. Topraksız vatanda?ların (
proleterlerin
) askere alınması ve
lejyonların
piyade taburları ?eklinde yeniden orgutlenmesi gibi carpıcı yenilikleri iceren
Marius Reformları
ile tarihe gecmi?tir.
[1]
Carpıcı politik yeteneklerden yoksun sıradan bir konu?macı olan Marius, bunlara kar?ın yetenekli ve cesur bir askerdi. ?lk olarak MO 134 yılı Numantia seferinde
Scipio Aemilianus
'un ordusunda askeri o?renci olarak gorev aldı. Bu seferde cok buyuk takdir toplayan Marius, MO 119'da
Caecilii
,
Metelli
gibi soylu ailelerin deste?iyle
Plebis (halk) Tribunu
secildi. Bu gorevdeyken secim kanunu ve oy verme usulunde de?i?ikli?e gidip aristokratların etkinli?ini kırma giri?iminde bulundu. Onerdi?i yasa sayesinde oy verme i?lemindeki baskıyı kırdı. Bu yasa tasarısının iptali icin senatoya baskı yapan donemin konsullerini ise hapis cezasıyla tehdit ederek puskurttu. MO 115'te
Aedilis
(beledi gorevleri olan ?ehir yoneticisi) olmak istese de ba?arılı olamadı ve ru?vetle
Praetor
secildi. Ertesi sene
?ber Yarımadası'nda
uzak bir eyaletin valili?ine atandı ve buradaki madenlerin i?letilmesinden iyi kazanc elde etti. Secimlerdeki ru?vet yuzunden kovu?turmaya u?ramadan i?in icinden sıyrıldı ve aristokrat tabakaya yıllardır kinli olmasına neden olan onların arasına kabul edilmeme sorununa da yaptı?ı onemli bir evlilikle son verdi. Unlu bir patrici ailesinin kızı olan Julia ile evlendi ki Julia unlu
Julius Caesar
'ın halasıdır.
[1]
Numidya
kralı
Jugurtha
'ya kar?ı olan sava?ta
imperium
yetkisini konsul
Q. Caecillius Metellus Numidicus
almı?tı ve Marius onun emrinde orduda subay olarak gorev aldı. Ba?arılar kazanılsa da Afrika'da gerilla sava?ı Jugurtha'nın taktiklerine kar?ı Metellus'un yetersizli?i algısını Roma'da yaydı ve akabinde MO 107'de
Konsul
secilerek ordu komutasını senatodan elde eden Marius, tarihte
Marius Reformları
olarak bilinen yeniliklere imza attı. Servet esasına gore zenginlerin askerlik yukumlulu?u vardır kanununu de?i?tirdi ve ordunun profesyonelle?me adımını attı. Alt tabaka kesime ordu yolu acılmı?tı, ayrıca lejyonların tertibinde de duzenlemelere gitti. Guclu bir komuta kademesi kurdu hatta gelecekte kendisine kar?ı cıkacak Sulla bile subayı (equestor) olarak emrindeydi. Halk ve atlı (equestor) sınıftan buyuk bir teveccuh goruyordu. Afrika'daki gorevindeyse Jugurtha MO. 105 yılında yakalandı ve Afrika'daki bu cephe zaferle kapandı. Tum zafer Marius'a aitti, zaferinin kutlandı?ı yıl ikinci kez konsul secildi (MO 104). MO 104-102 yılları icinde kuzey bolgelerde Toton ve Cimbri kabilelerinden olu?an
Cermen
orduları teror estirmekteydi. Marius, imperium yetkisiyle donatılarak once Totonları bugunku Fransa'nın
Aix-en-Province
bolgesine denk du?en kesiminde kar?ılayıp bozguna u?rattı (MO 102). Bir sene sonra MO 102 yılının konsulu olan mevkida?ı Catulus'un ba?arısız oldu?u gorevi ustlendi ve Vercellae mevkiinde Cimbri kavmini bozguna u?rattı. MO 104-100 arası dort yıl art arda konsul secilerek Roma Tarihi'nde onulmaz etkiler bırakan Marius, cumhuriyet rejimini de geri donulmez bir yola sokmu?tur. Son zaferleri sonrası tum ovgu ve kazanımları sahiplenip Catulus ve Sulla'nın tepkisini de cekmi?ti.
[1]
MO 100 yılında, Roma politik anlamda calkantılı bir surece girecekti, zira Gracchus karde?lerin reformist hamlelerini hatırlatan fikirlerle dolu iki ki?i Saturninus ve Glaucia sırasıyla ikinci kez tribun ve praetor oldular. Marius ile yakın ili?kide olan bu isimler onun yararına yasaları gecirip Marius'un kitlesinden buyuk destek goruyorlardı. ?lk kez MO 103'te halk tribunu secilen Saturninus gazilere ve italik ba?la?ık halklara (
socii
) toprak verilmesi yasasını cıkarmı?tı. Q. Metellus Numidicus, tarafından Senatodan atılmaları istenen bu ikili Marius'un da himayesiyle yerlerini korudular, tam tersine Metellus Yunanistan'a suruldu. Bu ikili ucuncu kez MO 99 secimlerinde aday olmak istedilerse de halihazırda praetor olan Glaucia konsulluk secimlerinde aday olamadı ve Saturnunis da Marius'un kafasını karı?tırmı?tı. Roma'da siyasi ?iddet ise buyuk bir gurultuyle patlak vermek uzereydi. Saturninus, oldu bittiyle Glaucia'nın adaylı?ı icin ?iddete ba?vurdu ve rakip aday Gaius Memmius olduruldu. Olayların cı?rından cıkması uzerine senato, gelene?e uyarak
senatus
consultum ultimum
ilan etti ve konsul Marius'a cumhuriyeti kurtarması emrini verdi, Saturninus ve Glaucia cumhuriyet du?manı ilan edildiler. Marius, her ?eye ra?men iki politik yanda?ını canlı tutmak niyetindeydi. Forumda linc edilmekten kurtulan Saturninus yanda?larıyla Capitol'e sı?ındı. Marius onları karar cıkana dek canlı tutmak istese de rakip hizip binayı ku?attı, catıya cıkıp kiremitleri kaldırdı, akabinde Saturninus ve yanda?ları katledildi. Glaucia da saklandı?ı evden cıkarılıp linc edildi. Sonraki yıllarda Marius nispeten ko?esine cekilmi?tir. MO 90-88 yıllarında italik muttefiklerin isyanını bastırmada kendisinden daha deneyimsiz Rutilius Lupus'un komutasında yeniden orduya katıldı. Donemin tribunu Sulpicius Rufus, Mithridates'le sava?an Sulla yerine Marius'u do?u'ya gonderme kararı aldı; ama Sulla Campania'da topladı?ı ordusuyla Roma'ya yuruyup tum otoriteyi ustune aldı. MO 87'de Yunanistan'a giderek otoriteyi bo? bırakan Sulla'dan sonra Roma'ya Marius ve Cinna girdiler ve Marius yedinci ve son kez konsul secildi. Ciddi ve buyuk bir muhalif temizli?i yapmı?sa da Sulla'nın sonraki donemde duzenleyece?i sindirme ve yok etme politikası yanında bir hictir. Marius 13 Ocak MO 86 yılında oldu. Arkasında dolu dolu bir politik kariyer ve onemli reformlar bırakmı?tır. Tek o?lu MO 82'de konsul olarak Sulla ile sava?ırken oldu ve e?i Julia ise MO 69'da oldu. Marius'un olumu sonrası tum ba?arı alametleri Sulla tarafından Capitol'den kaldırılmı?tı ve Julius Caesar, guclenen politik bir figur olarak Marius'un e?inin yani halasının cenaze toreninde tum bu alametleri gururla ortaya koyup Roma tarihinde hicbir kadına nasip olmayan bir cenaze toreni duzenletmi?tir.
[1]
- ^
a
b
c
d
Balsdon, John P.V. Dacre.
"Gaius Marius"
.
Encyclopedia Britannica
. Encyclopedia Britannica. 22 Mart 2020 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
15 Mart
2020
.
