한국   대만   중국   일본 
Guney Kıbrıs fuze krizi - Vikipedi ?ceri?e atla

Guney Kıbrıs fuze krizi

Vikipedi, ozgur ansiklopedi

Guney Kıbrıs fuze krizi Guney Kıbrıs ile Turkiye Cumhuriyeti arasında 1997 ba?ından 1998 sonlarına kadar ya?anan siyasi gerginliktir. [1] Olaylar, Kıbrıs yonetiminin iki Rus yapımı S-300 hava savunma fuzesini satın almasıyla ba?ladı. Rusya ile yapılan fuze anla?ması, Guney Kıbrıs'ın uzun yıllardır var olan Turk hava ustunlu?unu sona erdirmek icin attı?ı ilk somut adımdı. [2] Turkiye fuzelerin gelmesi durumunda bunları imha etme ve hatta topyekun sava?a giri?me tehdidinde bulundu. Kriz 1998 yılının Aralık ayında Guney Kıbrıs yonetiminin S-300'leri Yunanistan Hava Kuvvetleri 'ne bazı silahlar kar?ılı?ında devretmesiyle resmen sona erdi. Kriz Guney Kıbrıs koalisyon hukumetinin du?mesine de sebep oldu. [3] Yunan Hava Kuvvetleri fuzeleri Girit adasına yerle?tirdi ve 2013 yılı itibarıyla etkinle?tirdi. [4]

Kriz oncesi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Guney Kıbrıs yonetimi, Turk Hava Kuvvetlerinin kendi egemenlik iddia ettikleri hava sahasına rutin olarak girmesini onlemek amacıyla bir hava savunma sistemi kurma planlarına 1995 itibarıyla ba?ladı. Ayrıca, yakın zamanda Turkiye'nin karadan karaya uzun menzilli ATACMS fuzeleri almı? olması Kıbrıslı Rumlar tarafından endi?eyle kar?ılandı. Bu fuzelerin Turkiye'den ate?lenmesi durumunda, adanın bunu durdurması mumkun olamazdı.

3 Ocak 1997'de, isimsiz bir savunma kayna?ından sızdırılan Rus-yapımı hava savunma fuzesi alımı bilgisi Reuters, [5] Cyprus News Agency [6] ve ba?ka basın kurulu?ları tarafından yayınlandı. Sızdırılan habere gore, satın alma i?lemini 4 Ocak'ta sonuclanacaktı. Bunun uzerine, 5 Ocak'ta Kıbrıs Cumhuriyeti dı?i?leri bakanı Alekos Michaelides Rus yapımı S-300 fuzeleri ve ilintili radar sistemlerinin satın alındı?ını Dunya basınına duyurdu. [6]

Aynı gun, hukumet sozcusu Yiannakis Cassoulides, hukumetin "kendi savunmasını guclendirme" hakkına sahip oldu?unu ve bunun adanın kuzeyindeki Turk Askeri yapılanmasıyla "orantılı" oldu?unu soyledi. Ardından, Turk savunma bakanı Turhan Tayan bu eylemin "bolgedeki barı?a zarar verece?ini" ifade etti. [7] Rusya'nın ana savunma ihracat ajansı Rosvooruzheniye sozcusu ise S-300'lerin tumuyle savunma amaclı olması sebebiyle bolgedeki guc dengesini de?i?tirmeyece?ini iddia etti. [8]

Fuze sisteminin kapasitesi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kıbrıs'a satılan S-300 sisteminin Rus ordusuna ait bir orne?i.

Satın almanın detayları kamuoyuna acıklanmamı? olsa da, bircok gozlemciye gore Kıbrıs yonetiminin iki adet S-300PMU-1, en az bir 64N6E (BIG BIRD D) erken uyarı ve muharebe yonetim radarı ve en az 16 5P85TE dortlu fırlatıcı ile 75 48N6 fuzesi almı?tır. Bu fuzelerin azami menzili 150 km'dir. Bunlara ek yonetim sistemleri ve muhendislik ekipmanları alınmı? olması olasıdır.

Google Earth tarafından sa?lanan uydu foto?rafları, Guney Kıbrıs'ta fuze sisteminin kurulması icin en az uc yeni askeri tesisin in?a edildi?ini gostermi?tir (iki tesis fuze bataryaları icin, bir tesis radar icin). Bazı gozlemcilere gore, bu tesislerden ikisi Olimpos Da?ının a?ır korunaklı kuzey yuzune, di?er tesis ise adanın batısındaki Droushia sahil koyunun yakınlarına kurulmu?tur. [9]

Bunalım sureci [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Fuze anla?masının duyurulması uzerine Turkiye, Guney Kıbrıs ve di?er guclerin farklı tepkiler verdi?i bunalım sureci ba?ladı.

Turk tepkileri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

11 Ocak 1997'de, Kıbrıs ve ABD kaynaklı basın kaynakları Turkiye'nin, fuzelerin teslimini onleyici bir hava saldırısı yapma ya da fuzeler teslim edilirse Guney Kıbrıs'a sava? acma tehtidinde bulundu?unu bildirdi. Bunlara ek olarak, Kıbrıs'ın abluka altına alınması da gundeme getirildi. [2]

Turkiye, ayrıca terk edilmi? bir turist bolgesinin ilhak edilece?ini duyurdu. [10] Kuzey Kıbrıs Turk Cumhuriyeti cumhurba?kanı Rauf Denkta? , 1974 Kıbrıs Harekatıdan beri sahipsiz kalan Varo?a kentini alacaklarını duyurdu. [2]

S-300 alımı duyuldu?unda, Turk Silahlı Kuvvetleri bu fuzeleri yok etme kapasitesi olan ?srail yapımı karadan karaya fuze aldı. [11] Ayrıca, Turk basınında yer alan haberlere gore bazı F-16 pilotları S-300'leri atlatma e?itimi almak uzere ?srail'in Necef bolgesine gonderildi. [11] [12]

Kasım 1997'de, Turk Silahlı Kuvvetleri Kuzey Kıbrıs'ta bir askeri tatbikat duzenleyerek, S-300 fuze kuklalarını imha etti. [13]

Kıbrıs Rum, Yunan ve Rus tepkileri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kıbrıs yonetimi, kendini mudafaa hakkını ve etkili caydırıcılık ihtiyacını dile getirerek Turkiye'nin tehditlerini Birle?mi? Milletler 'de protesto etti. [14] Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurba?kanı Glafkos Kliridis , ek olarak fuzelerin adaya yerle?tirilece?ini ve sadece savunma amaclı kullanılaca?ını belirtti. [15] Ayrıca, Guney Kıbrıs Silahlı Kuvvetleri 1974'ten beri en yuksek teyakkuz seviyesine gecirildi.

Yunanistan da fuzelerin savunma amaclı oldu?u iddiasını destekledi. Aynı zamanda Kıbrıs'a yakın hava ve deniz kuvvetlerini mudahaleye hazır hale getirdi. Yunanistan'ın Kıbrıs'a F-16 'lar gondermesi ve Kıbrıs Yunan Alayına destek kuvvetleri eklemesiyle tansiyon daha da arttı.

Rusya olayların ba?ında, Turkiye ile do?rudan zıtla?maktan kacındı, ancak S-300 teslimatının sekteye u?ramayaca?ını ısrarla vurguladı. Buna kar?ın Turkiye, ba?ta ABD olmak uzere NATO muttefikleriyle temasa gecerek, ihtiyac halinde harekete gececeklerine dair teminat istedi.

Batılı guclerin tepkileri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kıbrıs'ta, Yunanistan'ı da icine ceken bir yeni bir sava?ın ba?lamasından korkan Batı ulkeleri fuze sisteminin kurulumunu onlemeye yonelik calı?malar yuruttu. [16] Ek olarak, Avrupa Birli?i adada askeri yı?ınak yapılmasının Kıbrıs'ın mevcut AB uyeli?i surecini tehlikeye sokaca?ını ifade etti. [16]

ABD bu sistemin kurulumuna sert ?ekilde kar?ı cıktı. [17] Buna ra?men, ABD sozcusu "dramatik cıkı?ların zamanı olmadı?ını" belirterek, Turkiye'nin operasyon yapmamasını telkin etti. [18]

Cozulme [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Eylul 1997 de Turk donanmasının uluslararası sularda Rus bandıralı gemiler de dahil olmak uzere Kıbrıs'a giden gemilere binmeye ve arama yapmaya ba?laması sadece Guney Kıbrıs'ı de?il onların Atina ve Moskova 'daki partnerlerini de endi?elendirmeye ba?ladı. Rusya ve Yunanistan gerekirse sava?a girebileceklerinin sinyalini verdiler. Rusya Karadenizdeki filosunu hareketlendirdi.

Kıbrıs Rumları ABD tarafından bir ucu?a yasak bolge guvencesi verilmesi halinde fuzelerden vazgecebileceklerini onerdi ancak Turkiye bunu reddetti. [19]

Sipari?i iptal ederek Turk tehditlerine boyun e?me izlenimi yaratmak istemeyen ba?kan Glafkos Kliridis , Aralık 1998'de fuzelerin Girit 'e yollanmasına karar verdi. Bu kararla hem Rusya'nın ekonomik kazancı korunmu? hem de Yunanistan'a savunma gucu kazandırılmı? olacaktı. Turk tarafı, Yunanistan'a Akdenizde avantaj kazandıracak bu kararı kınadı. [20]

Bu kriz Guney Kıbrıs'ın mevcut koalisyon hukumetinin de cokmesine yol actı. [3]

Yunanistan ile yapılan anla?ma [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kıbrıs yonetimi, Avrupa'daki siyasi itibarını zedelememek adına, S-300'lerin adaya getirilmesini yeniden dillendirmedi. Sonuc olarak, fuzeler 2007 yılında, alternatif askeri malzemeler kar?ılı?ında Yunanistan'a devredildi. Bu malzemeler arasında onemli miktarda kısa menzilli TOR-M1 fuze sistemleri ve tipi belirtilmeyen orta menzilli hava savunma fuzeleri oldu?u soylenmektedir. Buna ek olarak Yunanistan 1999-2006 arası fuzeleri bulundurmanın kira bedeli olarak Kıbrıs'a on iki adet havan topcusu vermi?tir. [21]

Yunanistan bu fuzeleri ilk defa Aralık 2013'te test etti. [22] Tatbikat sonucu fuzelerin calı?tı?ı duyuruldu. [23]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ Birbari, Nicola (21 Haziran 2019). "S-400'leri beklerken: S-300 krizi neydi, nasıl sonuclandı?" . Diken . 12 Haziran 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Haziran 2020 .  
  2. ^ a b c Tony Barber. "Turkey hints at strike on Cypriot missiles" (?ngilizce). Independent. 28 A?ustos 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Haziran 2020 .  
  3. ^ a b "Cyprus transfers controversial S300 missiles to Greece - People's Daily Online" . en.people.cn . 20 Aralık 2007. 28 A?ustos 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Haziran 2020 .  
  4. ^ " " Yunanistan'da S-300 olmasının sebebi 1997 Guney Kıbrıs fuze krizi " " . T24 . 13 Nisan 2019. 12 Haziran 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Haziran 2020 .  
  5. ^ "Cyprus close to buying Russian missiles", Fri, 3 Jan 1997, Reuters
  6. ^ a b "Cyprus to buy Russian surface-to-air missiles", 4 Ocak 1997, CYPRUS NEWS AGENCY
  7. ^ "Cyprus missile buy could shift military balance" on Sun, 5 Jan 1997 by Michele Kambas, Reuters
  8. ^ "Russian arms exporter hails Cyprus missile deal on Sun", 5 Ocak 1999, Andrei Shukshin, Reuters
  9. ^ http://geimint.blogspot.com/2008/05/cypriot-missile-crisis.html 9 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .. Eri?im 30 ?ubat 2010
  10. ^ "Missile dispute threatens Cyprus truce" (?ngilizce). cnn. 26 A?ustos 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Haziran 2020 .  
  11. ^ a b "Τρ?α σεν?ρια για του? S-300" (Yunanca). tovima. 22 A?ustos 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Haziran 2020 .  
  12. ^ "Turkey hints at strike on Cypriot missiles" (Yunanca). tovima. 22 A?ustos 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Haziran 2020 .  
  13. ^ "Πρ?τη δοκιμ? S-300 στην Κρ?τη" (Yunanca). enet. 24 Haziran 2009 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Haziran 2020 .  
  14. ^ Sturchler, Nikolas (Eylul 2009). The Threat of Force in International Law . Cambridge University Press. s. 147. ISBN   978-0521133616 . 13 Haziran 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 13 Haziran 2020 .  
  15. ^ "TURKEY: TANSU CILLER CYPRUS MISSILE CRISIS INTERVIEW" . 25 A?ustos 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 13 Haziran 2020 .  
  16. ^ a b "Cyprus bows to pressure and drops missile plan" . 23 A?ustos 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 13 Haziran 2020 .  
  17. ^ "US Mediates Cyprus Missile Crisis" . 13 Haziran 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 13 Haziran 2020 .  
  18. ^ "Missile dispute threatens Cyprus truce" . 7 Eylul 2004 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Haziran 2020 .  
  19. ^ Phillips, James. "Defusing the Missile Crisis in the Aegean" . The Heritage Foundation . 13 Eylul 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Haziran 2020 .  
  20. ^ "Clerides is distorting history" in Cyprus Mail, by Elias Hazou, 5 May 2007
  21. ^ "Cyprus hands S300s to Greece in arms swap" in Cyprus Mail, Jean Christou, 19 Aralık 2007
  22. ^ Cenciotti, David (12 Aralık 2014). "Hellenic Air Force Fires S-300 Air Defense System for the first time" . 13 Ocak 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Haziran 2020 .  
  23. ^ "Greece Tests Russian-Made S-300 Missile System for First Time" . sputniknews.com . 16 Eylul 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Haziran 2020 .  
" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Guney_Kıbrıs_fuze_krizi&oldid=33104878 " sayfasından alınmı?tır