Senaryo

Senaryo ( Fransızca : Scenario, ?ngilizce : Screenplay, Almanca : Szenarium) Tiyatro oyunu, piyes , dizi , film , video oyunu gibi eserlerin sahnelerini ve akı?ını gosteren yazılı metinlere verilen isimdir. ^[1]

Tiyatro ve film senaryoları bu genel tanımın dı?ında, birbirlerinden ayrı ozellikleri olan metinlerdir. Bu ayrımın en belirleyici unsuru sinema ve tiyatronun olu?um bicimleridir. Tiyatroda olay orgusu sahnede , seyirci onunde gercekle?irken sinemada , seyirci ile oyuncu arasında kamera vardır. Tiyatroda esas olan senaryo iken sinemada bu durum yonetmenin tasarrufu soz konusudur. Bu sebeple tiyatro eserleri senaristleriyle , sinema calı?maları ise yonetmenleri ile anılır, cunku bir filmde asıl anlamı olay orgusunun yanı sıra goruntuyu de duzenleyen ki?i verir. Yonetmen senaryo uzerinde istedi?i gibi oynayabilir. ^[2]

Senaryo, goruntu ve sese donu?ecek bir du?uncenin, bir olayın metinle?tirilmi? halidir. ^[3] Bu tur bir metni olu?turabilmek icin goruntu bilgisi, sahne deneyimi, kamera acıları, goruntusel geci?ler ve harekete dair terminolojiye hakimiyet ve anlatıya ili?kin bilgi birikimi gereklidir. ^[4]

Senaryo turleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Senaryo yazımı Amerikan ve Fransız tarzı olarak iki farklı bicimde gercekle?tirilir. Amerikan tarzında her sahne icin altı cizili bicimde bir kunye (ustba?lık) olu?turulur. Kunyede sahne numarası, karakterler, mekan, ic-dı? ve gece - gunduz ayrımları belirtilir. Fransız tarzı senaryonun sahneler ikiye ayrılmı? sayfada solda gorunecekler, sa?da repliklerin yazılmasıyla olu?turulur.

Senaryoda sadece eylemler ve diyaloglar bulunur. Teknik detaylara yer verilmez. Evrensel senaryo formatında bir sayfa 1- 1,5 dakikaya denk gelmektedir.

Senaryonun evreleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Sinopsis [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bir filmin on calı?masında ilk a?amasını olu?turur. Hikayeyi ilk olarak yazıya dokmek, genel hatlarıyla konsepti belirlemek icin kullanılır.

Tretman [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bir filmde, hangi sahnenin nasıl anlatılması gerekti?ini anlatan ayrıntıların yazıldı?ı senaryonun ilk a?amalarından biridir. ^[5]

Ayrımlama Senaryo [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ayrımlama senaryo , Tretman ile cekim senaryosu arasında yer alan, senaristin bireysel calı?masının bitti?i, her ?eyin sonuclandı?ı ucuncu a?amadır. Ayrımlama senaryo, senaryonun geli?tirme evresinde geni?letilen oykunun, bircok bicimsel o?enin bile?imi ile sinema tekni?ine ve gereklerine gore, dı? yapısı olu?turularak, cekim senaryosu olmaya hazır metin durumuna getirilmesidir. ^[6]

Ortaya cıkı?ı

Ayrımlama senaryo ilk defa James Cameron tarafından, Orumcek Adam serisinin geli?tirildi?i donemde ortaya cıkarılmı?tır. Cameron , 1984 yılındaki Terminator filmindeki ba?arısından sonra Orumcek Adam icin senarist David Koepp ile birlikte 57 sayfalık ilk ayrımlama senaryoyu yazdı. ^[7]

Cameron , Titanik filmi icin 131 sayfa ayrımlama senaryo yazmı?tır. ^[8]

Bicimsel bolumleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ayrımlama senaryo hazırlık a?amasında bicimsel parcalara bolunur.

Bolum [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bolum, oykunun dramatik geli?iminin ba?ı ve sonu olan bolumlerin birle?mesiyle oykunun tumu ortaya cıkar. 90 dakikalık ola?an uzunluktaki bir filmde ortalama 7-8 bolum bulunur. Filmdeki her bir bolum, bir romanın, bir tiyatro oyununun bir bolumune veya perdesine e?de?erdir. ^[6]

Sahne [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Tiyatrodan sinemaya aktarılan sahnenin iki tanımı vardır. Birincisi, oyun alanına bir oyuncunun her bir giri?i yeni bir sahnenin ba?langıcı ve her bir cıkı?ı o sahnenin sonudur. Buna Fransız sahnesi denilir. Bir di?eri ise olayların gercekle?ece?i yeri ya da dekoru tanımlar. Bu nedenle tiyatro oyunları; gunluk hayattan farklı olay akı?ı, secilmi? ve ayıklanmı? olaylar, bolunmu? ce?itli sahneler, de?i?ik ortam ve zamanlardan olu?ur. ^[6]

Sinemada sahne, film icinde, dekorun ve kamera acılarının de?i?ti?i yerlerdeki tamamlanan bir durumu belirtir. Buna Cekim Sahnesi denir. Ba?ka bir deyi?le sahne, aynı ki?iler ve aynı dekor icinde gecen, surekli bir olayı gosteren bir ya da daha cok cekimden olu?an goruntuler dizisidir. Kısaca sahne, aynı ki?ilerin aynı dekor veya mekan icinde, aynı anda yer aldıkları cekimler butunudur ve tamamlanan bir durumu belirtir. Sinemada sahne, yazarı rahatlatan "vurgu" olarak adlandırılır. Sahne icinde olay orgusunu ortaya koyan devinimin, birbirini izleyen cekimler boyunca uyumlu olması gerekir. ^[6]

Ayrım [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bolumler icinde yer alan ayrım, oykulemeyi olu?turan, olayın icinde geli?ip sonuclandı?ı kendi icinde bir butunlu?u olan sahneler dizisidir. Ayrım tek ya da de?i?ik yerlerde gecebilir. Ola?an uzunluktaki filmde ortalama 25-30 ayrım bulunur. ^[6]

Cekim [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Cekim, filmi olu?turan dramatik yapının en kucuk birimidir. Kameranın hic ara vermeksizin, durduruluncaya de?in, surekli olarak bir goruntuyu filme kaydetmesidir. Cekim, bir sahne icindeki belirli ki?i ya da nesneye oda?ın de?i?ti?ini gosteren bildirimdir. Cekimlerin, kurguyla bir araya getirilmesiyle sahne olu?ur. ^[6]

Bicimsel o?eleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Sahne ba?lı?ı
Gorsel anlatım (oyuncu hareketleri)
Ki?i adı
Ayrac
Konu?ma orgusu (diyalog); ikili konu?ma orgusu (ikili diyalog)
Geni?leme
Cekim
Geci?ler

Cekim Senaryosu [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Cekim senaryosu , senaryonun son a?amasıdır. Yonetmen tarafından alınmı? teknik notlar, cekim detayları, uzerinde yapılacak de?i?ikler ile film oykusunun planlara ve kameranın cekim acılarına bolunmu?, diyalog ve mizansenlerin belirginle?mi?, en detaylı halidir.

Ayrımlamanın hazırlanmasından sonra, yazar ile yonetmen ya da yalnızca yonetmen, cekim senaryosunu olu?turmaya ba?lar. Filme donu?ecek metnin cekilmesine temel olacak tum bilgiler, bu evrede cekim senaryosunda yer alır. Cekim senaryosu henuz cekilmeyen filmin, bitti?i zaman alaca?ı bicimin, onceden en kucuk ayrıntılarına kadar ka?ıt uzerinde belirtildi?i, senaryonun film cevirmeye hazır durumdaki en son a?aması ve bicimidir. ^[6]

?ekil ozellikleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Cekim, sahne, ayrım ve bolum bilgileri

Bu bilgiler ?unlardır;

Cekim numarası : Hem sinemada , hem de televizyonda cekim senaryosu en kucuk birim olan cekimlere ayrılır. Bu cekimler her iki senaryoda da 1’den ba?layarak numaralanır. Numaralama filmin sonuna kadar surdurulur. ^[6]
Cekim olcekleri : Cekimi yapılacak sahnenin genel, ba?, go?us, ayrıntı gibi planlarının yazıldı?ı bolumdur.
Kamera hareketi : Cekim sırasında kameranın yapaca?ı sa?, sol veya zoom gibi hareketlerin ve kameranın alaca?ı goz duzeyi dı?ında kalan alt, ust, tepe acılarının yazıldı?ı bolumdur.
Oyuncu hareketi : Cekim sırasında oyuncuların gercekle?tirece?i hareketlerin yazıldı?ı bolumdur.
Geci?ler : Sahneler arası geci?lerde kesme dı?ında kalan zincirleme, acılma, kararma ve silinme gibi geci?lerin yazıldı?ı bolumdur.

Kamera optik ve mekanik hareket bilgileri

Kamera devinimleri ile konunun beklenmedik yonleri, de?i?ik acılardan, farklı goru? noktalarından izleyiciye gosterilir. Kamera devinimi dura?an do?ayı, devinimsiz varlıkları devinime gecirir, canlılık kazandırır. Goruntunun yalnız fiziki canlılı?ını artırmakla kalmaz, de?i?ik goru? noktalarına ve kamera acılarına gecerek, konu ile uzaklı?ı de?i?tirerek, konuyu izleyiciye ba?ka bir gorunu?te sunar. ^[6]

Kullanılacak kurgu ve geci? yontemi bilgileri

Geci?lerden amac, bir butunluk olu?turmak icin filmin parcalarını birbirine ba?lamak, izleyicinin dikkat ve ilgisinin cekilmesi gereken noktaları en kısa zamanda ve en kısa yoldan vurgulamak, filme estetik bir butunluk kazandırmaktır. Geci? yontemi secilirken; “Bir sahneden ba?ka oyku anlatan, di?er bir sahneye gecmek durumundayım. Bu geci?i nasıl yapmalıyım?” sorusu sorulmalıdır. Geci? yontemi geli?iguzel secilmemeli; istenilen etkiyi elde etmeye yardımcı olmasına dikkat edilmelidir. Senaryoda tum ya?am akı?ı bire bir verilmez; zamanda sıcramalar yapılarak ileriye veya geriye gidilebilir. Bu akı? icinde, farklı sahneler geci? yontemleriyle birle?tirilir. Geci?lerle izleyiciye ba?ka bir sahneye veya cekime gidildi?i belirtilir. Geci?ler senaryoda buyuk harflerle yazılır. ^[6]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

^ "Guncel Turkce Sozluk" . TDK Resmi Web Sitesi . Cankaya, Ankara: Turk Dil Kurumu Ba?kanlı?ı. 18 Aralık 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 29 Mayıs 2016 .
^ Senaryo Nasıl Yazılır?, ?stanbul(2015), Alfa Basım Yayım Da?ıtım, sf. 17-18-19, ISBN 978-605-171-032-7
^ Hareketli Goruntunun Tarihi, Eski?ehir(2013), Anadolu Universitesi Yayınları, sf. 116-137,
^ Senaryo Nasıl Yazılır?, ?stanbul(2015), Alfa Basım Yayım Da?ıtım, sf. 16-17, ISBN 978-605-171-032-7
^ "Film Oykusu, Sinopsis, Tretman, Senaryo|sinematek.org" . 11 Ekim 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 11 Ekim 2016 .
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Senaryonun Evreleri, Ankara(2011), MEB
^ "King of the World: The Complete Works of James Cameron". Total Film (ozel ek) . Londra: Future Publishing Ltd. Ocak 2010. s. 30.
^ Jermyn, Deborah; Redmond, Sean (2003). The Cinema of Kathryn Bigelow: Hollywood Transgressor . Londra UK: Wallflower Press. s. 190 . ISBN 1-903364-42-6 . Cocks ( Last Temptation of Christ , Age of Innocence , [uncredited] Titanic ) entered into the writing process when Cameron finished his 131-page 'scriptment' and turned his attention to True Lies .

[TDK-Güncel_Türkçe_Sözlük-1] "Guncel Turkce Sozluk" . TDK Resmi Web Sitesi . Cankaya, Ankara: Turk Dil Kurumu Ba?kanlı?ı. 18 Aralık 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 29 Mayıs 2016 .

[2] Senaryo Nasıl Yazılır?, ?stanbul(2015), Alfa Basım Yayım Da?ıtım, sf. 17-18-19, ISBN 978-605-171-032-7

[3] Hareketli Goruntunun Tarihi, Eski?ehir(2013), Anadolu Universitesi Yayınları, sf. 116-137,

[4] Senaryo Nasıl Yazılır?, ?stanbul(2015), Alfa Basım Yayım Da?ıtım, sf. 16-17, ISBN 978-605-171-032-7

[5] "Film Oykusu, Sinopsis, Tretman, Senaryo|sinematek.org" . 11 Ekim 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 11 Ekim 2016 .

[Senaryonun_Evreleri_2011-6] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Senaryonun Evreleri, Ankara(2011), MEB

[7] "King of the World: The Complete Works of James Cameron". Total Film (ozel ek) . Londra: Future Publishing Ltd. Ocak 2010. s. 30.

[8] Jermyn, Deborah; Redmond, Sean (2003). The Cinema of Kathryn Bigelow: Hollywood Transgressor . Londra UK: Wallflower Press. s. 190 . ISBN 1-903364-42-6 . Cocks ( Last Temptation of Christ , Age of Innocence , [uncredited] Titanic ) entered into the writing process when Cameron finished his 131-page 'scriptment' and turned his attention to True Lies .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]