Edouard Manet
(23 Ocak 1832 - 30 Nisan 1883),
Fransız
ressam. 19. yuzyılda modern hayatı konu alan resimler yapmaya ba?lamı? ilk ressamlardandır. Manet,
gercekcilik
akımından
izlenimcili?e
geci?te onemli bir rol oynadı. ?lk donem ba?yapıtlarından
Kırda O?le Yeme?i
ve
Olympia
, kendisinden genc ressamlara esin kayna?ı oldu. Daha sonraki yıllarda ise o ressamlar izlenimcili?in en onemli isimleri oldular. Gunumuzde, bu iki resim,
modern sanatın
ba?langıcı kabul edilir.
Edouard Manet, 23 Ocak 1832'de
Paris
'te varlıklı ve birbirine ba?lı bir ailenin uyesi olarak do?du. Annesi, Eugenie-Desiree Fournier,
?svec
Prensi Charles Bernadotte'nin torunuydu. Babası, Auguste Manet ise Fransız bir yargıctı ve o?lunun da tıpkı kendisi gibi
hukuk
alanında kariyer yapmasını istiyordu. Dayısı, Charles Fournier, ye?enini resim yapması konusunda te?vik etti ve sık sık
Louvre
'a goturdu.
[1]
1845 yılında, dayısının tavsiyesiyle, Manet cizim konusunda ozel ders almaya ba?ladı. Bu dersler sırasında ileride Guzel Sanatlar Bakanlı?ı yapacak olan
Antonin Proust
ile tanı?tı. Proust-Manet dostlu?u ya?amlarının sonuna kadar surdu.
1848 yılında, babası iste?i uzerine bir e?itim gemisiyle
Rio de Janeiro
'ya do?ru yola cıktı. Deniz Kuvvetleri sınavına iki kere girip ba?arısız olduktan sonra babası sanat e?itimi almasına izin verdi.
[2]
Manet, 1850'den 1856'ya kadar, geni? tarihi tabloları ile tanınan
Thomas Couture
isimli akademik bir ressamla birlikte calı?tı. Bo? zamanlarında ise Louvre'daki buyuk ba?yapıtları kopyalıyordu.
1853 ile 1856 arasında
Almanya
,
?talya
ve
Hollanda
'yı ziyaret etti. Bu ziyaretler sırasında
Frans Hals
,
Diego Velazquez
ve
Francisco Goya
'nın eserlerini inceleme fırsatı buldu. Bu uc ressamdan cok etkilendi ve daha sonraki calı?malarında onların eserlerinden esinlendi.
1856 yılında kendi atolyesini actı. Bu donemdeki tarzı fırca darbelerini serbest bırakan, detayları basitle?tiren ve geci? tonlarını yok eden olarak tanımlanabilir. Bu stilini
Gustave Courbet
tarafından ba?latılan gercekcilik akımına adapte eden Manet,
Absent ?cicisi
(1858-59) isimli tablosunu cizdi. Onun dı?ında ise ?arkıcılar, cingeneler, kafelerdeki insanlar, bo?a gure?leri, dilenciler gibi ca?da? konularla ilgilendi. Genclik yıllarında e?ilmeyi tercih etti?i dini, tarihi ya da mitolojik resimleri daha sonraki yıllarda cok az konu edindi.
Tuileries'de Muzik
, Manet'nin ilk donem calı?malarından biridir ve o donemdeki tarzını yansıtır. Tabloda,
Frans Hals
ve
Diego Velazquez
'den esinler gorulur. Ayrıca, ressamın hayatının sonuna kadar ilgilenece?i "bo? zaman" konusunun da habercisidir. Resim, bazıları tarafından tamamlanmamı? olarak tanımladı. Tabloda, o donemde Tuileries Bahceleri'nin muzik ve sohbetle dolu atmosferi izlenebilir.
Bu resimde, Manet, arkada?larını, ressamları, yazarları ve muzisyenleri anlattı. Butun bu karakterlerin arasına kendi otoportresini de ekledi.
Sanatcının en onemli erken donem calı?malarından biri de
Kırda O?le Yeme?i
idi. 1863 yılında
Paris Salonu
'nun yıllık sergisi tarafından reddedilen Manet, bir sonraki sene resmi
Reddedilenler Salonu
'nda sergiledi.
3. Napolyon
Reddedilenler Salonu'nu, 1863 yılında, Paris Salonu'nun 3000'den fazla eseri reddetmesinden sonra kurmu?tu.
Tabloda giyinik bir erkekle tamamen
cıplak
bir kadının yan yana oturmasının zıtlı?ı ilgi cekti. Ayrıca eskize benzeyen basitle?mi? cizim de Manet'yi Courbet'ten ayıran bir geli?meydi. Aynı zamanda, Manet'nin kompozisyonunda onun eski ba?yapıtlar uzerine yaptı?ı calı?ma da fark ediliyordu. Ana karakterlerin oturma duzeni
Marcantonio Raimondi
'nin 1515 yılında cizdi?i
Paris'in Yargısı
isimli tablosunu anımsatıyordu.
[1]
Uzmanlar ayrıca, Manet'nin bu calı?masının iki buyuk ronesans resmi olan
Giorgione
ve
Titian
'ın
Pastoral Uyum
,
ile
Fırtına
'sını de anımsattı?ını soylediler.
[3]
Fırtına
Venedik
'teki Gallerie dell'Accademia'dadır. Bu gizemli resimde de giyinik bir adamla cıplak bir kadın kırsal bir mekandadırlar. Adam solda ayaktadır ve kadın, cimenlerin uzerinde bebe?ini beslemektedir. Uzaktaki karanlık bulutlar gelecek olan bir fırtınanın belirtisi gibidir. Resimdeki iki karakterin birbirleri ile olan ili?kileri ise belirsizdir.
[4]
Pastoral Uyum
ise
Louvre
'un koleksiyonundadır. Bu resimde giyinik iki adam kırda oturmu? birbirine bakmaktadırlar. Sol taraftaki adam bir ud calmaktadır, sa?daki ise dikkatle ona bakıp dinlemektedir. On tarafta ise iki cıplak kadın, erkeklere e?lik etmektedir. Kadınların birinin elinde flut vardır, di?eri ise surahi ta?ımaktadır. Arka planda ise uzakta bir ev, bazı a?aclar ve bir coban gorunmektedir.
Tıpkı
Kırda O?le Yeme?i
'nde oldu?u gibi bu tablosunda da Manet
Ronesans
ressamlarını anmaktadır. Resimdeki cıplak kadının pozu
Titian
'ın
Urbino Venusu
'nu (1538) ve
Francisco Goya
'nın
Cıplak Maya
'sını (1800) anımsatmaktadır.
Resmin tartı?ılmasının sebeplerinden biri de cıplak modelin tam olarak cıplak olmamasıdır. Saclarındaki orkide, boynundaki kurdele, bilezik ve terlikler onun cıplaklı?ını ve seksapelini daha cok vurgulamakta ve zenginlerle du?up kalkan rahat bir ya?ama sahip hayat kadını imajını guclendirmektedir. Orkide, tepede toplanmı? saclar, siyah kedi ve bir buket cicek de o donemlerde cinselli?in simgeleriydi. Bu modern Venus vucudu standartlara gore incedir. Buradan da resimdeki idealize etme eksikli?i fark edilebilir. Arkada duran tamamen giyinik hizmetcinin kıyafetleri ve bir fahi?eye hizmet ediyor olması ortamdaki cinsel gerilimi arttıran bir faktordur.
Hayat kadını imgesiyle modeli resmetmesi, cevresi tarafından fazlasıyla tepki topladı. Bunlara ra?men Manet, daima yaptı?ı gibi inandı?ı yoldan vazgecmedi ve sanat anlayı?ına cevresindeki insanların olumsuz donu?lerinin bir etkisi olmadı.
Manet, Olympia'nın durgunlu?unda Japon sanatından etkilendi. Bu durgunluk onu daha insani ve daha az ?ehvetli gosterir. Bazı yorumlara gore hizmetcisinin ona sundu?u cicekleri gonderen mu?terisine bakmaktadır.
Olympia
sergilendikten sonra pek cok tepkiyle kar?ıla?tı. Karikaturlerde, resimlerde, eskizlerde sık sık Manet'nin cıpla?ına gondermeler yapıldı.
Pablo Picasso
,
Paul Gauguin
,
Gustave Courbet
,
Paul Cezanne
ve
Claude Monet
resmin onemini takdir eden ressamlar arasındaydı.
Eserlerindeki bitmemi?lik duygusu ve foto?raf benzeri ı?ıklandırma, bu calı?maların modern olarak gorunmesine sebep oluyordu ve Manet'nin kopyaladı?ı ya da kaynak olarak kullandı?ı ronesans eserleri ile tezat olu?turuyordu. Resimlerinin "erken donem modern" olarak tanımlanmasının bir sebebi de ?ekillerin arka planı olarak siyah renk kullanmasıydı. Boylece resme bakanın dikkati ?ekillerde yo?unla?ıyordu.
Manet,
izlenimcilik
akımının onculeri olan
Edgar Degas
,
Claude Monet
,
Pierre-Auguste Renoir
,
Alfred Sisley
,
Paul Cezanne
ve
Camille Pissarro
gibi ressamlarla arkada?tı. Yine bu grubun icinde yer alan
Berthe Morisot
, sanatcıyı kendi aktivitelerinin icine cekiyordu. Berthe, ressam Jean-Honore Fragonard'ın torunuydu ve ilk defa 1864 yılında Paris Salonu'na kabul edildi. Bu tarihten sonra 10 sene daha eserlerini orada sergilemeye devam etti.
Manet ve Berthe Morisot 1868'de tanı?tılar. Morisot, Manet'yi kendisiyle birlikte acık havada resim yapmaya ikna etti. Berthe'yi bu ?ekilde bir calı?maya arkada?ı Camille Corot alı?tırmı?tı. Manet ve Morisot birbirinden cok ?ey o?rendi. Manet, Berthe'nin bazı tekniklerini kimi resimlerinde kullandı. 1874 yılında, Berthe, Manet'nin erkek karde?i Eugene ile evlenerek aileye de girdi.
?zlenimcilerin cekirdek grubunun aksine, Manet eserlerini ba?ımsız sergiler yerine
Paris Salonu
'nda sergilemeyi tercih etti. Fakat, 1867 yılında Paris Salonu'na kabul edilmeyince kendi sergisini actı. Bu sergideki eserleri onemli ele?tirmenlerden kotu yorumlar aldı. Yine bu donemde Degas gibi izlenimci ressamlarla ilk defa ili?ki kurdu.
Her ne kadar izlenimcilik akımına calı?maları ile esin kayna?ı olmu? ve desteklemi?se de izlenimci sergilere katılmakta direnc gosterdi. Bunun sebebi hem bu grubun bir uyesi olarak gorunmek istememesi hem de
Paris Salonu
'nda eserlerini sergilemeyi tercih etmesiydi. O?renci de kabul etmeyen Manet'nin tek istisnası
Eva Gonzales
oldu.
Manet, besteci Emmanuel Chabrier ile cok yakın dosttu. Onun iki tane portresini de yaptı. Muzisyen, ressamın 14 adet tablosuna sahipti ve bestesi
Impromptu
'yu Manet'nin e?ine adadı.
[5]
Ressamın ya?amı boyunca, ele?tirmenlerle arası iyi olmadı. Buna ra?men
Emile Zola
onu kamuoyunda her zaman savundu ve destekledi.
Stephane Mallarme
ve
Charles Baudelaire
ile de arkada?tı ve ikisinin de portrelerini cizdi.
Manet'nin kafe manzaraları iceren resimlerin ondokuzuncu yuzyılda Paris'teki sosyal ya?am hakkında gozlem yapılmasına yardımcı olur. Ressam, insanları muzik dinlerken, bira icerken, flort ederken, bir ?eyler okurken ya da beklerken cizdi. Co?unlukla Rochechourt Bulvarı'ndaki Brasserie Reichshoffen'i ziyaret etti. Orne?in 1878'de cizdi?i
Kafede
isimli tablosu orayı anlatmaktadır. Bu eserde, pek cok insan barda durmaktadır. Bir kadın resmi izleyene bakarken di?erleri kendilerine servis yapılmasını beklemektedir. Bu resimlerin havası Frans Hals ve Velazquez'in calı?malarını anımsatmaktadır. Bohem hayattan, kent ya?amından, calı?an insanlardan ve burjuvaziden anlık goruntuler gibidirler.
Kafe Ko?esi
isimli tabloda ise bir adam sigara icerken arkasındaki garson kadın ickileri servis etmektedir.
Bira ?cenler
'de ise bir kadın ve arkada?ı birlikte bira icmektedirler. Manet, ayrıca sık sık Pere Lathuille's isimli Avenue de Clichy uzerindeki restoranda da vakit gecirdi. Orne?in
Lathuille's'de
isimli tablosunu orada cizdi.
Le Bon Bock
'da ise ?i?man, ne?eli ve sakallı bir erkek bir elinde bira di?er elinde pipo ile oturmaktayken, resimdeki di?er erkek direkt izleyicinin gozlerine bakmaktadır.
Manet, yuksek sınıfın e?lencelerini ve sosyal aktivitelerini de resimlerine konu etti. Orne?in,
Operadaki Maskeli Balo
isimli tablosunda, ressam canlı kalabalı?ın bir partide e?lenmesini anlattı. Eserde, melon ?apkalı, uzun siyah smokinli erkekler maskeli ve parti kostumu giymi? kadınlarla sohbet ederler. Manet, bu calı?masına, arkada?larının portrelerini de ekledi.
Ressam, donemin populer di?er aktivitelerine de resimlerinde de?indi. Mesela,
Longchamp'de Yarı?
isimli eserinde, at yarı?ı esnasında jokerlerin heyecanını ve enerjisini izleyene yansıttı.
Patenle Kayı?
'da ise iyi giyimli bir kadın on plandadır ve di?erleri bu kadının arkasında paten kaymaktadırlar. Ressam, co?unlukla eserinde oznesinin arkasında bir kent ya?amını anlattı ve esere bakıldı?ında bu ya?amın cerceveden ta?arak devam etti?i du?undurttu.
Uluslararası Sergiden Goruntu
isimli tabloda ise askerler ayakta ya da oturarak dinlenmektedirler ve konu?maktadırlar. Bir bahcıvan, kopekli bir cocuk, at sırtında bir kadın da resimdedirler. Kısaca, Paris'teki farklı sınıflardan ve ya?lardan insan manzarasıdır.
Manet'in calı?malarında e?ildi?i modern ya?am temasına sava? da dahildi. Ressamın sava?ı konu alan resimleri "tarih resimcili?i"nin modern ve guncellenmi? yorumları olarak du?unulebilir.
[6]
Bu ?ekildeki ilk calı?ması 1864 yılında yaptı?ı
Kearsarge ve Alabama Muharebesi
isimli calı?madır. Bu calı?mada,
Amerikan ?c Sava?ı
'ndaki bir deniz catı?ması konu edildi.
Manet'nin bir di?er ilgisi de
Fransa'nın Meksika'ya olan mudahalesi
oldu. 1867'den 1869'a kadar Manet,
?mparator Maximilian'ın ?nfazı
tablosunun uc ayrı versiyonunu yaptı.
[7]
?nfazın de?i?ik versiyonları ressamın yaptı?ı en buyuk resimlerdi. Bundan da Manet'nin en onemsedi?i tema oldu?u cıkarımı yapılabilir. Konusu
3. Napolyon
'un emrindeki bir manganın Meksikalı
bir imparatoru
infaz etmesi olan bu tabloların Fransa'da sergilenmesine izin verilmedi.
[8]
Ayrıca, bu resimlerin
Goya
'nın calı?malarını anımsattı?ı ve
Picasso
'nun
Guernica
isimli tablosuna esin kayna?ı oldu?u soylendi.
Ocak 1871'de, Manet,
Pireneler
'deki Oloron-Sainte-Marie'yi ziyaret etti. Yoklu?unda arkada?ları adını
Paris Komunu
'nun Ressamlar Federasyonu'na yazdırdılar. Manet Paris'ten buyuk ihtimalle
semaine sanglante
(kanlı pazar) sonrası uzak kaldı. Berthe Morisot'a 10 Haziran 1871'de yazdı?ı bir mektupta "Paris'e birkac gun once donduk" diye yazdı. (Kanlı Pazar 28 Mayıs sona ermi?ti.)
Budape?te
'deki
Guzel Sanatlar Muzesi
Barikat
isimli suluboya tablosuna sahiptir.
Barikat
'ın bir di?er versiyonu da ozel bir koleksiyoncudadır.
Manet, calı?malarının co?unda
Paris
'in sokaklarından manzaralara yer verdi. Orne?in,
Rue Monsnier Decked with Flags
'de kırmızı, beyaz ve mavi flamalar, soka?ın iki tarafındaki binaları kaplamaktadır. Aynı isimli bir di?er calı?masında ise tek bacaklı bir adam koltuk de?nekleri ile yurumektedir.
Rue Monsnier with Pavers
isimli tablosunda ise aynı sokak farklı bir konuyla kar?ımıza cıkar. Bu resimde insanlar ve atlar yoldan gecerken bazı adamlar yolu onarmaktadırlar.
Ressam,
Demiryolu
daha bilinen ismiyle
Saint-Lazare Garı
isimli tablosunu 1873'te cizdi. Bu resimde ondokuzuncu yuzyılın sonlarına ait bir Paris manzarasını konu edindi. Calı?masında favori modellerinden olan ressam
Victorine Meurent
'i kullandı. Meurent aynı zamanda
Olympia
ve
Kırda O?le Yeme?i'
nde de modellik yapmı?tı. Bu resimde kollarında uyuyan bir kopek yavrusu tuttu ve kuca?ında acık bir kitap vardı. Hemen yanında kucuk bir kız cocu?u duruyordu. Cocuk gecmekte olan treni izliyordu.
Manet, bu resimde, geleneksel bir do?a manzarasını arka plan olarak secmedi. Trenin orada oldu?una dair tek kanıt buharın olu?turdu?u beyaz buluttu. Uzaklarda, modern apartmanlar gorulebiliyordu. Geleneksel bir kural olan derin bo?luk ihmal edilmi?ti. Resim, 1874'te
Paris Salonu
'nda ilk gosterildi?inde ele?tirmenler ve ziyaretciler resmin konusunu ?a?ırtıcı, kompozisyonunu tutarsız ve cizimini eskiz gibi buldular. Karikaturistler eserle dalga gectiler. Sadece birkac ki?i resmin modernli?in sembolu oldu?unu anlayabildi.
Demiryolu
, ?u anda
Washington
'daki Ulusal Sanat Galerisi'nde sergilenmektedir.
[9]
Ressam, son ba?yapıtı olan
Folies-Bergere'de Bir Bar
'ı (Le Bar aux Folies-Bergere) 1882 yılında tamamladı. Bu resim aynı yıl Paris Salonu'nda sergilendi.
1875 yılında ise
Edgar Allan Poe
'nun
Kuzgun
'unun
Fransızca
versiyonu icin ta?baskılar yaptı. Eserin cevirisi ise Mallarme tarafından yapıldı.
[10]
1881 yılında, arkada?ı
Antonin Proust
'un da baskılarını Fransız Devleti Manet'ye ?eref madalyası verdi.
Manet, 1863 yılında Almanya do?umlu
Suzanne Leenhoff
ile evlendi. Leenhoff ile Manet aynı ya?lardaydılar ve yakla?ık on senedir beraberdiler. Leenhoff ilk olarak Manet ve erkek karde?ine piyano calmayı o?retmek icin Manet'nin babası Auguste tarafından i?e alınmı?tı. Ayrıca, Auguste'un metresi oldu?una dair dedikodular da vardı. Suzanne'in 1852 yılında ise Leon Koella Leenhoff ismini verdi?i evlilik dı?ı bir cocu?u olmu?tu. Bu cocu?un babasının Manet oldu?u kabul edilir.
Manet, babasının 1862 yılında olmesinden sonra Suzanne ile evlendi. Leon o gunlerde 11 ya?ındaydı. Leon, Manet'ye pek cok resminde poz verdi. Bu resimler arasında en me?huru
Kılıc Ta?ıyan O?lan
(1861) idi. Ayrıca
Balkon
isimli resimde arkada duran cocuk da Leon'du.
[11]
Manet, kırklı ya?larında yakalandı?ı frengi ve romatizma sebebiyle oldu. Hastalık, ressamın buyuk a?rılar ya?amasına ve olumu yakla?tıkca da kısmi felc gecirmesine sebep oldu.
Sol aya?ı kangren sebebiyle kesildi. 1883 yılında, Paris'te 51 ya?ındayken oldu ve ?ehirdeki Cimetiere de Passy'e gomuldu.
-
Bordeaux Limanı
adlı eseri
-
?spanyol ?arkıcı,
Metropolitan Sanat Muzesi, 1860
-
Ya?lı Muzisyen,
Ulusal Sanat Galerisi, Washington, DC 1862
-
-
Kearsarge ve Alabama Muharebesi,
Philadelphia Sanat Muzesi, 1864
-
Olu Bo?a Gure?cisi
,
Ulusal Sanat Galerisi, Washington, DC, 1864-1865
-
Filozof,
Chicago Sanat Galerisi, 1864-1867
-
Flut Calan Cocuk,
Musee d'Orsay
, 1866
-
Papa?anlı Kadın,
Metropolitan Sanat Muzesi, 1866
-
-
-
-
-
Teknede,
Metropolitan Sanat Muzesi, 1874
-
-
-
Arzulanacak Olan,
Ulusal Sanat Galerisi, 1878
-
Konservatuvarda,
National Gallery,
Berlin
,
Almanya
, 1879
-
Rueil'deki Ev,
National Gallery of Victoria,
Melbourne
Avustralya
1882
-
Rueil'deki Bahce Yolu,
Musee des Beaux-Arts,
Dijon
,
Fransa
1882
-
Kristal Vazoda Karanfil ve Yabanasması,
Musee d'Orsay
, 1883
- Edouard Manet: Rebel in a Frock Coat
, Beth Archer Brombert (1996),
ISBN 0-316-10947-9
ve
ISBN 0-226-07544-3
(1997)
- Manet
, Francoise Cachin (1990 - Fransızca; ?ngilizce cevirisi 1991),
ISBN 0-8050-1793-3
- The Drawings of Edouard Manet
, Alain de Leiris (1969),
ISBN 0-520-01547-9
- The Painting of Modern Life: Paris in the Art of Manet and His Followers
, TJ Clark (1985),
ISBN 0-500-28179-3
(2000)
- Manet: Painter of Modern Life
, Francoise Cachin (1995),
ISBN 0-500-30050-X
Kısa tanıtım kitapları:
Turkce yayınlanmı? kitaplar:
- ^
a
b
Ross, King (2006).
The Judgment of Paris: The Revolutionary Decade that Gave the World Impressionism
. New York: Waller & Company. 0802714668.
- ^
"Edouard Manet, Metropolitan Museum of Art"
. 29 Temmuz 2016 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
.
- ^
Hayes Tucker, Paul (1998).
Manet's Le Dejeuner sur l'herbe
. Cambridge University Press. s. 12-14. 0-521-47466-3.
- ^
Rewald, John (1973).
The History of Impressionism
(4. baskı bas.). The Museum of Modern Art. s. 85. 0-87070-369-2.
- ^
Delage, R. (1999). "Chapter XI".
Emmanuel Chabrier
. Paris, Fayard.
- ^
Krell, Alan (1996).
Manet and the Painters of Contemporary Life
. s.
83
.
- ^
Krell, sayfa 87-91.
- ^
Krell, sayfa 91.
- ^
Ulusal Sanat Galerisi
6 Mayıs 2009 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
..
- ^
The Digital Collection of the New York Public Library
7 Ekim 2008 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
..
- ^
Mauner, G. L., & Loyrette, H. (2000).
Manet: the still-life paintings
. New York: H.N. Abrams in association with the American Federation of Arts.
ISBN 0-8109-4391-3
, sayfa 66
|
Wikimedia Commons'ta
Edouard Manet
ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
|
|
---|
?lk ?zlenimciler
| | |
---|
Amerikalı ?zlenimciler
| |
---|
Di?er ?zlenimciler
| |
---|