Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Ankylosauria
(
Yunanca
?γκ?λο?
ankylos
"kayna?mı?" ve σα?ρο?
sauros
"kertenkele" ia ise co?ul ekidir), ku? kalcalı (
Ornithischia
) dinozorların bir grubudur.
[2]
[3]
Dort aya?ıyla hareket eden ve kemik plakalardan olu?mu? zırhlı bir otcullardır. Ankilozorlar, orta
Jura'da
ortaya cıkmı?tır ve
Kretase
'de dunyanın her yerine da?ılmı?tır. Grup genellikle
Nodosauridae
ve
Ankylosauridae
olarak iki ana gruba ayrılır.
Bazı ankylosaurlar dort ila altı metreye ula?abilir. En uzun orne?i
ankylosaurus
9 metre, en kucuk ornekleri
Struthiosaurus
Minmidir
.
Butun ankylosaurlar guclu iri yarı govdeye ve dort guclu bacaklara sahiptirler. Arka bacakları on bacaklarından daha uzundu, bu yuzden vucudu one e?ik ve kafaları yere yakındı.
Ankylosaurların sa?lam bir boyuna oturtulmu? iri ve sa?lam kafatasları vardır. Di?er dinozorlarda bulunan gozun arkasındaki ve ?akakta bulunan bo?luklar ankylosaurlarda doludur. Kafatasının yan tarafı ve bazen yanak kısımlarında iri boncuksu yapıya benzeyen kemiklerden olu?ur. Hatta bazı ankylosaurların goz kapakları zırhlanmı?tır. Bu hayvanda, goz yuvalarının arkasında ve yanaklarında iki kemik cıkıntı gorulur. Bu cıkıntılar
ankylosauridaede
daha buyuk ve boynuzumsu,
nodosauridaelerde
ise yuvarlak ve kuttur. Ankylosauriaların dikkat ceken kompleksli ve fonksyonu tartı?malı olan burun bo?lukları ve paranazal sinusleri vardır. Yuksek geli?mi? anklosaurlarda sert damak olu?mu?tur. Alt gruplarında kafatasılarının ?ekilleri de?i?iklik gosterebilir.
Nodosauridae
'de dar ve uzun,
ankylosauridae
'de daha geni? ve a?ırdır. Aynı zamanda
nodosauridae
'nin burnuda daha dardır ve buna ba?lı olarak beslenmelerinde de farklılıklar vardı.
Muhtamelen beyinleri kucuktu. Vucutla kıyaslandı?ında
stegosaurlardan
daha kucuktur - ama devasa
sauropodların
bu dinozorlardan daha kucuk beyni vardır.
Ankylosaurların di?leri nispeten kucuktur, yaprak ?eklinde yana sıkı?mı?tır. ?lkel atalarının ust on cenelerinde di?leri vardır, yuksek geli?mi? turlerinde ise di?leri yoktur onun yerine keskin gagalara sahiptiler. Di?leri iceri do?ru yoneliyor, bu dinozoru yanakları oldu?unu gosteriyor.
Anklosaurların 7 omurlig boyun kısmında, 12-19 omurlig torasik vertebra kısmında, 3-4 omurlig sakrum kısmında ve 20-40 omurlig kuyruk kısmında bulunur. Buyuk ihtimalle kalcanın denge sa?laması icin, Torasik vertebra kısmının son 3-6 omurli?i ve kuyruk kısmının ilk 1-3 omurli?i sakrumla birle?mi?tir. ?lium kemi?i di?erlerinden farklı olarak daha geni?, kıvrılmı? ve yataydır. Buyuk ihtimalle kapsamlı bir sindirim sistemi icin yer ayırmak icin kalcası geni?ti. Kalca kemi?i di?er dinozorlar gibi acık(ayrık) de?ildi aksine kupa ?eklindeydi. Omuz bolgesindeki uzayan kurek kemi?i goze carpar (Nodosauridae'lerde boyle de?ildir) ki guclu kaslar yerine bu kırı?ık yumrular i? gorur. Bacak kemikleri nispeten kalın ve uzundur. Nodosauridae'de daha ince bacaklar vardır. On bacaklar arka bacaklardan daha kısadır ve vucudun asıl yukunu ta?ır. Ayakları kısa ve gucluydu. On ayakları cok yonlu de?ildir. Co?u ankylosaurların 5 parma?ı vardır, arka ayaklar ise turlere gore 3-5 arası de?i?ir.
- ^
Soto-Acuna, Sergio; Vargas, Alexander; Kaluza, Jonatan; Leppe, Marcelo; Botelho, Joao; Palma-Liberona, Jose; Gutstein, Carolina; Fernandez, Roy; Ortiz, Hector; Milla, Veronica; Aravena, Barbara; Manriquez, Leslie M. E.; Alarcon-Munoz, Jhonatan; Pino, Juan Pablo; Trevisan, Cristine; Mansilla, Hector; Hinojosa, Luis Felipe; Munoz-Walther, Vicente; Rubilar-Rogers, David (2021).
"Bizarre tail weaponry in a transitional ankylosaur from subantarctic Chile"
.
Nature
.
600
(7888): 259-263.
doi
:
10.1038/s41586-021-04147-1
.
PMID
34853468
. 10 Kasım 2021 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 20 Aralık 2021
.
- ^
Wilhelm Gemoll
:
Griechisch-Deutsches Schul- und Handworterbuch.
- ^
Almanca-turkce sozluk
- Kenneth Carpenter
:
Phylogenetic analysis of the Ankylosauria.
In: Kenneth Carpenter (Hrsg.):
The Armored Dinosaurs.
Indiana University Press, Bloomington IN 2001,
ISBN 0-253-33964-2
, S. 455?483.
- David E. Fastovsky
,
David B. Weishampel
:
The Evolution and Extinction of the Dinosaurs.
2. Ausgabe. Cambridge University Press, Cambridge 2005,
ISBN 0-521-81172-4
.
- Matthew K. Vickaryous,
Teresa Marya?ska
, David B. Weishampel:
Ankylosauria.
In: David B. Weishampel,
Peter Dodson
,
Halszka Osmolska
(Hrsg.):
The Dinosauria
.
2nd edition. University of California Press, Berkeley CA u. a. 2004,
ISBN 0-520-24209-2
, S. 363?392.