Ша?р
?исор
?исор
Кишвар	То?икистон
минта?а	Но?ия?ои тобеи ?ум?ур?
Мири ша?р	?осим Ро?бар
Таърих ва ?у?рофиё
Ном?ои пешина	?исори Шодмон, Шумон
Ша?р аз	2016
Масо?ат	9,6 ?аз. км² км²
Баландии марказ	802 ± 1 м
Минта?аи замон?	UTC+5:00
А?ол?
А?ол?	32 100 [1]  тан
Забони расм?	то?ик?
Шиноса?ои адад?
Пешшумораи телефон	+992 3139
Нишонаи почта	734000
Парванда?о дар Викианбор

?исор ( форс?: ???? ‎) ? ша?ре дар То?икистон ва маркази идории но?ияи ?исор аст. Ша?рак дар маркази водии ?исор байни дарёи Чангоб (Хона?о?) ва На?ри калони ?исор ?ойгир аст. ?исор дар ?исми ?анубу ?арби водии ?исор, 20 км ?арбтари ша?ри Душанбе во?еъ аст. Дар наздикии ша?раки ?исор дарёи Чангоб (Хона?о?) ва Канали калони ?исор ?ор? мешаванд. Соли 2015 ро?и автомобилгарди Душанбе ? Турсунзода тармим гардидааст. Байни ?исор ? Душанбе ва ?исор ? Турсунзода мунтазам на?лиёт мегардад. Аз маркази но?ия ро?и о?ани Душанбе ? Тирмиз мегузарад (стансия?о: Чипт?ра ва Хона?о?).

?исор 26 июни 1993 ма?оми ша?р -ро гирифта буд, вале дар соли 2005 боз ма?оми ша?ракро гирифтааст. ^[2] Соли 2016 ша?раки ?исор бо тамоми но?ияи ?исор ма?оми ша?р ро аз нав со?иб шуд.

Таърих [ вироиш | вироиши манбаъ ]

Ин ша?р дар сада?ои миёна Шумон (?????) ном доштааст ва дар ро?нома?о ва торихнома?ои ?адим ба гунаи Сумон (?????) низ навишта шудааст.

Шоёни ёдоварист ки вожаи ≪?исор≫ ( форс?: ???? ‎) араб? ва маънояш ≪диж≫ ва ≪?алъа≫ ( форс?: ???? ‎)аст. Ин ?алъа ки ?амакнун дар 25-километрии ?арбу ?анубии ша?ри Душанбе ?арор дорад, бозмонда аз ?амон ша?ри Шумон аст, ки дар сада?ои XV?XVII мелод? ? ≪ ?исори Шодмон ≫, яъне ?алъаи Шодмон, номида мешуд. Бар асари касрати талаффуз ≪Шодмон≫ аз он афтоду ≪?исор≫ монд ва исми хос ? ?исор ? гашт. Дар о?ози садаи XX ин ?алъа тахтго?и беки ?исор Шо?имардон?ул буд ва дар заминларзаи 8 сентябри 1907 вайрон шуд ва аз он тан?о як дарвоза ва ду бур? дар миёни ду к?? бар?ой монда аст. Пас аз он заминларза Шо?имардон?ул ба ?алъаи Душанбе к?чид ки дар он замон маркази яке аз амлокдори?ояш буд ва аз он пас Душанбе тахтго?и беки ?исор шуд.

Аз р?и харитаи тартибдодаи хонуми инглисзабон Г. Юля (нусхаи аккосии Осорхонаи Луври Порис, 1914,д.16?.p 46) тар?и тамоми хонаву иншоот?ои маъмур?, к?чаву мадраса?о ва ??р?они ша?ри ?исору ?аламрави онро муайян кардан мумкин аст. Ин ягона ва нодиртарин маълумотномаест барои сайё?ону ме?монон, зеро ки дар он Мас?иди Сангин , мазори Халифа Ша?ид, ма?бараи Махдуми Аъзам , мазор?ои Сиё?п?ши Вал?, Холид ибни Валид, Тути такя, Шайх Нуриддини Со?ибнафас, Заифа, Шайх ?унайди ?исор?, Регистон , бозор, мас?ид?о, ?орихона, Мадрасаи К??на , Мадрасаи Нав , Мадрасаи Бом? , Мадрасаи ≪Чашмаи мо?иён≫ , Корвонсарой , Арк , дарвозахона?о, са?она?о, мазори я?удиён, ?абристон, мазори Савда, на?би зеризамин? ва ?айра?о дар? ёфтаанд. Аз р?и нишондоди ин харита ?укм баровардан бамаврид аст, ки дар ша?ри ?исори асримиёнаг? 24 ? мас?ид ва 3 ? ?атлго? мав?уд будааст. Дар ша?ри ?исор дар баробари риво?и косибиву ?унарманд?, меъмориву гулкор?, ту??ориву на??ор?, заргариву му?ргар? ва о?ангариву дуредгар? ? илму адаб ва маорифу фар?анг ало?адри ?ол пеш мерафт. Дар мадраса?о ва мактаб?ои назди мас?ид, ки асосан фарзандони сарватмандону р??ониён тадрис мегирифтанд, барномаи таълимияшон асосан аз фан?ои дин? мураттаб гардонида шуда буд. Мадраса?о ?оидатан аз ?исоби ва?ф?о мав?уд буданд, ки дар он ?о забон?ои форсиву араб?, ?уръон ва шар?у тафсири он, ибтидои манти?, фалсафа ва фи??у шариатро меом?хтанд. Дар со?аи табиатшинос?, ?у?рофия ва таъриху адабиёт (≪?офия≫, девони Бедил ва ?офиз) ба толибилмон маълумоти но?ис медоданд. Дар мадраса?о шогирдон на тан?о аз худи ?аламрави бекигарии ?исор, балки аз ?арато?у Бойсун, Ёвону ?озималик, Варзобу Файзобод, Хатлону Рашт, Дарвозу Бадахшон ва дигар музофот?ои Бухорои Шар?? та?сил мекарданд.

Соли 1924 ва?те ки ?ум?урии Мухтори Ш?равии Сотсиалистии То?икистон таъсис ёфта, пойтахташ Душанбе таъйин шуд, эъломияи ?ум?урии навтаъсисро дар Регистони ?исор ?ироат карданд ва байра?ро дар болои гумбаз?ои Арки ?исор барафрохтанд. Пас аз ≪дамидани суб?и озод?≫, ани?тараш баъди сол?ои 30-юм да?шати наве ?алъаи ?исорро фаро гирифт. Бо амри як идда зимомдорони пур?аразу бефар?анг ва ашхоси гумном ба?ри вусъат додани киштукори ?осили баланди ≪тилои сафед≫ бисёр бино?ову девор?о ва дарвоза?оро ба хок яксон намуда, то?у раво??оро ?амчун ≪с?зишвориву ?езум≫ истифода бурданд. Бинои таърихии Корвонсарой, мас?иду мадраса?о, бур?у бора?ои ?алъаро барои ≪пешбурди кор?ои хо?аг?≫ ва сохтани Театри опера ва балети пойтахт ба Душанбе канда бурданд. Айёми ин бесарусомониву таърихс?зи?о соли 1928 ?о?? Турсуни Но?ич? (бобокалони Саидмурод Эшзода) аз паси Мадрасаи Нав мас?иди бародарон ?о?? Насрулло? ва ?о?? Нарзулло?ро бо ма?сади ≪аз бало ?азар≫ канда, мавод?ои онро бурда дар де?аи Но?ии Боло аз нав бар?арор намуд, ки дар он айём ин як корнамоии бузург ба ?исоб мерафт… Бо?имонда мероси маданиву фар?ангии ?исор дар оташи ?а?олат мес?хт. Посбон?она?ои ду тарафи дарвозаи ≪Манзар≫ ба анбори нури?ои маъдании колхози навташкил табдил ёфт. Инчунин аз хишт?ои ?алъа барои афсарон бошишго??о сохта шуд. Боз ч? ?адар худи мардуми ≪таърихбезору худобезор≫ барои сохтмони фермаву хона?ои исти?оматияшон ?арчи бештар ба хона?ояшон кашида ≪теша ба реша≫-и таърихи худ заданд. ??р?они ?исорро соли 1969 бо фармони раиси ?амонва?таи хо?агии ба номи Карл Маркс Абдурауф Юсуфов бо техникаи вазнин вайрон карданд, ки ?оло дар ?исми ?анубу шар?ии ша?р, дар ду ?ой тахминан сад метр хароба?ои он дар зери дарахтон бо?ист. Он ?ама иморат?ову ?алъаи бошук??, ??р?они па?новару дарвоза?ои атрофи ша?р ва мас?ид?ову ??шмадраса?о ≪зи борону зи тобиши офтоб≫-и замонасоз? валангор шуданд. ^[3]

А?ол? [ вироиш | вироиши манбаъ ]

1 январи 2013 а?олии ша?раки ?исор 26 000 танро ташкил мекард.

А?олии доим?: 26 000 нафар, бо назардошти исти?омакунандагони мува??ат? 31300 нафар, аз он ?умла, мард?о 15800 нафар, зан?о 15500 нафар, Дар ша?рак 9700 коргар, 1650 нафар бекор, 1669 нафар нафа?агир ба ?исоб гирифта шудаанд.

Миллат?ои ша?рак ^[4] :

• 87,0 % ? то?икон
• 8,9 % ? ?збек?о
• 1,5 % ? рус?о
• 0,5 % ? тотор?о
• 2,1 % ? дигар миллату хал?ият?о

И?лим [ вироиш | вироиши манбаъ ]

И?лим субтропик?, баланд? аз сат?и ба?р 1600?1800 м, бориши миёнаи солона ? 2300 мм.

?амоати ша?раки ?исор [ вироиш | вироиши манбаъ ]

Таърихи ?амоат [ вироиш | вироиши манбаъ ]

?амоати ша?раки ?исор соли 1932 бо ташкилёбии но?ияи ?исор ?амчун Совети (Ш?рои) ?ишло? таъсис ёфт. Соли 1946 Комитети и?роияи Ш?рои депутат?ои ме?наткашони ша?раки ?исор ташкил дода шуд. Дар асоси Укази Президиуми ШО ?ШСТ аз 29.12.1953 ва ?арори Коми?роияи Ш?рои депутат?ои ме?наткашони но?ияи ?исор аз 10.02.1954 ша?раки ?исор ба ша?раки типпи ша?р? мубаддал гардида, номи Совети посёлкавиро гирифт. Дар асоси ?арори МО ?Т аз 26.06.1993 ша?раки ?исор ба ша?ри ?исор, тиб?и ?арори ММ МО ?Т аз 11.02.2005, № 612 ша?ри ?исор аз нав ба ша?раки ?исор табдил дода шуд. Ша?раки ?исор имр?з дорои 17 ма?алла, 92 к?ча, 4477 хо?аг? мебошад.

Маркази фар?ангию фаро?ат? [ вироиш | вироиши манбаъ ]

Дар ?амоати ша?рак маркази фар?ангию фаро?ат?, 2 китобхона (46450 нусха китоб, аз ?умла, 13101 нусха ба забони то?ик?, 32385 рус?, 964 ?збек?), мактаби санъати бачагона. Филармонияи хал?ии ба номи Т. Му?иддинов, театри хал??, бо?и фар?анг?-истиро?ат?, бойгонии фар?анг?, маркази иттилоот?, ташкилоти динии ?айриислом?, осорхона, 12 мас?ид, аз ?умла, 3 мас?иди ?омеъ мав?уд аст, ки шумораи коргарону хидматчиёни со?а 117 нафарро ташкил меди?ад, 4 бозор, 9 бонк, 370 ну?таи савдо, 6 тарабхона, 58 нонпазхона фаъолият доранд. Дар со?аи маориф Колле?и ом?згор?, 6 мактаби та?силоти миёнаи умум?, гимназия-литсей мактаб-интернати бачагони сустбин ва нобино, 6 муассисаи томактаб? амал мекунанд, 5-то беморхона дорои 679 кат, дармонго?и но?ияв?, 2 диспансер, аз ?умла, диспансери бемори?ои п?ст ва сил, маркази саломатии ≪Танзими оила ва ?ифзи саломатии модару к?дак≫, 1349 нафар хидматчиёни тибб?, 25 дорухона, варзишго? бо 4000 ?ойи нишаст, толори варзиш?, яктог? майдонча?ои волейбол, баскетбол, мактаби варзиш? дар ?удуди ша?рак во?еъ аст.

И?тисодиёт [ вироиш | вироиши манбаъ ]

?амоати ша?рак 506,02 га замин, аз ?умла, 176,02 га замини об?, 32 га замини корам, 171,02 га замин?ои назди?авлиг?, 3,0 га замин?ои зери об, 22 га замин?ои ро?, 180 га замин?ои зери иншооту иморат?о, 98 га замин?ои ?айрикишоварзиро дорост. Дар ?удуди ?амоати ша?рак 14 корхона, аз ?умла, 7 корхонаи саноати х?роквор?, 3 ордкаш?, 2 масоле?и бинокор?, саноати сабук ва ма?алл?, корхонаи муштарак амал мекунанд. Ба ми?озон 55 муассисаи хидматрасон? хидмат мерасонад. Дарозии оббаранда?о 27 км, шабакаи обёрикунандаи дохили хо?аг? 20 км, дарозии шабакаи ?убури дохили хо?аг? 14 км, дарозии ро??о 57 кмро ташкил меди?анд. ?ДММ ИНН 14, ?С ≪То?иктелеком≫, стансияи телефон?, шуъбаи ало?а дар ша?рак фаъолият дорад. Инчунин раёсати 6 ?изби сиёс? дар ?удуди ша?рак во?еъ гардидааст ^[5] .

Эзо? [ вироиш | вироиши манбаъ ]

Анбори Википедиа дар бораи ин мавз?ъ гур?? дорад:

?исор

Ин ма?олаи нопурра аз ?у?рофияи То?икистон мебошад. Шумо метавонед бо пурра кардани ин ба Википедия кумак кунед.