?sa duası
veya
?sa zikri
,
[a]
ozellikle
Do?u Hristiyanlı?ı
ve
Katolik Kilise
tarafından tazim goren ve yapılması te?vik edilen kısa, kalıpla?mı? bir
duadır
:
"
Ya
Rab ?sa el-Mesih
,
?bnullah
, merhamet eyle bana, bu gunahkara.
"
Sıklıkla bireysel
asketisizmin
bir parcası olarak zikredilir, kullanımı
isihazm
olarak bilinen
munzevi
dua
gelene?inin ayrılmaz bir parcasıdır. ?sa Zikri, bu gelene?in ruhani pederleri tarafından
Zihnin
Duası
,
Noetik Dua
(
Yunanca
:
Νοερ? Προσευχ?
) ve
Kalbin Duası
(
Yunanca
:
Καρδιακ? Προσευχ?
) olarak adlandırılırdı.
Kalbin Duası,
Resul Pavlus
'un
Ahd-i Cedid
'de savundu?u "her vakitte namaz"
[3]
olarak kabul edilir. Munzevi Teofan, ?sa Zikri'ni ?sa'nın Kutsal Adının gucunden oturu di?er tum dualardan daha guclu gorurdu.
[4]
Do?u Hristiyanlı?ıyla daha yakından ozde?le?tirilse de ?sa Duası;
Batı Hristiyanlı?ında
,
Katolik Kilisesi Din ve Ahlak ?lkeleri
'nde bulunur.
[5]
Aynı zamanda yakın zamanlarda ortaya cıkan Anglikan tespihleri ile birlikte de kullanılır.
[6]
Dua,
Do?u Katolik Kiliseleri
ve
Do?u Ortodoks Kilisesi
'nin tarihleri boyunca geni? capta o?retilmi? ve uzerinde konu?ulmu?tur. Eski ve orijinal olan hali, sonradan eklenen eklenen "gunahkar" kelimesini icermiyordu.
[7]
[8]
14. asırda
Gregori Palamas
tarafından acıklanan Do?u Ortodoks ?sa Duası teolojisi, 20. asra kadar
Latin Kilisesi
ilahiyatcıları tarafından genellikle reddedilirdi.
Papa II. Ioannes Paulus,
Gregori Palamas
'ı bir aziz,
[9]
buyuk bir
yazar
ve
ilahiyat
konusunda bir otorite olarak nitelendirirdi.
[10]
[11]
[12]
Ayrıca isihazmı takdir etmi?tir ve isihazmdan "Do?u teolojisinin ozellikle guclu olan 'teosis' ve 'ilahla?ma' terimlerini kullandı?ı guclu nur birli?i" olarak bahsetmi?, ?sa Zikri'nin meditatif yonlerini Katoliklik'de olan
Rozari
'ye benzetmi?tir.
[13]
Duanın ortaya cıktı?ı mekan, 5. asırda munzevi
Col Pederleri
ve
Col Anaları
'nın ya?adı?ı Mısır coludur.
[14]
Mısır colunde o doneme ait bir hucrenin harabelerinde ?sa Duası yazılı olarak bulunmu?tur.
[15]
M.S. 407'de vefat eden
Yuhanna Hrisostomos
'a atfedilen bir mektupta, ?sa Duası'nın standart bicimine benzer bir formul bulunmaktadır. "Bir Ba?rahip'e Mektup" (
?ngilizce
:
Letter to an Abbot
) diye bilinen mektupta, "Ya
Rab ?sa el-Mesih
, ?bnullah, merhamet eyle" ve "Ya Rab ?sa el-Mesih, ?bnullah, bize merhamet eyle" ifadelerinin zikir olarak kullanılmasından bahsedilmektedir.
[16]
Bugun kullanılana benzer bir bicimde ?sa Duasına yapılan en erken acık atıf,
Filokalya
'da olan "Abba Filimon Uzerine Soylev"de bulunabilir. Filimon, M.S. 600 civarında ya?amı?tır.
[17]
Filimon tarafından alıntılanan versiyon, "Ya Rab ?sa el-Mesih, ?bnullah, merhamet eyle bana" ?eklindedir.
[18]
Benzer bir fikir; bir
monologistos
, veyahut tek kelimelik "?sa Duası" nın duzenli olarak uygulanmasını oneren
?oannis Klimakos
'un (523-606 civarı)
?lahi Tekamul Merdiveni
'nde tavsiye edilmektedir.
[8]
?sa Zikri'nin
Filokalya
gelene?ine gore kullanımı, 19. asırda anonim bir yazar tarafından yazılan Rus manevi eserler arasında bir klasik olan
Bir Rus Gezgincinin Anıları
'nın konusudur. Zikir, orijinal haliyle "gunahkar" kelimesi kullanılmadan gecer.
[19]
?sa Duası'nın
isihastik
uygulaması,
Kitab-ı Mukaddes
'de bulunan Allah'ın adının O'nun bulundu?u mekan oldu?u inancına dayanmaktadır. Ortodoks mistisizminde imgeler veya temsili suretler yoktur. Mistik uygulama (?sa Zikri ve meditasyonu), Allah'ın duyu organlarıyla algılanabilecek bir ?ekilde algılanmasına yol acmamaktadır. Dolayısıyla, dua etmeye adanmı? bir hayatın en onemli aracı, 5. asırdan beri
Tebayid
munzevileri
veya daha sonraki
Aynoroz
munzevileri
tarafından vurgulandı?ı gibi Allah'ın anılan ismidir. Ortodokslar icin ?sa Duası'nın gucu yalnızca duanın iceri?inden de?il, aynı zamanda ?sa'nın adının zikredilmesinden de gelir.
[20]
?sa Zikri, uc
Kitab-ı Mukaddes
ayetini birle?tirmektedir. Bunlar
Filipililer
2:6-11 (2:11 "??sa el-Mesih Rabbdir"
[21]
der),
Luka
1:31-35'de (1:35 "?bnullah"
[22]
der) gecen
Veladet Sırrının Teb?iri
ve Luka 18:9-14'de (18:11'de "Allah sana ?ukur ederim ki ben sa?ir gasıb zalim ve zani adamlar gibi ve ol gumrukcu gibi de de?ilim"
[23]
der) gecen
Ferizzi ile Gumrukcu Kıssası
idir.
Negatif Teoloji olarak da bilinen Apofatizm, Do?u teolojik gelene?inin temel karakteristi?idir. Bilinemezlik ozelli?i,
agnostisizm
veya Allah'ı tanıyabilmeyi reddetmek olarak gorulmemektedir; cunku Do?u teolojisi (insanların aklında olan) soyut kavramlarla ilgilenmez; rasyonel anlayı?ın otesinde bir tefekkure dayalıdır. Bu nedenle, dogmalar genellikle
antinomik
olarak ifade edilir. Bu tefekkur bicimi; Allah'ı deneyimlemek, aydınlanma, Allah'ın gorunmesi veya (Yunanca'da) teoria olarak adlandırılır.
[24]
Do?u Ortodoksları icin yaratılmamı? enerjiyyanın bilgisi veyahut noesisi (
Nus/Nous
ile kavranı?ı) genellikle apofatizme ba?lıdır.
[25]
"Allah'ın varlı?ını gostermeye zorlayabilecek hicbir mekanik, fiziksel veya zihinsel teknik olmadı?ı gibi dua edenler icin sabit kurallar yoktur." (
Metropolit
Kallistos Ware
)
[26]
Bir Rus Gezginci'nin Anıları
'nda Rus gezginci ?u tavsiyede bulunur: "Nefesinizi cekerken 'Ya Rab ?sa el-Mesih' deyin veya dedi?inizi hayal edin ve nefesinizi verdi?inizde, 'merhamet eyle bana' deyin."
[19]
Bir ?ahıs, belirli bir durumdayken zikrin kelimelerin birine ozellikle vurgu yapabilmektedir. Mesela caresiz durumlarda "merhamet eyle" kısmına vurgu yapmak daha rahatlatıcı veya uygun olabilir. Manevi ba?arısızlıkların oldu?u zamanlarda da "bu gunahkara" kısmına vurgu yapılabilir.
[27]
19. asırda ya?amı? bir Ortodoks aziz olan Munzevi Teofan, uc seviyeden bahseder:
[28]
- A?zın (dudakların) zikri normal bir tekrarlamadır, uygulayanın dı?ındadır.
- Aklın zikrin kelimelerine bizim kelimelerimizmi? gibi odaklandı?ı aklın zikri.
- Zikrin bizim yaptı?ımız bir ?eyden ziyade biz oldu?u kalbin zikri.
Rumen Ortodoks
manastır maneviyatının en temsili manevi babalarından biri olan Peder Arhimandrit ?lie Cleopa gibileri dokuz seviyeden bahseder:
[29]
- Dudakların zikri.
- A?zın zikri.
- Dilin zikri.
- Sesin zikri.
- Aklın zikri.
- Kalbin zikri.
- Aktif zikir.
- Her ?eyi goren zikir.
- Du?unerek yapılan zikir.
- ^
Ρωμαν?δη?, Ιω?ννη? Σ.
(5?9 ?ubat 1982).
Ο Ιησο?? Χριστ??-η ζω? του κ?σμου
[Jesus Christ-The Life of the World] (Yunanca). Κοντοστεργ?ου, Δεσπο?νη? Δ. tarafından cevrildi. The Romans: Ancient, Medieval and Modern. 13 A?ustos 2018 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
30 Mart
2019
.
Original:
Romanides, John S.
(5?9 ?ubat 1982).
"Jesus Christ-The Life of the World"
. The Romans: Ancient, Medieval and Modern. 8 ?ubat 2019 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
30 Mart
2019
.
- ^
Romanides, John S.
"Some underlying positions of this website reflecting the studies herein included"
. The Romans: Ancient, Medieval and Modern. 19 Kasım 2018 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
11 Mart
2019
.
- ^
"Global.Bible"
.
turkish.global.bible
. Eri?im tarihi: 19 A?ustos 2023
.
- ^
On the Prayer of Jesus
by Ignatius Brianchaninov,
Kallistos Ware
2006
1-59030-278-8
pages xxiii?xxiv
- ^
"Catechism of the Catholic Church, § 2667"
.
Vatican.va
. 7 Ocak 2019 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
15 Mart
2019
.
- ^
"Anglican Prayer Beads"
.
King of Peace Episcopal Church
. 1 ?ubat 2019 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi.
- ^
On the Prayer of Jesus
by Ignatius Brianchaninov, Kallistos Ware 2006
1-59030-278-8
sayfalar xxiii?xxiv
- ^
a
b
Frederica Mathewes-Green (2009).
The Jesus Prayer: The Ancient Desert Prayer that Tunes the Heart to God
. Paraclete Press. s. 76?.
ISBN
978-1-55725-659-1
.
- ^
"Messe a Ephese"
.
Vatican.va
(Fransızca). 30 Kasım 1979. 29 A?ustos 2018 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
16 Mart
2019
.
- ^
"The Spirit as 'Love Proceeding
'
"
.
Vatican.va
. 14 Kasım 1990. 20 A?ustos 2002 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
16 Mart
2019
.
- ^
"General Audience"
.
Vatican.va
. 12 Kasım 1997. 29 A?ustos 2018 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
16 Mart
2019
.
- ^
"For the Jubilee of Scientists"
.
Vatican.va
. 25 Mayıs 2000. 29 A?ustos 2018 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
16 Mart
2019
.
- ^
"Apostolic Letter Rosarium Virginis Mariae"
.
Vatican.va
. 16 Ekim 2002. 27 Ekim 2002 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
16 Mart
2019
.
- ^
Antoine Guillaumont, ?sa Zikri'ni iceren Mısır colundeki bir hucrenin bahsedilen doneme ait oldu?unu soyler ? Antoine Guillaumont,
Une inscription copte sur la priere de Jesus
in
Aux origines du monachisme chretien, Pour une phenomenologie du monachisme
, pp. 168?83.
- ^
Guillaumont, Antoine (1980).
"Aux origines du monachisme chretien: Pour une phenomenologie du monachisme, Spiritualite orientale 30 - F 49720 Begrolles en Mauge, Editions de l'Abbaye de Bellefontaine, 1979, 241 p"
.
Numen
.
27
(2): 287-288.
doi
:
10.1163/156852780x00099
.
ISSN
0029-5973
.
- ^
"
Epistula ad abbatem
, p. 5"
(PDF)
. 23 Kasım 2021 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
(PDF)
. Eri?im tarihi: 21 ?ubat 2024
.
- ^
McGinn, Bernard (2006).
The essential writings of Christian mysticism
. New York: Modern Library. s. 125.
ISBN
0-8129-7421-2
.
- ^
Palmer, G.E.H. (15 Eylul 2011).
The Philokalia, Volume 2
. Londra: Faber. s. 507.
ISBN
9780571268764
.
- ^
a
b
French, R. M., (Ed.) (1930).
The Way of a Pilgrim
. Society for Promoting Christian Knowledge. 12 Temmuz 2016 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 5 ?ubat 2016
.
- ^
(Rumence)
Sergei Bulgakov
,
Ortodoxia
(
The Orthodoxy
), translation from
French
, Paideia Ed.,
Bucharest
, 1997, pp. 161, 162?163,
973-9131-26-3
.
- ^
"Global.Bible"
.
turkish.global.bible
. Eri?im tarihi: 20 A?ustos 2023
.
- ^
"Global.Bible"
.
turkish.global.bible
. Eri?im tarihi: 20 A?ustos 2023
.
- ^
"Global.Bible"
.
turkish.global.bible
. Eri?im tarihi: 20 A?ustos 2023
.
- ^
Vladimir Lossky
tarafından
The Vision of God
SVS Press, 1997.
- ^
Pdr. Dumitru St?niloae (2002).
Ascetica ?i mistica Biserici Ortodoxe (Do?u Ortodoks Kilisesi'nin ?sihastları ve Mistikleri)
(Rumence). Institutul Biblic ?i de Misiune al BOR (Romanya Ortodoks Kilisesi Yayınevi). s. 268.
ISBN
0-913836-19-2
.
- ^
(Rumence)
Puterea Numelui sau despre Rug?ciunea lui Iisus
(
?sa Adının gucu ve ?sa Zikri hakkında
) in
Kallistos Ware
,
Rug?ciune ?i t?cere in spiritualitatea ortodox?
(
Ortodoks ruhaniyetinde dua ve sessizlik
), Christiana Ed.
- ^
"On the Jesus Prayer"
. 15 Nisan 2023 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
14 Nisan
2024
.
- ^
"The Jesus Prayer - Greek Orthodox Archdiocese of America - Orthodox Church"
.
Greek Orthodox Archdiocese of America
(?ngilizce). 23 Mayıs 2017 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
14 Nisan
2024
.
- ^
(Rumence)
Ilie Cleopa
16 Eylul 2011 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
. in
Dic?ionarul teologilor romani
(
Romanyalı Teologlar Sozlu?u
), elektronik versiyonu, Univers Enciclopedic Ed.