Ang San Su Ci

Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Ang San Su Ci
Myanmar Devlet Danı?manı
Gorev suresi
6 Nisan 2016 - 1 ?ubat 2021
Ba?kan Htin Kyaw
Yerine geldi?i Thein Sein
Myanmar Dı?i?leri Bakanı
Gorev suresi
30 Mart 2016 - 1 ?ubat 2021
Ba?kan Htin Kyaw
Yerine geldi?i Wunna Maung Lwin
Myanmar Devlet Ba?kanlı?ından Sorumlu Devlet Bakanı
Gorev suresi
30 Mart 2016 - 1 ?ubat 2021
Ba?kan Htin Kyaw
Yerine geldi?i Aung Min
Hla Tun
Soe Maung
Soe Thein
Thein Nyunt
Ulusal Demokrasi Birli?i Partisi Genel Ba?kanı
Gorevde
Makama geli?
18 Kasım 2011
Yerine geldi?i Aung Shwe
Ki?isel bilgiler
Do?um 19 Haziran 1945 ( 78 ya?ında)
Rangun , Burma
(gunumuzde Yangon, Myanmar )
Partisi Ulusal Demokrasi Birli?i
Evlilik(ler)
Michael Aris
( e.  1972; o.  1999)
Cocuk(lar) 2
Bitirdi?i okul Delhi Universitesi
St Hugh's College, Oxford
Londra Universitesi
Dini Theravada Budizmi
Odulleri
Nobel Barı? Odulu (1991)
?mzası

Ang San Su Ci ( Birmanca : ???????????????) (d. 19 Haziran 1945, Yangon ) Myanmarlı ?iddetsiz direni? savunucusu aktivist , Ulusal Demokrasi Birli?i partisinin lideri, tanınmı? du?unce mahkumu ve 2016'dan 2021'e kadar dı?i?leri bakanı ve hukumet ba?danı?manı (bir ba?bakana e? de?er). Aynı zamanda diplomatlık, e?itim bakanlı?ı, enerji bakanlı?ı gorevlerinde bulundu.

Budist olan Su Ci, Myanmar askeri diktatorlu?une kar?ı gosterdi?i barı?cıl ve ?iddetsiz mucadeleyle 1990 yılında Rafto ve Sakharov Du?unce Ozgurlu?u Odulu 'nu, 1991 yılında da Nobel Barı? Odulu 'nu kazandı. 1990 genel secimlerinin sonuclarına gore ulkenin ba?bakanı olmaya hak kazanan Su Ci, askeri cunta tarafından gozaltında tutuldu?u icin bu gorevi ustlenemedi.

15 yıl ev hapis donemi ya?amı?tır. Bu donemde Nobel Barı? Odulu'nu almaya o?ulları gitmi? ve e?inin cenazesine de katılamamı?tır. Dunya′nın pek cok yerinden serbest bırakılması icin baskılar yapılmı?, hakkında kitaplar yazılmı?, filmler yapılmı? ve sonunda 2010 yılında serbest kalmı?tır. 2011 yılında Chatham House Odulu 'nu kazanmı?tır.

2014 yılı itibarıyla, Forbes tarafından dunyanın 61. en guclu kadını olarak listede yer almı?tır. [1] [2] [3] [4] [5] Myanmar ordusunun Rohingya Muslumanlarına i?kence, taciz ve tecavuz yaptı?ı iddialarını reddetmi?tir. [6]

U2 , All That You Can't Leave Behind albumundeki Walk On adlı ?arkısını Ang San Su Ci'ye adamı?tır.

Eyalet danı?manlı?ına yukselen Aung San Su Ci, Arakan eyaletindeki Rohingya halkına yapılan soykırım kar?ısında Myanmar'ın eylemsizli?i ve Myanmar ordusunun katliamlar yaptı?ını kabul etmemesi uzerine bircok ulkeden, kurulu?tan ve figurden ele?tiriler aldı. [7] [8] [9] [10] [11] Liderli?i altındaki Myanmar'da, gazetecilerin yargılanmasından dolayı da ele?tiriler aldı. Ang San Su Ci 2019'da Uluslararası Adalet Divanı 'na cıktı ve burada Rohingya'ya kar?ı soykırım iddialarına kar?ı Myanmar ordusunu savundu.

1 ?ubat 2021'de Ang San Su Ci, Kasım 2020 Myanmar genel secim sonuclarının hileli oldu?unu ilan ettikten sonra 2021 Myanmar darbesi sırasında ordu tarafından tutuklandı. Kendisine kar?ı bircok suclamada bulunuldu ve 6 Aralık 2021'de iki suclamadan dort yıl hapis cezasına carptırıldı. Birle?mi? Milletler , co?u Avrupa ulkesi ve Amerika Birle?ik Devletleri tutuklamaları, takipleri ve cezaları siyasi amaclı oldu?u gerekcesiyle kınadı. [12] Askeri darbe ulke capında protestolara yol actı. Sonraki gun Ang San Su Ci'ye verilen 4 yıllık hapis cezası iki yıla indirildi. [13]

15 A?ustos 2022'de, Aung San Suu Kyi'nin mahkeme i?lemlerini takip eden kaynaklar, onun dort yolsuzluk sucundan suclu bulunmasının ardından altı yıl daha hapis cezasına carptırıldı?ını ve toplam cezasını 17 yıl hapis cezasına cevirdi?ini soyledi. [14] Eylul 2022'de, secim hilesi ve devletin sırlarını ihlal etmekten suclu bulundu ve her iki mahkumiyetten de toplam altı yıl hapis cezasına carptırıldı ve toplam cezasını 23 yıla cıkardı. [15] [16] 12 Ekim 2022'de iki kez daha yolsuzluk sucundan hukum giydi ve aynı anda cekilmek uzere iki kez ucer yıl hapis cezasına carptırıldı. [17] 30 Aralık 2022'de yargılamaları, ba?ka bir mahkumiyet ve yolsuzluktan yedi yıl hapis cezası ile sona erdi. Aung San Suu Kyi'nin nihai cezası 33 yıl hapis cezasına yukseldi. [18]

Hayatı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Su Ci, 19 Haziran 1945'te Britanya ?mparatorlu?u yonetimindeki Myanmar 'da, Yangon ?ehrinde ailesinin 3. cocu?u olarak dunyaya geldi. Babası, Myanmar'ın ba?ımsızlık hareketine onculuk eden ulu onderi Ang San 'dır. Ancak babası rakipleri tarafından 1947'de suikasta u?rayıp oldurulunce Su Ci, annesi Kin Ci'nin yanında iki erkek karde?i ile beraber buyutulmeye ba?ladı. Karde?lerinden biri, henuz sekiz ya?ındayken evin avlusundaki bir sus havuzuna du?up bo?ularak oldu. [19]

?lk yılları ve e?itimi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Annesi 1960'ta Hindistan Buyukelcisi olarak gorevlendirilince Su Ci de annesiyle birlikte Delhi 'ye ta?ındı. 1960 yılında o?renime ba?ladı?ı Lady Shri Ram Universitesinden 1964'te mezun oldu. Ardından yuksek lisans yapmak icin Oxford 'daki Aziz Hugh's Universitesine gitti ve orada felsefe, politika ve ekonomi alanlarında dereceyle mezun oldu. Mezun olduktan sonra bir zamanlar populer bir pop ?arkıcısı olan Ma Than E ile New York'ta ya?amaya ba?ladı. Burada uc yıl ya?adı ve BM 'de butce uzerine gorevlerde bulundu. [20] Su Ci, butceyle ilgili yazılarını tarihci akademisyen Michael Aris 'e gonderiyordu. Zamanla aralarındaki i? ili?kisi, arkada?lı?a donu?tu ve boylelikle Su Ci ve Aris 1972'de evlendiler. [21] Ertesi yıl ilk erkek cocukları Alexander Aris, 1977'de ise Kim Aris dunyaya geldi.

1985-1987 yılları arasında Su Ci, Londra Universitesinde felsefe alanında uzman o?retim uyesi olarak dersler verdi. 1990 yılında universitenin ‘Onursal Uyesi’ secildi. Daha sonra Hindistan'ın ?imla eyaletindeki bir universitede iki yıl boyunca dersler verdi.

1988'de Su Ci, hasta olan annesinin yanında bulunmak amacıyla Myanmar'a geri dondu. Ancak daha sonra siyasete atıldı ve demokrasi yanlısı harekete onculuk etmeye ba?ladı. Ertesi yıl hukumet, Su Ci'ye ev hapsi cezası verdi. 1990'da Su Ci'nin onculuk etti?i NLD partisi %59 oy alarak ezici co?unlukla 1990 genel secimlerinde kazandı, ancak ulkenin diktator yonetimi secimleri tanımadı. [22]

Ev hapsinde oldu?u icin Su Ci'yi sık sık yabancı diplomatlar ve insan hakları aktivistleri ziyaret ediyordu. Boylelikle hukumet, Su Ci'yi ‘Batılı emperyalizmin piyonu’ olmakla sucladı; ustelik bir ?ngiliz vatanda?ıyla evli olması da hukumet icin olumsuz bir durum olarak goruluyordu. [23]

1995'in Noelinde e?i ve cocukları ile son kez goru?tu. Daha sonra ailesinin vizeleri diktator yonetim tarafından iptal edildi?inden bir daha Myanmar'a giremediler. Ailesinin Su Ci ile goru?ebilmesi icin BM Genel Sekreteri Kofi Annan ve Papa II. Ioannes Paulus ca?rıda bulundu, ancak bu giri?imler sonuc vermedi.

Michael Aris'e 1997'de metastaz evresinde prostat kanseri te?hisi kondu. 27 Mart 1999'de Aris oldu.

Ev hapsi surerken 2 Mayıs 2008'de meydana gelen Nargis kasırgası yuzunden Su Ci'nin evinin catısı a?ır zarar gordu. [24]

Cezaevinde gecirdi?i donemler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  • 20 Temmuz 1989: Sıkıyonetim uyarınca Yangon 'da uc yıl boyunca yargılama yapılmaksızın ev hapsinde tutuldu. 10 Temmuz 1995'te ev hapsi sona erdi.
  • 23 Eylul 2000: Yeniden ev hapsine yerle?tirildi. 19 ay sonra, 6 Mayıs 2002'de serbest bırakıldı.
  • 30 Mayıs 2003: Depayin katliamı sonrasında ev hapsine resmi olarak geri gonderilmeden once uc aydan fazla gizli olarak tutuklu hayat surdu.
  • 25 Mayıs 2007: BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın Myanmar diktatoru Than Shwe 'ye do?rudan itirazda bulunmasına ra?men, tutuklulu?u bir yıl uzadı.
  • 24 Ekim 2007: Ev hapsinin 12’nci yılında, dunya capında 12 ?ehirde dayanı?ma gosterileri duzenlendi.
  • 27 Mayıs 2008: Ev yasa?ı, hem uluslararası hukuka hem de Myanmar yasalarına aykırı olmasına ra?men bir yıl sureyle uzatıldı.
  • 13 Kasım 2010: Ev hapsi sona erdi.

2007 hukumet kar?ıtı protestolar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

19 A?ustos 2007'de akaryakıt fiyatlarındaki ani yukseli?in ardından Safran Devrimi adlı protestolar ba? gosterdi. 22 Eylul 2007'de halen ev hapsinde olmasına ra?men Su Ci, Yangon'daki evinin onunde protesto yuruyu?u yapmakta olan Budist ke?i?leri destekleyici kısa bir konu?ma yaptı. [25] Daha sonra Su Ci, Insein Cezaevi'ne gonderildi. [26]

2009 ev hapsini ihlal olayı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

3 Mayıs 2009'da, John Yettaw adlı bir Amerikalı, Inya Golu'nden yuzerek Su Ci'n1win ev hapsinde tutuldu?u konuta izinsizce girmeyi ba?ardı ve burada iki gun kaldıktan sonra 3. gun tutuklandı. Amerikalı yuzucunun, evinde 2 gun saklanmasına izin vermesinden dolayı Su Ci, ev hapsi ?artlarını ihlal etti?i iddiasıyla 13 Mayıs'ta tekrar tutuklandı. Amerikalı yuzucu ise daha sonra cıkarıldı?ı mahkemede, Su Ci'ye yakla?an bir suikast giri?imini bildirmek icin ilahi bir mesaj aldı?ını, bu nedenle harekete gecti?ini iddia etmi?tir. [27]

Su Ci'nin tutuklanması ve ardından yapılan duru?ma, Birle?mi? Milletler, [28] ABD, Britanya, Tayland, [29] Guney Afrika, Japonya [30] ve Myanmar'ın da uyesi oldu?u Guneydo?u Asya Ulkeleri Birli?i [31] tarafından kınanmı?tır.

Dava, 11 A?ustos 2009 tarihinde Su Ci'nin uc yıl boyunca a?ır i?lerle hapse mahkum edilmesiyle sonuclandı. Bu a?ır ceza, askeri cunta tarafından hafifletildi ve cezası 18 ay fazladan ev hapsine donu?turuldu. [32] 14 A?ustos'ta Amerikalı Senator Jim Webb, cunta lideri General Tan Shwe ve Su Ci'yi ziyaret etti ve John Yettaw'ın ulkeden sınır dı?ı edilmesi ?artıyla hapisten cıkartılmasını talep etti ve askeri cunta bunu kabul etti. [33] 18 A?ustos'ta ABD Ba?kanı Barack Obama, ulkenin askeri liderinden Su Ci'nin de dahil oldu?u tum siyasi tutukluları serbest bırakmasını istedi.

Arakan 'daki soykırım iddiaları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Myanmar devleti aleyhine Uluslararası Adalet Divanı'nda (UAD) gecen yıl aralık ayında ba?layan davada ulkesini bizzat savunan Nobel Barı? Odulu sahibi Ang San Su Ci ise Arakanlı Muslumanlara "soykırım" yapıldı?ı iddialarını reddetmi?ti. Guney Asya ulkesinin lideri, Musluman Rohingya halkına uygulanan baskıdan devletin sorumlu oldu?una dair raporları reddederek, ?iddetin nedeninin "ayrılıkcı grupların ayaklanmasının yol actı?ı catı?ma" oldu?unu ileri surmu?tu. Ang San'ın Lahey savunmasını ele?tiren Arakanlı yetkililer "adaletin kanıtlarla tesis edilebilece?ini" soylerken, Save the Children kurulu?u da Myanmar liderinin "BM'nin topladı?ı tum delilleri ve hayatta kalanların ?ahitliklerini hice saydı?ını" belirtmi?ti. [34] BM, Myanmar Ang San Su Ci hukumetinin Arakanlı Muslumanlara kar?ı ?iddet eylemlerinin "soykırım niyetiyle" yapıldı?ının yeni delillerle peki?ti?ini acıkladı. Raporda, Misyon'un, Arakanlı Muslumanlara kar?ı soykırım eylemlerinin tekrarlanma riskinin ciddi boyutlarda oldu?u sonucuna makul gerekceler ı?ı?ında vardı?ının altı cizildi. [35]

Kitapları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  • Freedom from Fear (1991)
  • Myanmar'dan Mektuplar (1991)

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ "The World's 100 Most Powerful Women" . Forbes . 6 Mayıs 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 26 Haziran 2014 .  
  2. ^ "Canada makes Myanmar's Suu Kyi an honorary citizen" . Reuters. 17 Ekim 2007. 9 Aralık 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 28 Aralık 2010 .  
  3. ^ "Update: Mawlana Hazar Imam is made an honorary citizen of Canada" . The Ismaili. 19 Haziran 2009. 4 Ocak 2011 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 28 Aralık 2010 .  
  4. ^ Recipients of the Wallenberg Medal 19 ?ubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .. Wallenberg.umich.edu. Retrieved 2 April 2012.
  5. ^ "Burma's Aung San Suu Kyi given US Congressional medal" . BBC News. 19 Temmuz 2012. 25 Ocak 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 13 Haziran 2016 .  
  6. ^ "Malezya'dan Arakanlı Muslumanlara Yardım" . tr.euronews.com. 9 ?ubat 2017. 10 ?ubat 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 ?ubat 2017 .  
  7. ^ Taub, Amanda; Fisher, Max (31 Ekim 2017). "Did the World Get Aung San Suu Kyi Wrong?" . The New York Times . 14 Kasım 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Kasım 2017 .  
  8. ^ Beech, Hannah (25 Eylul 2017). "What Happened to Myanmar's Human-Rights Icon?" . The New Yorker . 14 Kasım 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Kasım 2017 .  
  9. ^ "Dispatches ? On Demand ? All 4" . Channel 4. 15 Mayıs 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Mayıs 2018 .  
  10. ^ Cook, Jesselyn (24 Nisan 2018). "Suu Kyi's Silence: Why Myanmar's Leader Is Ignoring The Rohingya Genocide" . HuffPost. 23 Mayıs 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 1 ?ubat 2021 .  
  11. ^ Ratcliffe, Rebecca (12 Kasım 2018). "Aung San Suu Kyi stripped of Amnesty's highest honour over 'shameful betrayal ' " . The Guardian . 12 Kasım 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 1 ?ubat 2021 .  
  12. ^ Ratcliffe, Rebecca (6 Aralık 2021). "Myanmar's junta condemned over guilty verdicts in Aung San Suu Kyi trial" . The Guardian . 7 Aralık 2021 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 7 Aralık 2021 .  
  13. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" . 7 Aralık 2021 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 7 Aralık 2021 .  
  14. ^ Lin Kyaw, Khine (15 A?ustos 2022). "Ex-Myanmar Leader Suu Kyi Said to Get Six More Years in Prison" . Bloomberg . Eri?im tarihi: 15 A?ustos 2022 .  
  15. ^ Slow, Oliver (2 Eylul 2022). "Myanmar: Aung San Suu Kyi given three more years for 'election fraud ' " . BBC News . 12 Eylul 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Eylul 2022 .  
  16. ^ "Aung San Suu Kyi, Australian economic adviser jailed in Myanmar" . Al Jazeera . 29 Eylul 2022. 29 Eylul 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 29 Eylul 2022 .  
  17. ^ "Graft convictions extend Suu Kyi's prison term to 26 years" . ABC News . 12 Ekim 2022. 8 Mayıs 2023 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023 .  
  18. ^ "Suu Kyi's secretive Myanmar trials end with 7 more years of jail" . Reuters . 30 Aralık 2022. 30 Aralık 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 30 Aralık 2022 .  
  19. ^ "Aung San Suu Kyi - Biographical" . Nobelprize.org. 9 Aralık 2011 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 29 Kasım 2016 .  
  20. ^ "Much warmth, some restraint at Manmohan's meeting with Suu Kyi" . Business Standard Private gazetesi. 30 Nisan 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 30 Mayıs 2012 .  
  21. ^ "Before the storm: Aung San Suu Kyi photograph peels back the years" . The Guardian gazetesi. 21 Aralık 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 Haziran 2009 .  
  22. ^ "Suu Kyi Questions Burma's Judiciary, Constitution" . The Irrawaddy gazetesi. 31 Aralık 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 A?ustos 2009 .  
  23. ^ "Asia-Pacific Suu Kyi rejects UK visit offer" . news.bbc.co.uk . BBC. 13 Nisan 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 11 Aralık 2016 .  
  24. ^ "UN plane lands in Myanmar with aid after cyclone" . Iowa State Daily . 6 Mart 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 5 Mayıs 2008 .  
  25. ^ "Burma's silent symbol of hope" . BBC. 4 Mayıs 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 27 Eylul 2007 .  
  26. ^ "Inside Burma's Insein prison" . BBC. 15 Nisan 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Mayıs 2018 .  
  27. ^ "U.S. Swimmer: God Told Me to Warn Suu Kyi" . FOX News Network. 7 Mayıs 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 28 Mayıs 2009 .  
  28. ^ "UN calls for release of Suu Kyi" . The Age. 7 Mayıs 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 24 Mayıs 2009 .  
  29. ^ "Western outcry over Suu Kyi case" . BBC. 28 Kasım 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Mayıs 2009 .  
  30. ^ "Asian leaders call for release of Aung San Suu Kyi" . ABC Radio Australia. 19 Ekim 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 6 Mayıs 2018 .  
  31. ^ "Asian leaders condemn Burma trial" . BBC. 7 Mayıs 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 19 Mayıs 2009 .  
  32. ^ "Burma court finds Suu Kyi guilty" . BBC. 9 Mayıs 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 11 A?ustos 2009 .  
  33. ^ "Senator wins release of US prisoner in Myanmar" . The Mercury News. 15 Nisan 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 15 A?ustos 2009 .  
  34. ^ "Myanmarlı askerler, Arakanlı Muslumanlara yonelik katliamları ilk kez itiraf etti: "Cocuk bile olsa herkesi oldurun" emri verdiler" . Independent Turkce . 9 Eylul 2020. 24 Kasım 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 2 ?ubat 2021 .  
  35. ^ Ozkan, Yusuf (23 Ocak 2020). "Uluslararası Adalet Divanı: Arakanlı Muslumanların soykırıma u?ramaması ve korunması icin caba gosterilmeli" . BBC Turkce . 27 Ocak 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 2 ?ubat 2021 .  
" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ang_San_Su_Ci&oldid=32715207 " sayfasından alınmı?tır