한국   대만   중국   일본 
Ermeni Kırımı'nın tarihyazımı - Vikipedi ?ceri?e atla

Ermeni Kırımı'nın tarihyazımı

Ba?lantı ekle
Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Do?u Anadolu'da nufusun da?ılımı (1895)
   %75 ve uzeri Musluman nufusu
   %50 - %75 arası Musluman nufusu
   %50 - %75 arası Ermeni nufusu
   %50 - %75 arası Rum ve Nestoriyan nufusu

1915 ve 1917 yılları arasında en az 800.000 Ermeni'nin olduruldu?u [1] Ermeni Kırımı 'nın tarihyazımı I. Dunya Sava?ı 'nın sonundan beri de?i?ikliklere u?radı. Turkiye'nin dı?ındaki tarihcilerin co?u Kırım'ın meydana geldi?ini ve olayların bir soykırım oldu?unu savunmaktadır, [2] [3] ancak bununla birlikte Kırım'ın sebepleri ve motivleri gibi bazı onemli hususların yorumlanmasında buyuk farklılıklar vardır. [4]

Farklı arka planlara ve kokenlere sahip tarihciler genelde Kırım'ın konularını farklı ?ekillerde yorumlarlar. Konu hakkında eserler yazan ilk tarihcilerin co?u Kırım'ı ya?ayıp hayatta kalan Ermenilerden olu?uyordu. [5] Daha sonraki yıllarda; Ermeni diasporasının parcası olan tarihciler, batılı akademisyenlerin gunumuzde Kırım'a olan bakı? acısını onemli ?ekilde etkiledi. [6] Turk tarihcilerin olay hakkındaki yorumlamaları ise genelde Kırım'ı reddetme veya Musluman-Turk katliamları ve I. Dunya Sava?ı sırasında olen Turklerin sayısını kullanarak Kırım'ı hafifletme yonelimindedir. [7] Bunun yanında; liberal Turk tarihciler co?unlukla bu anlatıyı reddeder ve ozellikle Ermeni milliyetcili?i fikirlerine, ekonomik baskılara ve goclere odaklanarak, Kırım'ın Osmanlı ?mparatorlu?u'nun son yıllarındaki geni? kulturel ba?lamın bir urunu oldu?unu yazar. [8]

Arka plan [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: Ermeni Kırımı
Tehcir yollarında sıklıkla kar?ıla?ılan bir goruntu; yol kenarındaki Ermeni cesetleri [9]

1914'un sonlarında Osmanlı ?mparatorlu?u 'nun Rusya ve ?ran topraklarına girmesi sırasında Osmanlı yarı askeri birimleri tarafından bolgenin yerel Ermenilerine kar?ı bazı katliamlar gercekle?tirildi. [10] Sarıkamı? Harekatı 'nda Osmanlı ordusunun Rusya'ya yenilmesi ve harekat sırasında Rus tarafında sava?an Ermeni gonullu tugaylarının bu yenilgiden sorumlu gorulmesi, Kırım'a giden yolu hızlandırdı. Harbiye Nazırı Enver Pa?a 'nın 25 ?ubat'ta verdi?i emir ile onde gelen Ermeni subay ve askerler gorevlerinden alındı. [10] [11] ?mparatorluk icerisinde ortaya cıkmaya ba?layan munferit Ermeni isyanı olayları ise Osmanlı liderleri tarafından genel bir Ermeni ayaklanmasının kanıtı olarak goruldu. [12]

Nisan'ın ortalarında, Ermeniler do?udaki Van ?ehrinde Osmanlı'ya kar?ı bir isyan ba?lattılar. [13] Van ?syanı , gercekle?tirdi?i donemde Ermeni kar?ıtı eylemler icin bir "bahane" olarak kullanıldı ve gunumuzde Kırım'ı reddeden veya haklı cıkaran argumanlarda onemli bir unsur olmaya devam etmektedir. [14] 24 Nisan'da, ?stanbul'da yuzlerce Ermeni aydını tutuklandı . Bu olayla Ermenilerin sistematik tehciri ba?ladı ve 27 Mayıs'ta cıkarılan Tehcir Kanunu ile me?rula?tırıldı. Co?unlu?u kadın, cocuk ve ya?lılardan olu?an tehcir konvoyları Te?kilat-ı Mahsusa tarafından gozetildi. Hedefleri Suriye Colu idi, buraya sa? bir ?ekilde ula?anlar ise co?unlukla derme catma kamplarda aclıktan veya hastalıktan oluyordu.

Tarihcilerin tahminlerine gore 1915'te Osmanlı ?mparatorlu?u'nda 1.5 ila 2 milyon Ermeni ya?ıyordu ve bunların 800.000 ila 1.2 milyonu tehcir edildi. 1916'da Suriye'de hayatta kalan Ermenileri hedef alan bir katliam dalgası gercekle?ti; yıl sonuna kadar bolgede sadece 200.000 Ermeni hala hayattaydı. [15] Kırım boyunca, 100.000 ila 200.000 kadın ve cocuk zorla evlendirme , evlat edinme ve din de?i?tirme gibi yontemlerle Musluman ailelere entegre edildi. [16] Surec sırasında oldurulen veya tehcir edilen Ermenilere ait mallara devlet sıklıkla el koydu . [17] Bunların yanında; Rus ordusunda sava?an Ermeni gonulluler tarafından i?gal altındaki do?u Anadolu'da yuz binlerce Musluman, Ermeni Kırımı sebep gosterilerek katledildi. [18]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kırım; Osmanlı ar?ivlerinde , hem tarafsız ulkelerden hem de Osmanlı muttefiklerinden gelen diplomatlar tarafından toplanan ve hazırlanan belgelerde, hayatta kalan Ermenilerin ve Batılı misyonerlerin gorgu tanıklıklarının raporlarında ve Ozel Osmanlı Askeri Mahkemeleri 'nin kayıtlarında kapsamlı bir ?ekilde belgelendi. [19] [20] [21] Talat Pa?a , Kırım hakkındaki kendi istatistik kaydını tuttu ve bu kayıtlar 1915'te tehcir edilen Ermeniler ile 1917'de hayatta kalanların sayıları arasındaki buyuk farklılıkları gosterdi. [22] [23]

Tarafların tarihyazımı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Turk [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ayrıca bakınız: Ermeni Soykırımı'nın reddi ve Turkiye'de Ermeni Kırımı'nın mirası

Turk tarihyazımı, onlarca yıl boyunca Ermeni Kırımı'nı neredeyse tamamen gormezden geldi. Bunun icin var olan ilk istisnalardan biri, 1950'de Ahmet Esat Uras tarafından yayınlanan Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi kitabı idi. Uras'ın muhtemelen II. Dunya Sava?ı sonrasında Turkiye uzerindeki Sovyet toprak iddialarına yanıt olarak yazdı?ı kitabı, yorumcular tarafından Kırım sırasında ?ttihat ve Terakki tarafından Kırım'ı haklı cıkarmak icin kullanılan argumanların yeni bir sentezi ve sava? zamanı inkarı ile Kırım hakkındaki "resmi anlatının" birle?tirilmesi olarak tanımlandı. [24] [25]

Zaman aralı?ına gore Ermeni Sorunu ile ilgili cıkarılan resmi ve yarı-resmi yayın sayısı

1980'lerde Ermenilerin Kırım'ın tanınması icin gercekle?tirdi?i lobicilik faaliyetleri ve Ermeni militanlar tarafından Turk diplomatlara kar?ı gercekle?tirilen bir dizi suikastın ardından, Turkiye hukumeti Ermeni Sorunu ve Kırım hakkında resmi bir anlatım sunmaya ba?ladı. Emekli diplomatlar, konu hakkında Turk hukumetinin anlatısına uyan ve genellikle Osmanlı ar?iv bilgilerine dayanan eserler yazmak icin gorevlendirildiler. [26] [27] [28] 1981'de; Turk askeri cuntası tarafından, Gurpınar'a gore "kendi referans sistemine sahip alternatif ve ulusal bir akademi olu?turmak" icin Yukseko?retim Kurulu kuruldu. [29] [30] Akademik ara?tırmaların yanı sıra, 1983 yılında Turkiye'de Ermeni Sorunu uzerine ilk universite dersi Turkkaya Ataov tarafından verildi. [30] 21. yuzyıla gelindi?inde, tarihi konularda Turk hukumetinin resmi tutumunu ve anlatısını destekleyen yayınlarıyla tanınan Turk Tarih Kurumu 'nun ana i?levlerinden biri soykırım iddialarına kar?ı cıkmaktı. [31] [32] [33]

1990'da; calı?malarını Almanya'da yapan Taner Akcam , Kırım'ı kabul eden ve inceleyen ilk Turk tarihcisi oldu. [34] [35] 1990'larda, Turkiye'de ozel universiteler kurulmaya ba?landı ve bu, Kırım hakkındaki resmi anlatıya olan itirazların Turkiye icerisinde yayılmasını sa?ladı. [36] 2005'te uc farklı Turk universitesinden gelen akademisyenler, Kırım'ı konu alan bir akademik konferans duzenledi. Mayıs 2005'te gercekle?tirilmesi planlanan konferans, konferansı durdurmak icin yapılan kampanyaların ardından gecici olarak askıya alındı ancak sonunda Eylul ayında duzenlendi. [37] [38] [39] Konferans; Turk resmi anlatısına kar?ı yapılan ilk buyuk itirazı temsil ediyordu [39] ve resmi tarihyazımının yanında, ?stanbul ve Ankara'daki bazı seckin akademisyenler tarafından alternatif, retci olmayan bir tarihyazımının ba?latılmasıyla sonuclandı. [40] [41] Kırım'ı acıkca bir soykırım olarak kabul eden ve hakkında calı?malar yapan Turk akademisyenler zaman zaman Turk a?ırı milliyetcileri tarafından olum tehditlerine ve Turk Ceza Kanunu'nun 301. maddesinden acılan davalara maruz kaldılar, [42] [43] ancak bu zemin uzerinde acılan davaların buyuk co?unlu?una takipsizlik kararı verildi. [44] Batılı akademisyenler, yontemlerini akademiye aykırı olarak de?erlendirdikleri icin Turk retci tarihyazımını co?unlukla gormezden gelir ve kabul etmezler. [45] [46]

Ermeni [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ayrıca bakınız: Kurban milliyetcili?i
Vahakn Dadrian

Kırım ile ilgili ilk kaynaklar, Kırım'ı bizzat ya?ayan Ermeniler tarafından yazılan anlatı ve hatıratlar idi. Bu kaynaklar, ma?dur grup tarafından yazılmı? olarak tarafsızlıktan yoksun olarak nitelendirildikleri icin akademisyenler tarafından uzun sure gormezden gelindi. Kırım'a ili?kin Ermeni anlatıları; ilk kez So?uk Sava? doneminde, Ermeni diasporasının tarih kitaplarında guvenilir kaynaklar olarak ciddiye alındı. [5]

Tarihci Gwynne Dyer , erken donemin Ermeni tarihyazımını ele?tirdi ve Sovyet Ermeni tarihcileri E. K. Sarkisyan ile R. G. ?ahakyan'ın eserlerinde propaganda yaptı?ını belirtti. [47] Orne?in; Ermeni kokenli tarihci Marjorie Housepian Dobkin , ?zmir 1922 adlı kitabında Turk Ulusal Hareketi 'nin "kasıtlı ırkcılık politikasının" bir sonucu olarak ?zmir Ermenilerinin katledildi?ini yazar, ancak bu iddia da Dyer tarafından "Dobkin'in iddiasını desteklemek icin herhangi bir kanıt kullanmadı?ı" gerekcesiyle ele?tirilir. Dyer; bundan ziyade, Turk Ulusal Hareketi'nin Ermenilerin katledilmesi uzerine resmi politikaya sahip olmadı?ına ve katliamların sebebinin komutanların askerlerini kontrol edememeleri oldu?una inanmaktadır. [48]

Calı?malarını yakın zamanda yapmı? dikkate de?er bir ba?ka Ermeni tarihci ise Vahakn Dadrian 'dır. Dadrian; Ermeni Kırımı'nın, Osmanlı ?mparatorlu?u'ndaki Turk co?unlu?un on yıllardır Ermenilere yonelik ayrımcı tutumunun ve bunun yol actı?ı ?iddetin bir uzantısı oldu?unu savunur. Ancak Fransız-Ermeni tarihci Raymond Kevorkian bu goru?lere kar?ı cıkmaktadır. Kevorkian; Kırım'ın, ?ttihat ve Terakki 'nin Jon Turk Devrimi 'nden itibaren var olan, bir Turk ulus devleti yaratma amacının onemli bir sonucu oldu?unu iddia eder. [49]

Sebepleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Tarihyazımında genellikle Kırım icin uc ana sebep kabul edilir: Ermeni ve Turk milliyetcili?i arasındaki rekabet, din ve guvenlik. [8] Di?er bazı akademisyen ve tarihciler ise Kırım'ın bunların yanında ba?ka ce?itli faktorler tarafından motive edildi?ini savunurlar. [50]

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ozel
  1. ^ Suny 2015 , ss. 245, 330.
  2. ^ Suny 2009 , s. 935.
  3. ^ Gocek 2015 , s. 1.
  4. ^ Matossian 2015 , s. 156.
  5. ^ a b Matossian 2015 , s. 144.
  6. ^ Matossian 2015 , s. 149.
  7. ^ Gocek 2007 , ss. 340-341.
  8. ^ a b Matossian 2007 , ss. 371-376.
  9. ^ Akcam 2018 , s. 158.
  10. ^ a b Suny 2015 , ss. 243-244.
  11. ^ Kieser 2018 , s. 225.
  12. ^ Suny 2015 , ss. 244-245.
  13. ^ Suny 2015 , ss. 256-257.
  14. ^ Ihrig 2016 , s. 109.
  15. ^ Morris, Ze'evi 2019 , s. 486.
  16. ^ Akcam 2012 , ss. 289-290, 331.
  17. ^ Akcam 2012 , s. 341.
  18. ^ Horne 2013 , ss. 173-177.
  19. ^ Ihrig 2016 , ss. 10-11.
  20. ^ Gurpınar 2016 , s. 234.
  21. ^ Cheterian 2018 , s. 189.
  22. ^ de Waal 2015 , ss. 51-52.
  23. ^ Cheterian 2018 , ss. 189-190.
  24. ^ Mamigonian 2015 , s. 63.
  25. ^ Gurpınar 2016 , ss. 219-220.
  26. ^ Baer 2020 , ss. 116-117.
  27. ^ Gocek 2011 , s. 44.
  28. ^ Bayraktar 2015 , s. 802.
  29. ^ Gurpınar 2013 , s. 423.
  30. ^ a b Dixon 2010 , s. 473.
  31. ^ Galip 2020 , s. 153.
  32. ^ Gurpınar 2013 , s. 421.
  33. ^ Gocek 2015 , s. 293.
  34. ^ Suny 2009 , s. 938.
  35. ^ Gurpınar 2013 , s. 419.
  36. ^ Gocek 2015 , s. 468.
  37. ^ Suny 2009 , s. 942.
  38. ^ Bayraktar 2015 , ss. 804-805.
  39. ^ a b Gurpınar 2013 , ss. 419-420.
  40. ^ Gurpınar 2013 , ss. 420, 422, 424.
  41. ^ Erbal 2015 , ss. 786-787.
  42. ^ de Waal 2015 , s. 182.
  43. ^ Freely, Maureen (23 Ekim 2005). " ' I Stand by My Words. And Even More, I Stand by My Right to Say Them... ' " . The Guardian (?ngilizce). 11 ?ubat 2021 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 9 Haziran 2021 .  
  44. ^ Corley, Felix (14 ?ubat 2002). "Ayse Nur Zarakolu" . The Independent (?ngilizce). 8 Mart 2021 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 9 Haziran 2021 .  
  45. ^ Gocek 2015 , s. 2.
  46. ^ Erba 2015 , s. 786.
  47. ^ Dyer 1976 , ss. 101-102.
  48. ^ Dyer 1976 , ss. 103-104.
  49. ^ Gutman 2015 , ss. 169-170.
  50. ^ Bedross 2018 , ss. 135-147.
Genel

Konuyla ilgili yayınlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  • Kieser, Hans-Lukas (2006). "Armenians, Turks, and Europe in the Shadow of World War I: Recent Historiographical Developments". Der Volkermord an den Armeniern, die Turkei und Europa/The Armenian Genocide, Turkey and Europe . Chronos Verlag. ISBN   978-3-0340-0789-4 .  
  • Turan, Omer; Oztan, Guven Gurkan (2018). Devlet aklı ve 1915: Turkiye'de "Ermeni Meselesi" anlatısının in?ası . ?leti?im Yayınları. ISBN   978-975-05-2349-6 . Di?er ozet .  
" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ermeni_Kırımı%27nın_tarihyazımı&oldid=32470531 " sayfasından alınmı?tır