Platon'un Bolunmu? cizgi analojisi ( Yunanca ; γραμμ? δ?χα τετμημ?νη), Platon 'un Devlet isimli eserinin VI. kitabının son bolumunde yer alan, hangi bilgi edinme turlerinden gecildi?inde mutlak olan '?yi'nin bilgisi'ne ula?ılabilinece?ini gosteren derecelendirme, cizim. ^[1]

Noesis (kavrayı?, idrak), Dionoia (cıkarımsal anlayı?, du?unce), Pestis (kanaat), Eikasia (tahmin) yoluyla o?renme ayrımları mevcuttur. ?lk iki durum bilgiye, son iki durum ise sanıya ula?tırabilir.

Noesis'in nesnesi idea; Dionoia'nın nesnesi matematiksel, geometrik modeller; Pistis'in nesnesi cevrede gorulebilen tum do?al ve yapma nesneler ile canlı varlıklar ve bitkiler; Eikasia'nın nesnesi ise, aynada ya da suda gordu?umuz turden goruntuler, golgeler ve bunlara benzer ?eyler olu?turmaktadır.

?yi'nin bilgisi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?nsanın, mutlak olan '?yi' 'ye ula?ması icin bir yol gosterici olma iddiasında olan Platon, 'iyi'ye ula?mayı ya da yakla?mayı, Duyusal (gorulebilir, duyumlanabilir) ve Akli (kavranabilir) olanlar tasnifi yaparak acıklamı?tır.

Cizgi betimlemesinde, bir cizgiyi ikiye boler ve iki parcanın biri GORUNEN EVREN'i ( Oraton ) dunyayı, oteki KAVRANAN EVREN'i( Noeton ) yani idealar dunyasını temsil eder. Gorunen evrenden ancak ' Sanı ' ( Doxa ) elde edilebilirken; 'Kesin Bilgi' ( Episteme )'ye Kavranan evrene cıkıldı?ında ula?ılabilece?ini savunur.

Platon Gorunen ve Kavranan evrenleri de iki parcaya boler. Bu dort parca a?a?ıdan yukarı du?unulecek olursa, alttaki iki parca duyuların de?i?ken ve karanlık ortamını; ustteki iki parca ise du?unulur olanın aydınlık dunyasını temsil eder. Yukarı cıkıldıkca '?Y?'ye yakla?ılabilir.

Cizgi betimlemesi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Platon ciziminde; Noesis |AB| 1 pay, Dionoia |BC| ve Pistis |CD| 2 pay, Eikasia |DE| ise 4 pay geni?li?inde olacak ?ekilde betimlenmi?tir. ^[1]

                         |AB|=Noesis    |BC|=Dionoia         |CD|=Pistis                  |DE|=Eikasia
                            ?dealar    Metrik Modeller*     Duyusal nesneler             Hayal ve yansımalar

Ula?ılması arzu edilen '?yi' icin dort bolum olu?turan Bolunmu? cizgi analojisi yukarıdan a?a?ı bir ini?le tarif edilirse; en ustte 1 ?dealar, onun altında 2 Sayısal, Geometrik modeller (cıkarımlar, vehimler), onun altında 3 Duyusal nesneler ve en altta ise 4 Hayaller (resim, yansıma, gibi) evreni yer alır. Bu evrenlere ait bilgiler ise dort duzeyde isimlendirilirler;

• Noesis (kavrayı?, idrak, saf akılla kavranan), bu bolmenin nesnesini ?dealar olu?turmaktadır ^[2] saf akıl (Nous) ile kavranılabilir ve kesin bilgi ( episteme ) verirler.
• Dionoia (zihni cıkarım, muhakeme ile anla?ılan, anlayı?, du?unce), Sayılar ve Geometrik cıkarımların evreni cıkarımsal zihin(Dionoia) ile bilinebilirler. Matematik, varsayım ( aksiyom ) temeli uzerinde oturdu?undan idealardan ayrılır; ancak yine kendi icinde tutarlı olmaları sonucunda bilgi( episteme )'ye ual?tırırlar. ( * Dionoia'nın idealardan ayrı bir nesnesi olup olmadı?ı hususu tartı?malıdır. ^{[2] [3]} )
• Pistis (kanaat, fikir), bu bolmenin nesnesi; canlı varlıklar, bitkiler, insan yapımı nesneler, yani do?adır. Gorulebilir, duyusal dunyanın nesneleri de?i?ken oldu?undan kesin bilgi de?il ancak sanı ( doxa )'ya ula?tırabilirler.
• Eikasia (tahmin),bu bolmenin nesnesini ise aynada ya da suda gordu?umuz turden goruntuler, golgeler, imgeler, yansımalar ve bunlara benzer ?eyler olu?turmaktadır. ^[2] Bunlara ili?kin tahmin (eikasia) duzeyinde veri elde edilebilir ve sanı ( doxa )'ya ula?tırır. Pistis'in nesneleri ile birlikte gozle gorunen evreni (Oraton) te?kil ederler.

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]