Buyuk Kıtlık
ya da bir di?er ismiyle
?rlanda Patates Kıtlı?ı
,
?rlanda
'da 1845 yılında ba?layıp 1852 yılında son bulan kitlesel aclık, hastalık ve goc donemi.
[1]
[2]
?rlandacada
Gorta Mor
(Buyuk Aclık) ve
Drochshaol
(kotu ya?am) adlarıyla anılmaktadır.
Yakla?ık 1.000.000 ki?inin olumu, hastalanması ve de goc etmesiyle sonuclanan
[3]
buyuk kıtlı?a halkın temel gıda maddesi olan
patateslere
bula?an
phytophthora infestans
mantarı sebep olmu?tur.
[4]
1845'te ekilen patatesin %40'ını, sonraki yıl tamamını yok eden mantar yalnızca tarladaki de?il ambarlardaki patatesleri de etkilemi?tir. Bunun sonunda halk yedi yıl boyunca aclık cekmi?tir. Yedi yıllık kıtlık sona erdi?inde adanın nufusu %20-25 oranında azalmı?tı.
[5]
Kıtlık,
?rlanda tarihinde
bir donum noktası olmu?tur.
[6]
Adanın demografik, siyasi ve kulturel manzarası de?i?mi?tir. ?rlandacanın kullanımı azalmı? ve co?unluk ?ngilizce konu?maya ba?lamı?, ulke Britanya'ya ba?lı kalmayı savunan Birlikciler ve ba?ımsızlı?ı savunan Milliyetciler olarak iki gruba ayrılmı?tır.
Buyuk Kıtlık sonucunda
?rlanda milliyetcili?i
yukseli?e gecmi?, Katolik olan halk Protestan olan
kraliyet ailesine
kar?ı nefret gutmeye ba?lamı?tır. Tum bunlar 20. yuzyılda ?rlanda'nın ba?ımsızlı?ına gidecek yolun birer kilometre ta?ıdır. Gunumuz tarihcileri ?rlanda tarihini kıtlık oncesi ve kıtlık sonrası olmak uzere ikiye ayırmaktadırlar.
Adadaki ?ngiliz ablukası sonucu yayılan kıtlık icin donemin
Osmanlı Padi?ahı
Abdulmecid
1847 yılında yardımda bulunmaya karar vermi?tir. Padi?ahın ?rlanda halkı icin 10.000
£
yardımda bulunmak istedi?i ?ngiliz hukumetine bildirilmi? fakat bu yardım iste?i
Kralice Victoria
'nın dahi kendi vatanda?larına ancak 2.000£ yardımda bulundu?u gerekcesiyle geri cevrilmi?tir. Yapılmak istenen yardımın 1.000£'e du?urulmesini rica eden ?ngilizlerin bu iste?ini kabul eden padi?ah 4.000£ de?erinde bu?dayı da gemilerle ?rlanda'ya gondermi?tir.
?lk olarak
Dublin Limanı
'na yana?an gemilerin yuklerinin buraya bo?altılmasına Kralice Victoria izin vermemi?tir ama Osmanlılar 50 km kuzeyde bulunan
Drogheda Limanı
'na demirlemi?tir.
[7]
[8]
Kralice ve ?ngiliz hukumeti bu yardımları nedeniyle padi?aha 25 Mayıs 1847 tarihli bir mektupla yazılı olarak te?ekkur etmi?tir.
[9]
?rlanda halkı da aynı ?ekilde padi?aha te?ekkur maksadıyla bir te?ekkur mektubu yollamı?lardır.
Drogheda kentinin ve
Drogheda United
'ın amblemlerinde bulunan ay-yıldızın bu yardımlar anısına koyuldu?u iddia edilse de bu bilgi yanlı?tır. Amblemlerde yer alan ay-yıldız Drogheda kentine haklarını ba?ı?layan
Aslan Yurekli Richard
'dan gelmektedir.
[10]
1847 yılında bir
Kızılderili
kabilesi olan
Coktavlar
aralarında 710
$
toplayarak bu parayı ?rlanda'ya gondermi?lerdir.
Angie Debo
,
The Rise and Fall of the Choctaw Republic
adlı kitabında miktarın aslında 170$ oldu?unu savunmaktadır.
1847 yılında
Genc ?rlanda Partisi
'nin ba?kanı olan
William Smith O'Brien
kendisini
?rlanda Konfederasyonu
ba?kanı ilan etmi?
[11]
ve
Birlik Yasası
'nın yururlukten kaldırılması amacıyla bir kampanya ba?latarak limanları kapatmı?tır.
[12]
Ertesi yıl ise koyluleri organize ederek
County Tipperary
'de soylular ve toprak sahiplerine kar?ı direni? ba?latmı?tır.
- ^
Kinealy, Christine (1995).
his Great Calamity: The Irish Famine 1845?52
(?ngilizce).
Dublin
: Gill & Macmillan. ss.
16
-17.
ISBN
1-57098-034-9
.
- ^
O'Neill, Joseph R. (2009).
The Irish Potato Famine
(?ngilizce). Edina, Minn.: ABDO Pub. Co. ss.
1
.
ISBN
978-1-60453-514-3
.
- ^
Ross, David (2002).
Ireland: History of a Nation
(?ngilizce) (New ed. bas.).
New Lanark
: Geddes & Grosset. ss.
226
.
ISBN
1-84205-164-4
.
- ^
O'Grada, Cormac (2005).
Ireland's Great Famine: Interdisciplinary Perspectives
(?ngilizce) (1. publ. bas.). Dublin: University College Dublin P.
ISBN
978-1-904558-57-6
.
- ^
Kinealy, Christine (2006).
This Great Calamity
(?ngilizce). Dublin: Gill & Macmillan. s. 357.
ISBN
0-7171-4011-3
.
- ^
Kinealy, Christine (1995).
This Great Calamity: The Irish Famine 1845?52
(?ngilizce). Dublin: Gill & Macmillan. ss.
17
.
ISBN
1-57098-034-9
.
- ^
Akay, Latifa (29 Ocak 2012).
"Ottoman aid to the Irish to hit the big screen"
(?ngilizce).
todayszaman.com
. 17 Ekim 2013 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
23 Ocak
2013
.
- ^
Aymaz, Abdullah (2007).
"Gratitude to the Ottomans"
(?ngilizce).
fountainmagazine.com
. 17 Mart 2015 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
23 Ocak
2013
.
- ^
Ba?bakanlık Osmanlı Ar?ivi, ?rade Hariciye, 1888
- ^
Albayrak, Muzaffer (Aralık 2012). "Patates kıtlı?ı nedir?".
NTV Tarih
,
47
. s. 102.
- ^
Doheny, Michael (1951).
The Felon's Track
. M.H. Gill & Son.
- ^
Mitchel, John (1869).
The history of Ireland: from the Treaty of Limerick to the present time
. s. 414.