Cevat ?akir Kabaa?aclı
("Halikarnas Balıkcısı")
|
|---|
 "Halikarnas Balıkcısı" Cevat ?akir Kabaa?aclı
|
| Do?um
| Musa Cevat ?akir
17 Nisan 1890
[1]
Girit
,
Osmanlı ?mparatorlu?u
|
|---|
| Olum
| 13 Ekim 1973 (83 ya?ında)
?zmir
,
Turkiye
|
|---|
| Takma adlar
| Halikarnas Balıkcısı
Huseyin Kenan (Surgun cezası aldı?ında kullandı?ı takma isim)
Musa Cevat
M. C.
|
|---|
| Meslek
| Yazar
,
gazeteci
,
ressam
,
?air
,
rehber
,
ara?tırmacı
|
|---|
| ?kamet
| ?stanbul-Bodrum-?zmir
|
|---|
| Milliyet
| Turkiye Cumhuriyeti
|
|---|
| Vatanda?lık
| Turkiye
|
|---|
| Donem
| 20. yy
|
|---|
| Edebi akım
| Anadoluculuk
|
|---|
|
|
Cevat ?akir Kabaa?aclı
veya tanınan adıyla
Halikarnas Balıkcısı
(17 Nisan 1890,
Girit
[1]
- 13 Ekim 1973,
?zmir
),
Bodrum
'a olan a?kı ile tanınan unlu
roman
ve
hikaye
yazarıdır.
17 Nisan 1890 tarihinde, Osmanlı'nın son koklu ailelerinden ?akir Pa?a Ailesine mensup babasının yuksek komiser olarak gorev yaptı?ı Girit'te do?du. Babası
Girit
ve
Atina
'da sefirlik ve valilik yapan
Mehmed ?akir Pa?a
, annesi Giritli Sare ?smet Hanım; amcası
II. Abdulhamid
devri Sadrazamı
Ahmed Cevad Pa?a
, dedesi ?urayı Askeri Dairesi Reisi Miralay
Mustafa Asım Bey
'dir. Kendisine, iki evlili?inden de cocu?u olmayan ve onu kendi cocu?u gibi seven amcasının ismi verildi.
Cevat ?akir, altı cocuklu ailenin en buyuk evladıydı. Ailesinin tum fertleri sanatta yetenekliydi. Sırasıyla dunyaya gelen
Hakkiye
, Ay?e, Suat,
Fahrelnisa
ve
Aliye
adlı karde?lerinden Fahrelnisa resim alanında, Aliye gravur alanında une kavu?tu; Hakkiye’nin kızı
Fureya Koral
, ilk Turk kadın seramikci oldu; Fahrelnisa’nın cocukları
Nejad Melih Devrim
ressam;
?irin Devrim
ise tiyatrocu oldu.
Cevat ?akir, cocukluk hayatının ilk yıllarını babası ?akir Pa?a’nın elci olarak bulundu?u
Atina
’da gecirdi. ?lko?renimini
Buyukada
'da, orta ve liseyi 1907'de
Robert Kolej
'de tamamladı. ?lk yazısı aynı yıl
?kdam
gazetesinde yayımlandı. Bu, ?ngilizceden tercume bir yazıydı. Lise o?reniminden sonra ?ngiltere’de denizcilik o?renimi yapmak istediyse de ailesinin ısrarı ile
Oxford Universitesi
’nde tarih o?renimi gordu. 1913’te ?talyan bir hanımla evlenerek ?talya’da kaldı ve resim o?renimi gordu.
?stanbul'a dondu?unde gazete ve dergilerde yazılar yayınlamaya ba?ladı. Aile, 1914 yılında maddi sıkıntı icine girmi? ve babası
Mehmed ?akir Pa?a
Afyon’daki Kabaa?aclı ciftli?ine yerle?mi?ti. Babasının ciftlikte bir tartı?ma anında Cevat ?akir’in silahından cıkan kur?unla vurularak olmesi uzerine cinayet iddiasıyla yargılandı ve 15 yıl kurek cezasına carptırıldı.
[2]
Cezasının yedi yılını cektikten sonra ba? gosteren verem hastalı?ından oturu tahliye edildi.
[3]
1925 yılına kadar gecimini haftalık dergilerde tercumeler, yazılar yayınlayarak, resim ve yeni tarz tezhipler yaparak, karikatur yaparak, karikatur cizerek ve renkli dergi kapakları hazırlayarak temin etti. Turk basınında kapakcılı?ın geli?mesinde katkısı vardır.
Halikarnas Balıkcısı'nın
Bodrum
'daki bustu
Dort asker kaca?ının kadersizli?iyle ilgili olarak "Huseyin Kenan" takma adıyla kaleme aldı?ı 13 Nisan 1925 tarihli "
Hapishanede ?dama Mahkum Olanlar Bile Bile Asılma?a Nasıl Giderler
" ba?lıklı oykusunden oturu ?stanbul ?stiklal Mahkemesi'nde yargılandı. ‘Memlekette isyan bulundu?u sırada, askeri isyana te?vik edici yazı yazmak’ tan suclu bulundu. Mahkeme Ba?kanı
Ali Cetinkaya
tarafından idama mahkum edilmek istendiyse de,
Kılıc Ali Bey
'in onerisiyle kalebentlikle Bodrum'a suruldu.
3 yıllık surgunlu?unun yarısını Bodrum'da tamamladı. Cezasının son yarısını ?stanbul'da tamamladıktan sonra, cok sevdi?i insanları ve do?al guzellikleriyle kayna?tı?ı Bodrum'dan uzak kalamadı ve Bodrum'a yeniden donup yakla?ık 25 yıl kaldı.
Bodrum'un Antik Ca?'daki adı olan
Halikarnas
'ı mahlas olarak benimseyen Cevat ?akir, Bodrum'da balıkcılık dahil ce?itli i?lerde calı?tı. Edebiyat sahasına giren eserlerinin buyuk kısmını da Bodrum’da yazdı. ?kinci evlili?ini dayısının kızı Hamdiye, ucuncu evlili?ini Hatice Hanım’la yapan Cevat ?akir'in uc evlili?inden be? cocu?u oldu. Cocuklarının orta o?renim ca?ına gelince, o yıllarda bu kasabada ortaokul bulunmaması sebebiyle ailesini ?zmir’e nakletti. Ya?amını yazarlık ve turist rehberli?i ile surdurdu, rehberlik kurslarında da ders verdi. 13 Ekim 1973'te ?zmir'de kemik kanserinden oldu. Vasiyeti uzerine Bodrum'a gomuldu. Kabri Bodrum-
Gumbet
'teki Turbe Tepesinde manevi o?lu
?adan Gokovalı
ile secti?i yerde kucuk bir muzesi ile birlikte "Halikarnas Balıkcısı Muzesi" adı altında bulunmaktadır.
Bodrum'daki mezarı
1926'dan sonra deniz hikayeleriyle tanındı. Konularını
Ege Bolgesi
ve
Akdeniz Bolgesi
kıyı ve acıklarında geli?en, denize ba?lı olaylardan cıkardı. ?cinde ya?adı?ı, en kucuk ayrıntılarına kadar bildi?i
hur ve asi denizi
, kaderleri denizin elinde olan balıkcıları, dalgıcları, sunger avcılarını ve gemileri zengin bir terim ve
mitologya
hazinesinden guclenerek, denize kar?ı sonsuz bir hayranlıktan gelen ?iirli, yer yer aksayan, ama surukleyip goturen bir anlatımla hikaye ve romana gecirdi.
Yazı ve du?unceleriyle
Azra Erhat
gibi doneminin onemli aydınlarını etkilemi? bir ki?i olarak, ce?itli dillerden yuz kadar da kitap cevirmi? olan ve kendi eserlerinin sonraki baskıları yapılagelen Halikarnas Balıkcısı'na
Kultur Bakanlı?ınca
1971 Devlet Kultur Arma?anı verilmi?tir.
Bodrum'da ya?adı?ı donemde arkada?ları ile ilk
Mavi Yolculuk
fikrini ve uygulamasını gercekle?tirmi?lerdir. Bu Mavi Yolculuklarda yanlarına aldıkları ?eyler: Peynir, su, ?stankoy peksimeti, tutun ve rakı idi. Mavi Yolculukta gazete okumaz radyo dinlemezlerdi. Amac dunyadan kacmak ve medeniyetten uzak olarak kafayı dinlemektir. Haftalarca denizde kalınır sadece acil ihtiyacları temin etmek icin karaya cıkılırdı. Oysaki bugun yapılan mavi yolculuklarda her turlu luks mevcuttur. Bu yolculuklar yazarın edebi eserlerini de buyuk oranda etkilemi?tir.
Geni?
bibliyografyası
Yeni Yayınlar
dergisinin Ekim 1974 sayısındadır.
Kızı
?smet Kabaa?aclı Noonan
(1930-2020), o?ulları Dr. Sina Kabaa?ac(1924-1997) ve Suat Kabaa?aclı(1934-2009) 'dır.
- Oyku
- 1939:
Ege Kıyılarından
- 1947:
Merhaba Akdeniz
- 1952:
Ege'nin Dibi
- 1954:
Ya?asın Deniz
- 1957:
Gulen Ada
- 1972:
Ege'den
- 1973:
Genclik Denizlerinde
- 1986:
Parmak Damgası
- 1991:
Ciceklerin Du?unu
- 1991:
Dalgıclar
- xxxx:
Ege'den Denize Bırakılmı? Bir Cicek
- xxxx:
Gulen Ada
- Roman
- Otobiyografi
- Deneme
- 1954:
Anadolu Efsaneleri
- 1955:
Anadolu Tanrıları
- 1971:
Anadolu'nun Sesi
- 1972:
Hey Koca Yurt
- 1980:
Merhaba Anadolu
- 1981:
Du?un Yazıları
- 1982:
Altıncı Kıta Akdeniz
- 1983:
Sonsuzluk Sessiz Buyur
- 1993:
Ar?ipel
- Cocuk kitabı
- Yol Ver Deniz
- Denizin Ca?ırı?ı
- ?mbat Serinli?i
- Nasrettin Hoca
- Gunduzunu Kaybeden Ku?
- Define Adası
- Tunek Ahmet
- ?ngilizce yazdı?ı kitaplar
- An Outline of the History of Turkey
(
Turkiye Tarihinin Bir Ozeti
) Turizm ve Tanıtma Bakanlı?ı'na vermi?, yayımlanmamı?.
- The Meditteranean Civilization
(
Akdeniz Uygarlı?ı
) Dı?i?leri Bakanlı?ı'na vermi?, yayımlanmamı?.
- Ephesus
(turistik kılavuz; Turkiye'de ilk)
- Halicarnassus
(turistik kılavuz)
- Asia Minor
[4]
- Ceviri
- Hakkında yazılanlar
(Olumunden sonra yazılmı?lardır)
- 1976:
Mektuplarıyla Halikarnas Balıkcısı
- Hazırlayan:
Azra Erhat
- 1981:
Du?un Yazıları
- Hazırlayan:
Azra Erhat
[5]
17 Nisan 2015 tarihinde 125. ya?gunu nedeniyle Google tarafından ozel bir doodle hazırlandı.
-
"Ali Kemal Bey Hucre-i Mesaisinde."
Guleryuz
dergisi (sayı 35, sayfa 1, 29 Aralık 1921). Milli Mucadele aleyhtarı olan
Ali Kemal Bey
, bir oturak icinde gosterilmektedir.
-
"Anadolu’daki nisbetsiz (boks) musabakalarının son safhası: Kulaktan tutup oyundan dı?arı fırlatmak ameliyesi." (Guleryuz dergisi, sayı 23, sayfa 1, 6 Ekim 1921)
Sakarya Muharebesi
'nden uc hafta sonra yayımlanmı?tır.
-
"Seneba?ı munasebetiyle Anadolu’nun Yunanistan’a seneba?ı hediyesi." (Guleryuz dergisi, sayı 34, sayfa 8, 22 Ekim 1921) Sakarya Muharebesi'nden bir ay sonra yayımlanmı?tır.