Acık liste , bir partinin adaylarının secilme sırası uzerinde secmenlerin en azından bir miktar etkiye sahip oldu?u parti listesi nisbi temsilinin herhangi bir ce?idini tanımlar. Secmen, yalnızca tercih ettikleri partiye de?il aynı zamanda o parti icerisinde tercih ettikleri adaya da oy verebilmektedir. Acık listeli sistemlerin co?unda aday tercihi opsiyoneldir ve secmenlerin buyuk co?unlu?u yalnızca partilere oy verdi?inden, aday secme tercihi genellikle sınırlı etkiye sahip olmaktadır. Ote yandan, orne?in ?svec ’te secmenlerin yakla?ık %25’i duzenli olarak aynı zamanda aday tercihinde de bulunmakta ve listenin kapalı olması halinde secilemeyecek bazı isimler bu ?ekilde secilme imkanı kazanmaktadır.

Secmenlerin listelerin uzerindeki etkisi, ulkeden ulkeye de?i?iyor. Secmenin secimine tercihli oy da denir; secmenlere genellikle acık liste adaylarına bir veya daha fazla tercihli oy verilir.

Listedeki adaylarının sırasını yalnızca aktif uyelerin, parti yetkililerinin veya danı?manların belirlemesine izin veren ve secmenin parti listesindeki adayların konumu uzerinde hicbir etkisi olmayan sisteme kapalı liste denir.

Uygulanı?ı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Brezilya ’da secmenler oylarını ya bir adaya ya da bir partiye vermek durumundadır. Buna kar?ın Finlandiya ’da secmenler yalnızca adaylara oy verebilmektedir. Partilerin sandalye da?ılımı ise adaylarının aldı?ı toplam oy miktarınca belirlenmektedir. Aynı partiden kimlerin secilece?ini ise adayların aldıkları oy miktarına gore olu?turulan sıralama belirlemektedir. Bu durum bir taraftan secmenlere aday secmeleri konusunda geni? bir ozgurluk tanırken di?er yandan da aynı parti icerisindeki adayların birbirleri ile rekabetleri sonucu parti ici catı?ma ve ayrı?malara da sebep olabilmektedir. Boylesi bir sistem aynı zamanda aday listelerini ce?itlendirmeye calı?an partilere dezavantaj olu?turabilmektedir. Orne?in Sri Lanka ’da onde gelen Sinhala (Sri Lanka’da co?unlu?u olu?turan etnik grup) partilerinin azınlık mensubu Tamil adaylarını kazanabilir yerlerden aday gosterme cabası acık liste yontemi sebebiyle ba?arısız olmu?; cunku pek cok secmen du?uk profilli olsalar dahi Sinhala adaylara oy vermeyi tercih etmi?tir. Kapalı listeden acık listeye gecen Kosova ’da ise acık listeli secimlerde a?ırılık yanlısı adaylar secilmi?tir. Ozellikle ataerkilli?in hakim oldu?u toplumlarda acık listeler kadınların daha az temsil edilmesine sebep olurken orne?in Polonya ’da secmenler, acık liste usulunde daha fazla kadın adayı secmi?tir. ^[1]

Nispeten kapalı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Nispeten kapalı bir acık liste sistemi, bir adayın bir sandalye kazanaca?ından emin olmak icin kendi ba?ına secim kotasını a?ması gereken sistemdir. (Genel olarak bu kota, kullanılan toplam oy sayısının doldurulacak koltuk sayısına bolunmesiyle elde edilir. Genellikle gereken sayı Hare kotasıdır , ancak Droop kotası da kullanılabilir.)

Nispeten acık [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Daha acık bir liste sisteminde, a?ılması gerekn secim kontenjanı daha du?uktur. Bir partinin adayları, partinin kazandı?ı toplam sandalye sayısından daha fazlasının bu kotayı elde etmesi mumkundur. Bu nedenle, bu durumda liste sıralamasının mı yoksa mutlak oyların mı oncelikli oldu?u onceden acıklı?a kavu?turulmalıdır. Bireyler icin kota genellikle ya parti listesi kotasının yuzdesi olarak ya da partinin aldı?ı toplam oyların yuzdesi olarak belirtilir.

Ornek: Kota 1000 oydur ve acık liste barajı kotanın %25'i yani 250 oy olarak belirlenmi?tir. Bu nedenle, 5000 oy alan bir parti, listedeki adaylarına a?a?ıdaki ?ekilde verilen be? sandalye tahsis edilir:

Listedeki birinci, yedinci ve dorduncu adayları kotanın %25'ini (250 tercih oyu veya daha fazla) elde etti. Partinin kazandı?ı be? sandalyenin ilk ucunu alıyorlar. Di?er iki sandalye, parti listesinde kalan en yuksek iki adaya verilir (ornekte 2. sıra adayı ve 3. sıra adayı). Listedeki 5. aday be?inci olmasına ra?men ve 2. adaydan daha fazla tercih oyu almasına ra?men secilmedi?i anlamına gelir.

Uygulamada, bu kadar katı bir barajla, gerekli oy sayısı cok yuksek oldu?undan, yalnızca cok az sayıda aday listelerinde one gecmeyi ba?arıyor. E?i?in daha du?uk oldu?u yerlerde (orne?in, Cek parlamento secimlerinde, toplam parti oyunlarının %5'i gerekli), orijinal liste duzenine meydan okuyan sonuclar cok daha yaygındır.

Partiler genellikle adayların tercihli oy istemesine izin verir, ancak listedeki di?er adaylara kar?ı olumsuz bir kampanya yurutmez.

Acık liste sistemlerini kullanan ulkelerin listesi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bu ulkelerden bazıları acık listeye ek olarak ba?ka sistemler de kullanabilir. Orne?in, acık bir liste yalnızca ust meclis yasama secimlerine karar verebilirken, alt meclis secimleri icin ba?ka bir secim sistemi kullanılabilir.

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]