Akvaristlik veya akvaryum hobisi ( ?ngilizce : Fishkeeping), evde veya i?yerinde bulunan bir akvaryumda ya da bahcede bulunan bir havuzda veya golette balık yeti?tiricili?i yapılmasına, akvaryum duzenlenmesine odaklı gunumuzde populer bir hobidir . Akvaristlik hobisini yapan ki?iye akvarist adı verilir.

Akvaristlik turleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Akvaristlikte asıl amac akvaryum hobisini do?aya ve akvaryumda ya?ayan bitki, omurgasız ve balıklara zarar vermeden, bilincli bir ?ekilde gercekle?tirmektir. ^[1] Akvaristlik yalnızca balık yeti?tirmek ve bulundurmak olarak belirtilemeyece?i icin genellikle bu isimle fazla tanınmaz ve daha yaygın ?ekilde akvaryumculuk olarak bilinir. Balıkların do?al ortamlarına uygun olarak uc tur akvaryumda akvaristlik yapılır. Bunlar tatlı su , tuzlu su (Deniz akvaryumu olarak bilinir) ve acı su akvaryumudur.

Tatlı su [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Tatlı su akvaristli?i, gunumuzde her yerde kucuk evcil hayvan ma?azalarında kolay bir ?ekilde bulunabilen japon balı?ı, lepistes veya melek balı?ı gibi turlerin tutuldu?u en cok bilinen hobidir. Co?u tatlı su akvaryumlarında birbirleriyle uyumlu turlerin bulundu?u tanklar veya uretimi yapılan tek turde canlıların bulundu?u tanklar yo?undur. Ayrıca canlı do?uran moliler ve lepistesler en kolay yeti?tirilen turler arasındadır. Ancak tatlı su akvaryumlarında ciklitgiller , yayıngiller , Amerikan tetraları ve killifish gibi pek cok balık turu tatlı su akvaryumlarında yeti?tirilmektedir.

Tatlı su akvaristli?inde gereken malzeme ve donanım, tuzlu ve acı su akvaristli?ine nazaran daha ucuzdur, kolay bir ?ekilde bulunur.

Bircok tatlı su akvaristi akvaryumunda sucul bitkileri kullanarak peyzaj yapar. Avrupa'da bulunan akvaryumcular arasında bu tur akvaryumlar Hollanda tarzı akvaryumlar olarak adlandırılır. Son yıllarda yo?un bitkili akvaryum savunucularından birisi ise akvaryum foto?rafcılı?ı ve do?al tarz akvaryumları ile tanınan Takashi Amano 'dur.

Bahce havuzları tatlı su akvaristli?i icin di?er benzer bir yontemdir. Ancak bunun icin yeterli ?artların olu?tu?u geni? ortamlar gereklidir. Ilıman ku?ak iklimlerinde Ide (orfe) ya da koi turu tropikal akvaryum balıklar bahce havuzlarında yeti?tirilebilir.

Tuzlu su (Deniz) [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Tuzlu su ya da deniz akvaristli?inde, bu tur akvaryumlarda ya?ayan canlıları korumak daha zor ve onemli olcude daha pahalı bir hobidir. Sonuc olarak bu dal daha tecrubeli akvaristlik bilgisi gerektirmektedir. Deniz akvaryumları mercanlar , mercan resifleri (mercan kayaları) ve balık turleri ile daha ilginc, cekici, farklı ve renkli olabilir. Deniz akvaryumu canlıları tatlı su akvaryumlarında olabilece?i gibi oda sıcaklı?ında geli?emezler. Daha farklı gereksinimlere ihtiyac duyduklarından dolayı, ya?am icin do?al ?artların olu?turulması amacıyla farklı malzemelere ihtiyac duyulur. So?uk su balıkları olarak adlandırılan bu gruptaki balık turleri icin so?utucu olarak tabir edilen ozel cihazlar ile akvaryum ısısının surekli olarak aynı ısıda tutulması ve so?utulması gerekmektedir.

Deniz akvaryumlarında genellikle buyuk miktarlarda mercan kayalı?ı canlı kaya , gozenekli kalkerli kayalar ile mercan kaplı yosun , sungerler , solucanlar ve di?er kucuk deniz organizmaları bulundurulur. Daha sonra akvaryum yeterli olgunlu?a eri?mesinin ardından hem ce?itli kucuk balık turleri ve ardından daha buyuk bir mercanın yanı sıra, karides , yengec , derisi dikenliler , yumu?akcalar eklenir. Bu turde akvaryumlara ise resif akvaryumu denilir.

Acı su (yarı tuzlu) [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Acı su akvaryumlarında tuzluluk oranı deniz suyu ve tatlı su arasında bulunur, di?er tum unsurları tatlı su ve tuzlu su (deniz) akvaryumları ile aynıdır. Tatlı su turleri olarak bilinen orne?in moliler , Florida flagfish ve ciklitlerden chromides ya da siyah ceneli tilapia gibi bazı balık turlerinin co?u acı su turleridir. Ayrıca monos spp , scats , archerfish balıkları ve pufferfish , kaya balı?ı , yassı balıklar , lepisosteiformes 'lerin bazı turleri yalnızca acı su balı?ı olarak i?lem gorurler. Genel olarak acı su akvaryumlarında suyun ozgul a?ırlı?ı 1.005 ila 1.010 civarında tutulmakla birlikte, sudaki tuzlulu?un ufak miktarlarda de?i?ken olmasına acı su balıklarının tumu tolerans gosterebilirler. Ancak bu tolerans du?uk oranlarda ve yava? ?ekilde farklıla?tırılmalıdır. Hatta acı akvaryumlarda suyun tuzlulu?unu surekli kontrol etmek ve zaman zaman de?i?ken olmasını sa?lamak, parazitleri balıklardan uzak tutar.

Akvaristli?in kokeni [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Balıklar binlerce yıldır havuzlar ve goletlerde gıda olarak kullanılmak uzere beslenmi?lerdir. Bu havuzlarda bulunan parlak renkli ve uysal turleri evcil hayvan olarak de?il de, gıda olarak daha de?erli olmu?tur. Bircok kulturde gecmi?te hem i?levsel amacla hem de dekoratif amacla balık yeti?tirmi?lerdir.

Antik Sumerler vah?i balıkları yemek icin hazırlamadan once havuzlarda tutmu?lardır. Antik Mısır 'ın Oxyrhynchus ?ehrinde, dikdortgen havuzlarda esaret altındaki kutsal balık tasvirleri bulunmu?tur.

Benzer ?ekilde Asya'da yayın balı?ı ve ce?itli sazan turlerinin , pirinc tarlalarında yemeklik stok olarak kullanılması uzun yıllara dayanmaktadır. Gunumuzde oldukca populer olan Sazan balı?ından yapay secilim yoluyla tamamen evcille?tirilmi? turleri olan koi ve japon balı?ı uretimi sırasıyla 2000 yıl once Japonya ve Cin'de ba?lamı?tır. Orta Ca? Avrupası'ndaki manastırlarda ise sazan havuzları bir standart olarak bulunuyordu.

Deniz balıkları da benzer ?ekilde yuzyıllar boyunca de?erlendirilmi?tir. Zengin Romalıların tuzlu su havuzlarında Ta?emengiller ve di?er balık turlerini besledikleri bilinmektedir. Tertullianus ozellikle ince bir kefal icin 8000 Sestertius odendi?ini bildirmektedir. Cicero 'da bir avukat olan Quintus Hortensius 'un sevdi?i bir numunenin oldu?unde a?ladı?ını bildirmi?tir. ^{[2] [3] [4] [5]}

Akvaryum bakımı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?deal bir akvaryum ekolojisinde , kapalı bir sistem olan akvaryum icerisinde do?adaki denge yeniden uretilmektedir. Pratikte boyle bir dengeyi sa?lamak neredeyse imkansızdır. Orne?in, buyuk akvaryumlarda dengeli bir av-avcı ili?kisini korumak bile neredeyse imkansızdır. Akvarist ise kucuk bir ekosistem olan akvaryumda bu dengeyi sa?lamak ve korumak zorundadır.

Suyun miktarı arttıkca, sistemik ?okun etkilerini de azaltmak kolayla?ır. Orne?in; 10 litrelik bir tank icerisinde tek bir balı?ın olumu dramatik de?i?ikliklere neden olurken, 400 litrelik bir tankta birden cok balı?ın olumu sadece kucuk bir dengesizlik olu?turur. Bunun icin, akvaristlikte daha buyuk tanklarda daha du?uk yo?unlukta dikkatle bakıma ihtiyac duyulur.

Besin dongusu , akvaryumlarda onem bir yer tutar. Cozunmu? oksijen suya bir pompa yardımıyla suyun yuzeyinden giri? yapar ve karbondiotsit ayrı?ır. Surekli gozden kacmasına ra?men fosfat 'da besin dongusunde oldukca onemli bir yer tutar. Bir gıda olarak suya giren kukurt , demir ve Mikrobesinler ise atık olarak cıkı? yaparlar. Azot dongusunun uygun ?ekilde ilerlemesi icin dengeli ve yeterli bir besin planlaması, herhangi bir talihsizlik ile kar?ıla?mamak icin biyolojik dongu acısından onemli ve yeterli olur.

Su ko?ulları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Su iceri?i, akvaryumdaki cozeltinin en onemli ko?ullarından birisidir ve toplam cozunmu? katı maddeler ile di?er bile?enler onemli olcude su kimyasını ve organizmaların cevreleriyle olan etkile?imininde belirleyici olabilir. Tuz iceri?i veya tuzluluk su ko?ullarının en temel sınıflandırmasını olu?turur. Bir akvaryum tatlı su veya bir gol ya da nehir ortamının taklit edildi?i (0.5 (BBK) PPT altında tuzluluk) acı sudaki tuzluluk oranlarına sahip olabilir. Ayrıca (0.5 ila 30 BBK oranında tuz seviyesi) bir okyanus ya da deniz ortamının taklit edildi?i halic ya da deniz suyu tuzluluk oranına da sahip olabilir. Hatta bazı akvaryumlar, bazı tuzlu su organizmalarını yeti?tirmek amacıyla bunlardan daha yuksek tuzluluk oranına sahip, ozel bir tank da olabilir.

Di?er su ozellikleri ise suda cozunmu? maddelerin sonucunda olu?abilir ve canlıların do?al ortamlarına benzer ko?ulların olu?turulması icin bunlar da ayrıca onem ta?ımaktadır. Tuzlu sularda genellikle alkaliklik seviyesi de?i?iklik gosterirken, tatlı sularda suyun pH derecesi de?i?iklik gosterir. Genel olarak mineraller, suyun sert veya yumu?ak olmasına gore cozunmede de?i?iklik gosterir. Sert su genellikle alkali iken, yumu?ak su ise genellikle notr olan su asitli?ine sahiptir. ^[6] Cozunmu? organik icerikler ile cozunmu? gazların da iceri?i oldukca onemli faktorlerdir.

Akvaryumlarda genellikle, akvaristler kendi yerel su ?ebekelerinden elde ettikleri ve dinlendirilmi? musluk suyunu kullanırlar. Cunku su kaynakları, insan tuketimi icin klor ile dezenfekte edilir ve musluk suyunda bulunan bu klor maddesi bir muddet bekletilmesinin ardından yok oldu?u icin, akvaryumlarda bu su hemen kullanılamaz. Gecmi?te musluk suyunun sadece bir veya iki gun dinlendirilmesi sonucunda, soyun klor da?ılımının e?itlenmesi mumkundu. ^[6] Ancak gunumuzde kloramin kullanımı nedeniyle, bu suların klorunun arıtılması veya daha fazla sure ile bekletilmesi populer olmu?tur. Ayrıca artık, kloramin veya klorun bu sudan kaldırılması ve hazır hale getirilmesi icin katkılarda bulunmaktadır. Acı veya tuzlu su akvaryumlarında ise di?er bazı mineral karı?ımlarının suya eklenmesi gerekmektedir.

Daha karma?ık bir ?ekilde, akvaryum su ko?ullarının alkalinitesi, sertli?i ya da gazların veya organiklerin cozunmu?luk oranları de?i?tirilebilir. Orne?in; sodyum bikarbonat veya benzeri katkı maddeleri ile suyun pH de?eri yukseltilebilir. ^[6] Bazı akvaryum filtreleri ile akvaryum suyunda deiyonizasyon ve ters osmoz i?lemlerinden birisi veya her ikisi de kullanılarak su arıtılabilir. Buna kar?ılık, buyuk oranda su ihtiyacı bulunan bazı halka acık akvaryumlar genellikle suya fazla mudahalenin olmadı?ı ve kolay eri?ilebildi?i do?al su kaynaklarının (orne?in nehir, gol ya da okyanus gibi) yanında kurulmu? ve bu do?al su kayna?ı ile akvaryum suyu ihtiyacını kar?ılıyor olabilir.

Akvaryum su ko?ullarında onemli bir temel daha olan suyun sıcaklı?ı ise, akvaryum canlılarının do?al ortamlarında tropikal veya so?uk su ko?ullarından hangisinde ya?adıklarına ba?lı olarak de?i?iklik gosterir. Ayrıca bu durum, akvaryumun yine bir di?er temelini olu?turmaktadır. Bazı balık ve bitki turleri yalnızca sınırlı bir ısı aralı?ında tolere edilebilse de; akvaryumlarda yeti?tirilen en populer tropikal balık turleri ile tatlı su akvaryum balık turleri ortalama olarak 25 °C (77 °F) sıcaklı?ında ılık akvaryumlarda ya?amaktan ho?lanırlar. Bu ısı derecesi akvaristler arasında genellikle en cok kullanılan ısı seviyesidir. So?uk su akvaryumları ise normal oda sıcaklı?ı ko?ullarında bakımı yapılan akvaryum turleridir. Su ısısının tutarlı bir ?ekilde, surekli olarak sabit bir ısı aralı?ında bulundurulması gereklidir. Cunku, akvaryumlardaki organizmaların pek co?unda ani ısı de?i?iklikleri ce?itli hastalıklara veya alı?ılmayan ?oklara neden olabilir. ^[6] Akvaryumlardaki su sıcaklı?ı bir termometre ile veya ce?itli ısıtma ya da so?utma uniteleri ile kontrol altında tutulabilir.

Suyun do?ru yondeki bir hareketi de, do?al ekosistemin taklidi acısından onemlidir. Su akı?ının sa?lanması icin, suya hareket verecek olan hava pompaları, ce?itli dalga motorları veya kafa motorları gibi de?i?ik tasarımlara sahip materyaller kullanılabilir. Bu sayede, suyun akı?ı ve aynı zamanda havalandırması dikkatli bir ?ekilde yapılmı? olacaktır.

Azot cevrimi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Akvaryumlarda, balıklara verilen gıdalar sonucunda onların metobolizmalarında urettikleri atık uretimini kontrol altında tutmak ve yonetmek oldukca onemli bir yer tutmaktadır. Balıklar ve omurgasızların, mantar ve bazı bakteriler (su icerisinde amonyuma donu?ur) bulunduran amonyak halindeki azot ifrazatları, muhakkak azot dongusunden gecmelidir. Amonyak ayrıca bitkisel ve hayvansal dı?kılar ile di?er dokuntulerin dahil oldu?u bir ayrı?ma sonucunda uretilir. Atık azot urunlerinin belirli bir oranın uzerinde olması neticesinde, bu durum balık ve di?er akvaryum sakinleri icin akvaryum suyunun zehirli bir hale gelmesine neden olur. ^[6]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Vikisozluk'te akvarist ile ilgili tanım bulabilirsiniz.