Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Androjen
, her iki cinste de bulunan ve co?unlu?u
bobrek ustu bezinin
korteksindeki zona reticularis'ten salgılanan maddeye denir.
Do?al cinsellik hormonu olan
testosteron
, karbon 17 atomuna ba?lı bir
hidroksil
kokuyle belirgindir. Bu madde, cok etkin androjenlerin
sentez
yoluyla yapımına ba?langıc oldu. Sonra a?ız yoluyla alındıklarında bile etki gosteren androjenler yapıldı (
metiltestoteron
)
Yumurtalıklar da tıpkı
erbezleri
gibi testosteron yapıcı organlardır. Ama, kadında ba?lıca testosteron kayna?ı, bobrekustu bezi kokenli
delta-4-androstenedioldur
.
Annenin
gebelik
sırasında uretti?i ya da aldı?ı a?ırı miktarda androjen (genellikle sentez
projestatif stroit hormonlar
), di?i bir dolutun (XX karyotipte) dı? cinsel organlarının geli?mesini erkekle?tirebilir. Ergenlikten ba?layarak, testosteron boyca buyumeyi, eklem kıkırdaklarının kayna?masını ve cinsel olgunla?mayı etkiler. Eri?kinde testosteron
libidoyu
surdurur ve normal bir
sperma
yapımı icin gereklidir. Eri?kin erkekte testosteron salgısı gunde 4?8 mg dolayındadır. Metobolizmaya karı?an testosteronun yarısı karaci?erde parcalanarak etkisiz metabolitlere cevrilir. (17-ketosteroidler); obur yarısı hedef organlarca, yani alıcılarca (bu hormonun secmeli olarak etkiledi?i
hucreler
,
dokular
ve
organlar
) kullanılır. Testosteron orada 5-alfa-indirgemesine u?rar ve bircok dokuda birden etki gosterebilen
dihidrotestosterona
donu?ur. Erkeklerde kan dola?ında en fazla bulunan ve bu gruba giren en onemli hormon
testosterondur
.
Steroid
yapısındaki bu hormonun kokeni testislerin interstisyel dokusundaki Leydig hucreleridir. Androjen seviyesindeki de?i?imler erkeklerde oldu?u kadar di?ilerde de reproduktif fonksiyonları (orne?in,
ovulasyon
oranı) etkilemektedir.
Ovaryum
dı?ında adrenal korteksten de androjen izole edilmi?tir.
Androjenler erkek cinsel alıcılar (
prostat
,
atmık kanalları
) ve di?i
cinsel
alıcılar uzerinde etki gosterir (klitorisin, buyuk dudakların buyumesi). Androjenlerin etkisi aynı ?ekilde cinsel olmayan organların uzerinde de gorulur: kollarda, ellerde ve yuzde kılların uzaması, ama
saclı
deride
, sacların dokulmesine yol tersine etki;
kas sisteminde
proteinlerin sentezlenmesi ve bunyeye katılması icin uyarı; kan yapımını etkileme; kemiklerden
kalsiyum
ve
fosfor
atılmasını onleme; hangi ya?ta olursa olsun
ses
tonunun kalınla?ması; kadınlarda libidonun artması.Androjenler spermatogenezis, eklenti ureme bezleri fonksiyonları ve sekonder cinsiyet karakterinin devamlılı?ından sorumludur. Bu hormon her iki cinsiyette de
ostrojen
uretimi icin on maddedir.
Androjenle
ostrojen
birlikte kullanılırsa
menopoz
sonrası donemde bir parca yararlı olabilir, ama tedavi uzun surerse a?ırı kullanma ve sesin kalınla?ması tehlikesini de birlikte getirir.Testosteron birincil
hipogonadizm
hallerinde (yuksek
uriner gonadotrofinlerle
birlikte) ikame tedavisi sa?lar. Androjenler ozumletici ve ferahlatıcı etkilerinden dolayı
meme kanseri
tedavisinde de bazen kullanılır.
