Fatih Kanunnamesi

Fatih Kanunnamesi , Osmanlı ?mparatorlu?u 'nun devlet orgutu ile orgut yapısının i?leyi?i hakkında duzenleyici nitelikteki temel kanun. II. Mehmed doneminde olu?turulması nedeniyle padi?ahın lakabı olan "Fatih" adıyla anılmakta olup o zamana dek yururlukte olan ancak derlenmemi? olan orfi ve ?eri kurallar dayanak alınarak olu?turulmu?tur.

Kanunname Turkiye'de ilk defa Avusturya Milli Kutuphanesindeki yazmaya dayanılarak Mehmed Arif Bey tarafından Tarih-i Osmani Encumeni Mecmuası nın eki olarak yayınlanmı?tır. ^[1] Kanunun bu yayınının tamamının uydurma oldu?u yahut bir kısmının sonradan eklenilerek II. Mehmed'e yakı?tırıldı?ı yolunda ele?tiriler yapılsa da donem Osmanlı vakayinamelerinde kanuna dair yapılan atıflar ve eserin yeni bir nushasının ke?fedilmesi kanunun II. Mehmed devrinin son zamanlarında Karamani Mehmed Pa?a 'nın sadrazamlı?ı doneminde derlendi?ini gostermektedir. ^[1]

Fatih Sultan Mehmed devlet te?kilatında yeni duzenlemelere olan ihtiyacın tesiriyle, kanunlar koydu ve bu arada tımarlara ait bircok hususu da yeniden tanzim etti. Fatih'in bu yolda ilk yaptı?ı i? payitahttaki dirlik defterlerine yalnız sipahilerin adını kaydettirmeyip, bu defterlere dirlik gelirlerinin ve beratlarının kopyasını yazdırmak olmu?tur. ^[2]

Fatih Kanunnamanesi, uc kısımdan te?ekkul etmekteydi. Birinci kısım, devlet ileri gelenlerinin te?rifattaki yerlerine, padi?aha kimlerin arzda bulunabileceklerine, kadıların mertebelerine; ikinci kısım, saltanat i?lerinin tertibine, yani divan, has oda te?kilatına ve saray hizmetkarlarının bayramla?ma merasimlerine; ucuncu kısım ise, suclar ve kar?ılıkları ile mansıb sahiplerinin gelirlerine dair bilgileri ihtiva ediyordu. Son kısımda ayrıca gayri muslim devletlerin verecekleri yıllık vergiler ile devlet gorevlileri ve hanedan mensuplarına dair lakap ornekleri bulunmaktadır.

Fatih kanunnamesinde Nizam-ı Alem icin karde? katli meselesi ile ilgili madde;

‘‘Ve her kimseye evlatlarımdan saltanat muyesser ola, Nizam-ı Alem icin karında?ların katl eylemek munasiptir. Ekser ulema dahi tecviz etmi?tir. Anunla amil olalar.’’

Ayrıca bu kanunname; medreselerin yonetim, mufredat ve akademik yapısını yeniden duzenleyen, akademik personelin secim ve atanması ile maa?ların belirlenmesine ili?kin i?lemleri usul ve esaslara ba?lamı?tır. Bu ferman Turk tarihinde ilk yukseko?retim mevzuatını olu?turması acısından da muhimdir. ^[3]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ozel

^ ^a ^b Ozcan 2017 , s. XIV.
^ Doc. Dr. Co?kun Ucok. Osmanlı Devleti Te?kilatında Tımarlar, IV. Mali Bakımdan Tımarlar. s.89. [1] 2 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
^ Ali Rıza ERDEM. Universitelerimizin Bilim Tarihimizdeki Yeri . Bilim, E?itim ve Du?unce Dergisi, Ocak 2005, Cilt 5, Sayı 1, Sayfa(lar). [2] 13 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .

Genel

Ozcan, Abdulkadir (2017), Atam Dedem Kanunu , ?stanbul: Kronik Kitap, ISBN 9789752430129

Osmanlı ?mparatorlu?u ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde iceri?ini geni?leterek Vikipedi'ye katkı sa?layabilirsiniz.

Hukuk ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde iceri?ini geni?leterek Vikipedi'ye katkı sa?layabilirsiniz.

[FOOTNOTEÖzcan2017XIV-1] Ozcan 2017 , s. XIV.

[2] Doc. Dr. Co?kun Ucok. Osmanlı Devleti Te?kilatında Tımarlar, IV. Mali Bakımdan Tımarlar. s.89. [1] 2 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .

[3] Ali Rıza ERDEM. Universitelerimizin Bilim Tarihimizdeki Yeri . Bilim, E?itim ve Du?unce Dergisi, Ocak 2005, Cilt 5, Sayı 1, Sayfa(lar). [2] 13 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .

[1]

[2]

[3]