Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Ayaz Ata
(Turkmence:
Ayaz Baba
ve
Ayaz Ata
, Ozbekce:
Ayoz Bobo
veya
Ayaz Ota
, Kırgızca:
Аяз Ата
, Kazakca:
Аяз Ата
),
Turk
,
Altay
ve
Orta Asya
mitolojilerinde
, ozellikle
Kazaklarda
ve
Kırgızlarda
so?uk tanrısı.
Noel Baba
ile de ozde?le?mi? durumdadır.
Ayas Han
olarak da bilinir.
Ay
ı?ı?ından yaratılmı?tır. So?uk havaya neden olur. “Ak Ayas” olarak adı gecer.
Ulker
burcunun altı yıldızı go?un altı deli?idir ve oradan so?uk hava ufler. Boylece
kı?
gelir. Ayaz, tum Turk co?rafyasında yakıcı so?uk anlamına gelir ki, Ay'ın gokte rahatlıkla goruldu?u acık havalarda meydana geldi?i icin Ay Tanrısı'nın (veya ona ba?lı Ayas Han’ın) gonderdi?i du?unulmu?tur. Bir tur Noel Baba olarak du?unulebilir. Hatta Kazaklarda birebir Noel Baba ile ozde?le?mi?tir. Kimi kulturlerde kı?ın so?ukta ortaya cıkan ve kimsesizlere, aclara yardım eden bir
evliyadır
.
[1]
Hristiyan
azizi oldu?u yonunde goru?ler de vardır. Kimi goru?lere gore Ayas Han ile aynı ki?idir. Kazaklarda kı?ın kar?ılanması ile ilgili olarak So?umbası isimli bir e?lence bulunmaktadır. ?lk karın ya?ması ve ilk so?u?un vurması ile kutlanan bayramdır. Bu bayramla bir ilgisi olması muhtemeldir.
Azerice
'deki ?ahta Ata
"
?axta Baba
(Azerice)
"
sozcu?u de yine birebir ceviriyle So?uk Ata veya Ayaz Ata anlamına gelir. Ozbekcede
?ahta
(
Shaxta
, ?axta) sozcu?unun
ocak
manasına gelmesi ise kelimenin anlamı acısından dikkat cekicidir.
?axta Baba
olarak bilinir. Torunun adı ise Qar Qızı'dır ("Kar Kızı"). Yeni yılda cocuklara hediye da?ıtırlar.
Ba?kurt dilinde, Ayaz Ata
?ыш бабай
(
Qi? babay
"Kı? Babası") olarak yer alır. Torunu ise
?ар?ылыу
(
Qarhiliw
"Kar Guzeli") adıyla anılır.
Tatar kulturunde
Qı? Babay
(
Кыш Бабай
"Kı? Babası") ve Rus kulturunde
Snegurocka
olarak anılan torunu ise
Qar Qızı
(Кар Кызы "Kar Kızı") isimleriyle tanınır.
[2]
Ay kokunden turemi?tir. So?uk ve ayı?ı?ı anlamı vardır.
Zemheri
, kara kı? anlamlarına gelir. Ayas aynı zamanda mehtap (ayı?ı?ı) demektir. Acık ve bulutsuz havada ay gorundu?u zaman cıkan so?uk demektir. Eski
Altayca
'da Ayas/Hacas kelimesi acık gokyuzu manası ta?ır.
Slav milletlerinde de Rusca Дед Мороз, Belarusca Дзед Мароз, Ukraynca Д?д Мороз, Sırpca Деда мраз, Bulgarca Дядо мраз, Slovence Dedek Mraz, Makedonca Дедо мраз, Hırvatca Djed Mraz aynı anlamdadır ve aslında Orta Asya ile kom?ulu?u bulunmayan bu toplumlarda da bulunması bunun Ruslar'dan Orta Asya'ya ve Azerbaycan'a gecti?inin gostergesi gibidir.
