Мавод аз Википедиа ? донишномаи озод
Нишони Молдавия "Забони мо"
Акс:Graffiti politice in Republica Moldova.png
Граффити дар Кишинёв.
Аз чап: зери ибораи "Забони мо" калимаи "Руминия" илова шудааст. Рост: навишта?оти "Ман молдов? ?астам!" Ман бо забони молдав? ?арф мезанам!".
Забони молдав?
(
limba moldoveneasc?
,
лимба молдовеняскэ
) ? забонест, ки ба
зергур??и
балкан?-романии
забон?ои роман?
мансуб аст. Забони миллии
молдави?о
. Баъзе забоншиносони муосир
[1]
чунин мешуморанд, ки ≪
румин?
≫ ва ≪молдав?≫ ном?ои (
лингвоним?о
) як забон мебошанд
[2]
, дар ?оле ки маъхаз?ои дигар
[3]
[4]
[5]
забони молдоваро забон гур??и аз забон?ои романи шар?? ме?исобанд
[6]
. Ба ?айр аз
Молдоваи
муосир, забони молдов? дар
Буковина
ва дар
минта?аи Одессаи
Украина
низ па?н шудааст.
Забони адабии молдав? дар аср?ои 16-17 ба шакл гирифтан шур?ъ кард, аммо он ни?оят дар нимаи дуюми асри 19 ташаккул ёфт
[7]
. Тафовути забонии забон?ои румин? ва молдав? дар асри 19, алахусус пас аз ташаккулёбии
Руминия
, ва?те ки
лотинкунон?
[en]
ва
исло?и
забони румин? ба амал омад, ки калима?ои
славян?
аз он фаъолона хори? карда шуданд, о?оз ёфт
[8]
[9]
. Дар аср?ои 19-20 ми?дори зиёди
лотинизм?ои
илм? ба лу?ати забони румин? ворид карда шуданд. Сохтмони забонии меъёри забони адабии молдов?, ки аз адабиёти румин? фар? дорад, аз соли 1924 то 1932 ва аз соли 1938 то 1940 дар СССР идома дошт. Аз сол?ои 50-ум, раванди баръакси наздикшавии меъёр?ои забоншиносии молдов? ва румин? ба амал омад ва дар охири сол?ои 80-ум он?о амалан фар?е надоштанд
[10]
.
Аз соли 1989, тиб?и
конститутсия
,
забони давлатии
Молдова "забони молдав? буд, ки дар асоси
хатти лотин?
фаъолият мекунад"
[11]
, де-юре
[12]
шабе? ба
забони
адабии
руминии
Руминия
[13]
. 5 декабри соли 2013,
Суди конститутсионии Молдова
"дар бораи тафсири моддаи 13 ?исми 1 Конститутсия дар робита бо дебочаи Конститутсия ва Эъломияи исти?лоли ?ум?урии Молдова" ?арор ?абул кард, ки баъзе расона?о тавре пешни?од карданд, ки г?ё суд забони расмии Молдоваро ?амчун румин? дар асоси
алифбои лотин?
эътироф кардааст
[14]
[15]
. Аммо, ин ?арор ба саволи кадом забон забони давлат? ?авоб дода наметавонад ва тан?о из?ор мекунад, ки "Эъломияи исти?лоли ?ум?урии Молдова бо Конститутсия як бутуни ягона аст". Гузашта аз ин, дар а?идаи ихтилофи додрас Аурел Байесу
[16]
ишора шудааст (сархати 19), ки "дар санад?ое, ки" блоки конститутсион? "-ро ташкил меди?анд, ?оида?ое, ки синтагмаи" забони молдованиро "мутта?ид мекунанд" бартар? дорад ". Та?ироту илова?о ба Конститутсия дар ин масъала аз ?ониби парламент ворид карда нашудааст
[17]
.
Дар
Гагаузия
забони молдов? яке аз се забони расм? мебошад (дар як?ояг? бо
гагауз?
ва
рус?
).
Яке аз забон?ои расмии
?ум?урии эътирлфнашудаи молдовии назди дарёи Днестр
(Приднестровие) (дар як?ояг? бо забон?ои рус? ва
украин?
) забони молдав? мебошад, ки бар хати
кирилл?
асос ёфтааст.
- ↑
Лухт Л. И., Нарумов Б. П.
Румынский язык // Языки мира. Романские языки. ?
М
., Academia, Институт языкознания РАН, 2001 ? С. 575
- ↑
≪Румынский язык≫ в энциклопедии ≪Britannica≫
;
Лухт Л. И., Нарумов Б. П.
Румынский язык // Романские языки. М., 2001. С. 577.
- ↑
Проблемы языка в глобальном мире. Монография
// Под ред. Ганиной Е. В., Чумакова А. Н. ? 2015
- ↑
Топоров В.
Исследования по этимологии и семантике. Том 2. Индоевропейские языки и индоевропеистика. Книга 1
? 2006
- ↑
Червинский П., Надель-Червинская М.
Толково-этимологический словарь иностранных слов русского языка ? Тернополь: Крок, 2012 ? С. 478?479
- ↑
Нерознак В. П.
Балканистика
Бойгон? шудааст
29 октябри 2020 сол.
//
Большая Российская Энциклопедия
- ↑
Корлэтяну Н. Г.
Молдавский язык // БСЭ. ? 1969?1978
- ↑
Бурега, 2010
.
- ↑
Дамьян, 1998
.
- ↑
King, Charles.
Forging a Soviet Moldovan Nation // The Moldovans: Romania, Russia, and the Politics of Culture. ? Hoover Press, 2000. ? P. 107?108. ? 303 p. ?
ISBN 9780817997922
.
- ↑
Ст. 13 Конституции Республики Молдова
.
30 ноябри 2020 сан?ида шуд.
Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 апрели 2021
.
- ↑
Закон Nr. 3465 от 01.09.1989 о функционировании языков на территории Молдавской ССР
Бойгон? шудааст
3 марти 2016 сол.
: ≪Закрепление Конституцией (Основным Законом)
Молдавской Советской Социалистической Республики
статуса молдавского языка как государственного призвано способствовать достижению полноты
суверенитета
республики и созданию необходимых гарантий для его полноценной и всесторонней реализации во всех сферах политической, экономической, социальной и культурной жизни. Молдавская ССР поддерживает получение образования и удовлетворение своих культурных потребностей на родном языке молдаванами, проживающими за пределами республики, а с учетом
реальности молдавско-румынской языковой идентичности
? и румынами, проживающими на территории СССР.≫
- ↑
Лухт, Нарумов, с. 575.
- ↑
КС Молдовы решил, что государственным языком Республики Молдова является румынский
, Информационное агентство ≪Новости-Молдова≫ (5 Декабри 2013).
Бойгон? шудааст
7 Декабри 2013 сол.
Проверено 19 Декабри 2013.
- ↑
Государственным языком Молдавии признали румынский
,
Lenta.ru
(5 Декабри 2013).
Проверено 19 Декабри 2013.
- ↑
Особое мнение судьи Аурел Бэйешу, изложенное на основании ст.27 ч.(5) Закона о Конституционном суде и ст.67 Кодекса конституционной юрисдикции
.
- ↑
МИД России:
≪Согласно действующей Конституции РМ государственный язык ? молдавский≫
- Молдавский язык
/ Бахнян К. В. // Меотская археологическая культура ? Монголо-татарское нашествие. ?
М
. : Большая российская энциклопедия, 2012. ? С. 656?657. ? (
Большая российская энциклопедия
:
[в 35 т.]
/ гл. ред.
Ю. С. Осипов
; 2004?2017, т. 20). ?
ISBN 978-5-85270-354-5
.
- Бернштейн С. Б.
{{{заглавие}}}. ?
С. 150?158
.
- Бурега В.
{{{заглавие}}}.
- Галущенко O.
{{{заглавие}}}.
- Галущенко O.
{{{заглавие}}}.
- Дамьян Н.
{{{заглавие}}}. ?
С. 239?242
.
- Пиотровский Р. Г.
{{{заглавие}}}. ?
С. 135?149
.
- Рацеева Е.
{{{заглавие}}}. ?
С. 243?248
.
- Сергиевский М.В.
{{{заглавие}}}. ?
Т. I
. ?
С. 71?95
.
- Сергиевский М.В.
{{{заглавие}}}. ?
Т. III
. ?
С. 114?132
.
- {{{заглавие}}}.
- Молдавия
. Научные тетради Института восточной Европы. Под ред. А. Л. Погорельского. Выпуск II ? М.: Территория будущего, 2009. ? 303 с.
- King, Charles
{{{заглавие}}}. ?
Т. 58
. ?
С. 117?142
.
(англ.)
- King, Charles.
Moldovenii: Romania, Rusia ?i politica cultural?. ? Chi?in?u: Editura ARC, 2005. ?
ISBN 9975-61-213-X
.
- Ca?u, I.
"Politica na?ional?" in Molodva Sovietic?, 1944-1989. ? Chi?in?u: Editura Cartdidact, 2000. ?
ISBN 9975-940-29-3
.
- Stati V.
Dic?ionar moldovenesc-romanesc. ? Chi?in?u: Tipografia Central?, 2003. ?
ISBN 9975-78-248-5
.
- Negru, Elena.
Politica etnocultural? in R.A.S.S. Moldoveneasc? (1924 ? 1940). ? Chi?in?u: Prut Interna?ional, 2002. ?
ISBN 9975-69-395-4
.
- Dyer D.L.
The Romanian Dialect of Moldova: A Study in Language and Politics. ? Lewiston, NY: Edwin Mellen Press, 1999. ?
ISBN 0-7734-8037-4
.
(англ.)
- Dyer D.L.
Studies in Moldovan. ? New York: Columbia University Press (East European Monographs), 1996. ?
ISBN 0-88033-351-0
.
- О молдавском языке
Бойгон? шудааст
7 августи 2014 сол.
(рус.)
- 31 августа ? День Молдавского языка
(moldovenii.md)
(рус.)
- Козак В.
О названии языка: ≪молдавский≫ или ≪румынский≫
(рус.)
- Петр Хромой ? правитель придавший официальный статус молдавскому языку
(рус.)
- Ващенко В.
≪Кто будет уезжать последним, погасите свет в аэропорту≫. Истории русских, оставшихся в Молдавии после распада СССР
(рус.)
- Comunicat despre sesiunea ?tiin?ific? Unitatea limbii romane ? cu privire special? la Basarabia ?i Bucovina, opiniile lingvi?tilor Eugeniu Co?eriu, Silviu Berejan ?.a.
(рум.)
- Evocare Eugeniu Co?eriu
,
Contrafort
(рум.)
- Scriitori de la Chi?in?u despre dic?ionarul lui Vasile Stati
,
Contrafort
- Memoriul PEN Clubului din Republica Moldova (cu privire la sutua?ia drepturilor omului, suprimarea disciplinei ?colare ≪Istoria Romanilor≫ ?i politica de moldovenizare
,
Contrafort
- Conferin?? ?inut? de Tamara C?r?u?, despre chestiuni de identitate in Moldova
,
Contrafort
- Informa?ii culese Jesse Schuld
- Articol de Attila Demko
- Pronun?ia ?i alfabetul chirilic moldovenesc. Acest articol sus?ine c? moldoveneasca este un dialect al limbii romane.
- Curtea Constitu?ional? a Transnistriei (cu litere chirilice)
(рус.)
- Columbia Encyclopedia: articol despre limba roman?, care sus?ine c? romana este vorbit? de 3 milioane de persoane in Republica Moldova
(рум.)
- Columbia Encyclopedia: articol despre Republica Moldova, care sus?ine c? de fapt moldoveneasca este identic? cu romana
(рум.)
- Interviu cu Vasile Stati (
Partea intai
Бойгон? шудааст
6 марти 2009 сол.
?i
Partea a doua
Бойгон? шудааст
5 марти 2009 сол.
)
(рум.)
- George Damian,
≪Minciuna Moldovenismului≫
,
Contact
, 11 noiembrie 2007, p. 6.
(рум.)
- A XIII-a sesiune a Sovietului Suprem a oficializat statutul limbii moldovene?ti
(пайванди дастнорас)
, 31 august 2009, Florin Mihai,
Jurnalul Na?ional
(рум.)
- ≪Limb?! Alfabet!≫ au strigat basarabenii acum 20 de ani
(пайванди дастнорас)
, 30 august 2009, Florin Mihai,
Jurnalul Na?ional
(рум.)