Роман
(
фр.
roman
) ? яке аз намуд?ои эпикии такявии адабиёти бадеист, ки ?араёни мураккаби ?аёт, доираи васеи во?еа ва ?одиса?ои зиндагиро дар тара??иёти он?о акс кунонидааст. Манзараи ?аёти инсон? дар роман ба таври мураккаб ва ?ар?ониба дар бар гирифта шудааст. Дар роман нисбат ба
повест
ва
?икоя
та?дири ба ?ам печидаи
персонаж?ои
зиёде тасвир ёфтааст. Ро?и инкишофи ?аёти инсон?, та?дир ва манфиат?ои ? дар роман ?амин тавр тасвир меёбад, ки дар он характер?о ва поя?о ? давра?ои ?аёти вай бо рангорангияш ба эътибор гирbфта мешавад.
Роман (жанри маъруфи ?инси ?амоса (эпик?) мебошад ва аз дигар жанр?ои ?амос?, чун ?исса, достон, ёддошт, ?икоя, новелла, афсона фар? мекунад. Роман асосан ба наср ва баъзан ба назм навишта шуда, дорои имконият?ои васеи тасвир мебошад. Замону макон дар роман васеъ ва пурвусъат мебошад ва во?еа?о дар чанд ма?ал р?й меди?анд
[1]
.
Пайдоиш ва Роман ?амчун истило?и адаб? дар Аврупои аср?ои инкишофи миёна пайдо шуда бошад ?ам, таърихи ?адим ва бой роман дорад. Асар?ои ба роман монандро дар адабиёти ?адими Юнон ?индустон, Чин, Япония пайдо кардан мумкин аст. Пайдоиши романро дар адабиёти форсу то?ик ба аср?ои 4?5 мелод? (≪Корномаи Ардашери Бобакон≫) нисбат додаанд. Асар?ои маш?ури
асримиёнаг?, аз xумла ≪
Аб?муслимнома
≫, ≪
Доробнома
≫, ≪
Самаки айёр
≫, ≪?иссаи Амир ?амза≫, ≪Замчинома≫, ≪
Ба?ром ва Гуландом
≫, ≪Саргузашти ?отами Той≫, ≪
Чор дарвеш
≫-ро, ки ба талаботи асосии жанри мазкур ?авоб дода метавонанд, роман номидан мумкин аст. Дар адабиёти давраи нави то?ик роман дар асоси анъана?ои насри бадеии гузаштаи то?ик ва адабиёти русу хал??ои дигари олам инкишоф ёфт. Нахустин романи адабиёти давраи нави то?ик ≪Дохунда≫ мебошад, ки ба ?алами
Садриддини Айн?
тааллу? дорад. Баъд?о насл?ои гуногуни нависандагон ба таълифи роман р? оварда, ба комёби?о ноил гардидаанд.
Навъ?ои Роман дар ?араёни таърихи пайдоиш, ташаккул ва такомули роман худ аз ?и?ати мавзeъ ва услуби баён беш аз пеш васеъ ва доманадор гардида, па?лу?ои гуногуни зиндагию фаъолияти xомеаи инсониро фаро гирифт. Вобаста ба ?амин роман ба навъ?ои гуногун та?сим шудааст, ки маъмултаринашон ин?о мебошанд: романи иxтимоию оилав?, романи фалсаф?, романи таърих?, романи таърихию ин?илоб?, романи тар?умаи?ол?, романи асотир?, романи моxаро?, романи ?аxв? ва ?айра. Дар адабиёти давраи нави то?ик роман?ои и?тимоиву оилав?, таърих?, таърихию ин?илоб?, тар?умаи?ол? ва саргузашт? бештар мушо?ида мешаванд
[1]
.