Eshilos
ya da
Aiskhylos
(
Yunanca
:
Α
?
σχ?λο?
,
Aiskhylos
) (d. yak. MO 525/524 - o. yak. MO 456/455),
Antik Yunan
oyun yazarıdır
.
MO 5. yuzyılda tragedyaya asıl ?eklini veren yazar Eshilos'tur. (MO 525-424)
Eleusis
'te do?mu?tur. Bu tarih,
Peisistratos
'un parlak egemenli?inin onun olumuyle son bulmasından uc yıl sonraya geliyor. Onun donemi buyuk politik ki?iliklerin donemi olmu?tur.
Isthenes
,
Miltiades
,
Themistokles
,
Kimon
,
Efialtes
,
Perikles
gibi. Tumden ki?isel olan nitelikleri acısından Eshilos Eleusis site devletindeki eski bir soylu aileden gelmedir. Donemin ?airleri
Pindaros
,
Simonides
,
Khoirilos
,
Sofokles
ile ili?ki icindeydi. Eshilos salt bir yazar de?ildi, donemin etkin du?unurlerindendi.
Tragedya yazmaya yakla?ık MO 500'lerde, yani gencli?inde ba?lamı?tır. 2. yuzyılda co?rafyacı
Pausanias
'a gore bir gece tanrı
Dionysos
ruyasına girip, ona yeni olu?makta olan tragedya sanatına yonelmesini soyler. Eshilos ruyasından uyanınca bir tragedya yazmaya ba?lar.
Maraton
,
Salamis
,
Pers
sava?larına katılmı?tır. Tragedya yarı?malarına gencli?inde katılmaya ba?lamı?tır. ?lk odulunu 485'te kazanmı?tır. Eserlerinde koroya onem vermi?, oyunlarını mitolojiden almı?tır. Tanrıların ve kahramanların en onemli ve en etkileyici taraflarını secmi?tir.
Eshilos, konuları bakımından birbiri ile ilgili uc oyunu birle?tirmi? (trilogia=ucleme), sonuna bir satyr oyunu eklemi?tir. Doksan kadar oyun yazmı? olmasına ra?men elimize sadece yedi tanesi ula?mı?tır. MO 458'de
Orestia
adlı trilogiasıyla (
Agamemnon
,
Adak sunucuları
,
Eumenidler
) son zaferini kazanmı?tır. Trilogianın konusu
Orestes
in babasının katilinden ve annesinden aldı?ı octur. Yarı?malarda elli iki kez odul kazandı?ı sanılıyor. 472'de sahneledi?i
Persler
adlı oyunu di?erlerinden tarihi, konu olarak i?leme bakımından farklıdır. Bu oyunda yazar, Atinalıların yi?itliklerini, Perslerin a?zından ovup Perslerin yenilgisini tanrılara ba?lar. Elimize gecen yedi oyunundan ilk yazılanı
Yalvarıcılar
'da elli ki?ilik koro ve bir kahraman vardır. Eshilos bu oyunda tek bir oyuncu kullanırken Persler,
Tebai'ye Kar?ı Yediler
ve
Zincire vurulmu? Prometheus
adlı oyunlarıyla tragedyaya ikinci oyuncuyu getirmi?tir ve boylece kar?ılıklı konu?maların oranı artmı?tır.
Oidipus'un o?ullarının catı?masını anlatan Tebai'ye Kar?ı Yediler ile MO 467'de birincilik kazanmı?tır. Zincire vurulmu? Prometheus'ta koro ?arkılarının azalmasıyla oyunu konu?malar ilerletmi?tir. Konusu Promethes'un ate?i calıp insanlara o?retmesi nedeniyle
Zeus
tarafından cezalandırılmasıdır.
Eshilos oyunun sunulması ile ilgili de maske, elbise ve yuksek ayakkabılar gibi yenilikler de getirmi?tir. Dili guc anla?ılan, a?dalı bir dildi. Toplumdaki dini ve ahlaki konuları i?lemi?tir. Karakterlerin derinine pek inmemi?, kahramanların kin, intikam, gurur gibi duygularını ba?arıyla aktarmı?tır.
Eshilos kendi do?du?u yer olan Eleusis'te temellerini bulmu?
Demeter
tapımı Eleusian gizemlerine yonlendirilen Yunanlardan birisiydi. ?sminden de anla?ılaca?ı gibi tapımın uyeleri bir anlamda mistik, ula?ılması guc bilgiler edinmek zorundaydı. Bu tapımın uyeleri aksi takdirde olum cezası alacakları ko?ulda tapım dı?ındakilere gizemlerle ilgili hicbir ?ey anlatmama, tapımın uyelerinin kendilerinden olmayana gizemler konusunda hicbir ?eyi acı?a vurmama amacıyla aksi takdirde olumle cezalandıracakları gerce?i dolayısıyla, gizemlerle ilgili detaylar cok azdır. Bununla birlikte, Aristoteles'e gore Eshilos'un oyunlarından birine gizli bolumlerle ilgili ipuclarını gizliden aktardı?ı iddia edilir. Bazı kaynaklara gore halktan kızmı? biri sahnede performans sırasında Eshilos'u oldurmeye calı?mı? fakat Eshilos kacmı?tır. Kendisi aleyhine acılan dava icin hakim onundeyken Eshilos bu yaptı?ının ho? gorulmesini dilemi?tir. Fakat onun serbest bırakılması ise sırf Pers Sava?larında verdi?i cabalardan oturudur.
Aeschyli
Tragoediae septem
, 1
- Latacz J., Antik Yunan Tragedyaları
|
|---|
| Tetralojileri
| |
|---|
| Oyunları
| |
|---|
| Tam olmayan oyunları
| |
|---|