Agnostik teizm
, tanrı veya tanrısal varlıklara inanan ama tanrının olup olmadı?ına dair bilgiye ula?manın mumkun olmadı?ını, tanrının varlı?ının bilinemez oldu?unu savunan bir
felsefi goru?tur
. Agnostik teizm,
agnostisizm
ve
teizmi
belli ozellikleriyle birle?tirdi?i icin bu ismi almı?tır. Akıl ve mantı?ın tanrısal bilgiye ula?makta yetersiz kaldı?ını savunarak
deizmden
ayrılır.
Bu du?unce "bilmek" ve "inanmak" kavramlarının arasındaki farka vurgu yapar. "Bir insanın tanrının varlı?ını bilemeyiz demesi ama var oldu?una inanması" manasına gelmektedir. Agnostisizm esasen tanrının varlı?ına dair bilinmezcilik uzerine kurulu olup bir ?eye inanmayı veya inanmamayı katı olarak reddetmedi?i icin agnostisizm bazı teistik inanı?larla uyumlu olabilir.
Agnostik teizm,
monoteist
veya
politeist
de?ildir. Tek tanrının veya cok tanrının var oldu?u yorumundan kacınır. En azından bir yaratıcı oldu?unu inanılır ama bunun tekil mi yoksa co?ul mu oldu?u konusunda genellikle agnostik bakı? acısı bulunmaktadır.
?simlendirme (Agnostik teizm ve agnostik deizm)
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
Teist sozcu?u agnostik teizm icerisinde kapsayıcı bir tanım olarak "yaratıcıya inanan" olarak ele alınır. Agnostik teizm farklı bicimde "agnostik deizm" olarak da isimlendirilebilmektedir. Deizm esasen
Aydınlanma Ca?ı
veya Akıl Ca?ı olarak da tarif edilen ve
insan aklının
yuceltildi?i bir donemin filozoflarının etkisinde ortaya cıkan felsefi du?uncedir. Deizm, akıl ve gozlem tanrının varlı?ını anlamak da yeterlidir derken, agnostisizm insan aklını yuceltmeye gitmeden tanrının varlı?ının veya yoklu?unun bilinemez oldu?unu savunan o?retidir. Agnostisizmin ve deizmin felsefi o?retileri, insan aklının tanrının varlı?ını kavrayıp kavrayamaması konusunda celi?ir. Teizm ise daha kapsayıcı bir tanım olarak felsefi derinliklere girmeden sadece tanrıya inanan olarak bir tanımla agnostik teizm isimlendirmesine gidilir.
Agnostik teizm ile Deizm Arasındaki Farklar
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
Agnostik teistlerin co?u dinleri kabul etmemelerine ra?men yaratıcının var oldu?u inancında oldukları icin bu du?unce deizm ile karı?tırılabilmektedir. Agnostik teizm ile deizm kıyaslandı?ında agnostik teizm net yorumlarda bulunmaya kar?ı daha cekingen bir pozisyondadır.
Deizm esasen akıl, mantık veya do?a ile birlikte evrene dair gozlemlerle tanrının varlı?ına dair delilleri fark ederek tanrının varlı?ına ula?abilece?imizi soyler. Deizme gore insanın aklı ve mantı?ı do?ru gozlemlerle do?ru mantık yurutuldu?unde buna yeterlidir.
Agnostik teizm ise akıl, mantık veya gozlemlerin tanrıyı bulma konusunda hicbir i?e yaramayaca?ını ve insanın aklının mantı?ının tanrıyı kavrama konusunda yetersiz oldu?u goru?undedir. Agnostik teizme gore tanrı vardır ancak bunu hicbir akıl yurutme veya gozlem yoluyla bilemeyece?imiz fikrindedir.
Tanrının Dunya'ya Mudahale Edip Etmedi?i Konusu
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
?lk deist du?unurler tanrının
Dunya
'nın i?leyi?ine mudahale etmedi?i goru?une sahiptirler ve gunumuz deizm felsefesinde de Tanrı'nın Dunya'nın i?leyi?ine mudahale etmedi?i veya canlılara karı?madı?ı fikri baskındır.
Agnostik teizm ise tanrının Dunya'nın i?leyi?ine mudahale edip etmedi?ine dair yorumda bulunmaz ve bunun bilinemeyece?i goru?undedir. Mudahale etme ihtimali ile mudahale etmeme ihtimalini e?it gorur. Agnostik teist du?unce tanrının Dunya'ya mudahale etti?i fikrine kar?ı deist felsefenin aksine yorumda bulunmadı?ı icin de bu du?unceye
agnostik deizm
de?il
agnostik teizm
isimlendirmesi yapılmı?tır.