| 32
|
Германий
|
|
|
| 3d
10
4s
2
4p
2
|
Герма?ний
,
Ge
(
олмон?
:
Germanium
) ? унсури кимиёии гур??и IV ?адвали Менделеев, ра?ами тартибиаш 32, массаи ат. 72,59.
Германийро соли 1885 олими олмон? К. Винклер дар таркиби минерали ну?ра ? аргиродит кашф намудааст.
Мав?удияти германийро соли 1871 олими рус ДОКТОРИ ИЛМ?ОИ Менделеев пешг?? намуда, ба он номи шартии экасилитсий гузошта буд. Германий 7,0?10
?4 %
массаи ?ишри заминро ташкил меди?ад. Аз ?умлаи унсур?ои камёфт ва парешони р?и замин буда, дар таркиби минерал?ои аргиродит 4Ag
2
S?GeS
2
, германит 3Cu
2
S?FeS?
2
GeS
2
, кон?ои ангиштсанг ва партов?ои маъдании филиззоти ранга мав?уд аст. Дар табиат 5 изотопи собити германий бо адад?ои массавии
70
Ge,
72
Ge,
73
Ge,
74
Ge ва
76
Ge дучор меоянд.
Филиззи сафеди хокистарранг, ?арорати гудозишаш 958°С, ?арорати ??шишаш 2850°С, зичиаш 5,35 г/см
3
.
Дар шароити му?аррар? аз ниго?и кимиё? фаъолияти суст дорад. Зери ?арорати баланд (зиёда аз 700°С) бо аксари ?айрифилиззот, аз ?умла бо оксиген, сулфур ва галоген?о ба реаксия дохил мешавад. Дара?аи оксидшавии пайваст?ояш ? 4, +2 ва +4 аст. Бо кислота?ои беоксиген (HCl) ба реаксия дохил намешавад. Дар кислота?ои нитрат ва сулфати консентратсияаш баланди гарм ?ал шуда, оксиди GeO
2
, бо иш?ор?о зери таъсири пероксиди ?идроген пайвасти ма?м?? (комплекс?) (K
2
[Ge(OH)
6
]), бо ?идроген герман GeH
4
, дигерман Ge
2
H
6
ва тригерман Ge
3
H
8
?осил мекунад. Пайваст?ои ду ва чорвалентаи германий бо галоген?о (GeF
4
, GeGl
4
, GeCl
2
, GeBr
4,
GeI
4
) низ маълуманд. ?ангоми реаксияи германий бо оксиген дар ?арорати баландтар аз 700°С оксиди чорвалентаи GeO
2
ва дар ?арорати паст аз 700°С оксиди дувалентаи GeO ?осил мегардад. Оксиди GeO
2
хокаи сафеди регмонанд буда, дар ?арорати 1115°С гудохта мешавад. Тетрахлориди германий GeCl
4
моеи беранг аст (?арорати гудозишаш 83°С). GeCl
4
?идролиз шуда, оксиди GeO
2
ва кислотаи HCl ?осил мекунад. ?идроксид?ои германий ? Ge(OH)
2
ва Ge(OH)
4
хосияти амфотер? доранд. Намак?ои Ge(OH)
2
? германит (мас., германити калий K
2
GeO
2
) ва Ge(OH)
4
? германат (мас., германати калий K
2
GeO
3
) ном доранд. Германий бо филиззот пайваст шуда, германид ?осил мекунад. Тетраэтилгерманий (C
2
H5)
4
Ge аввалин пайвасти органикии германий мебошад. Тамоми пайваст?ои органикии германий беза?ранд. Германийро аз таркиби ангиштсанг ва партови маъдан?о дар шакли оксиди GeO
2
?удо карда мегиранд. Усули маълуми ба даст овардани германий истихро?и он аз пасоби корхона?ои исте?соли кокс аст. Барои ?удо карда гирифтани германий аз танин истифода мекунанд. Он германийро дар шакли таннид та?шин мекунад. Дар нати?аи та?зияи та?шин то 45 дарсад оксиди GeO
2
?осил мегардад. Сипас бо ма?сади ба даст овардани германийи холис GeO
2
ба тавассути гидроген бар?арор карда мешавад.
Германий нимно?ил аст. Аввалин транзистори германий соли 1948 сохта шудааст. Диод?о ва триод?ои германий дар радио, телевизор, ?исобмошин?о, компютер ва ?. истифода мешаванд. Пардаи ни?оят нафисе, ки аз х?лаи германий бо ниобий сохта шудааст, дар ?248°С хосияти фав?унно?илии а?иб дорад. Германийро дар саноати тавлиди филиззот ва исте?соли шиша низ ба кор мебаранд.
- Кульман А. Г. Общая химия. М., 1979;
- Популярная библиотека химических элементов. М., 1983;
- Шретер В. (ва диг.). Химия. М., 1989;
- Идрисов Т. Кимиёи аносир (элемент?о). Д., 2004.