Мавод аз Википедиа ? донишномаи озод
Бадалшав?
? ?одисаи фонетик? (савтист) дар
забон
, ки дар табдил ёфтани
овоз?ои нут?
дар таркиби як
морфема
сурат мегирад.
Бадалшав? ба шароити гуногуни фонетик? ? ?амнишинии садонок?о, ?амсадо?о ва ?. вобаста аст.
Дар забоншиносии то?ик ду навъи бадалшав? ? а) бадалшавии анъанав? ё таърих? ва б) бадалшавии зинда ё фонетик? ву?уд дорад. Сабаби бадалшавии таърихиро тан?о аз ?и?ати таърих? метавон муайян намуд. Фар?и бадалшавии таърих? аз фонетик? дар он аст, ки бадалшавии фонетик? вазифаи морфолог? надорад. Аммо бадалшавии таърих? вазифаи морфолог? доштан метавонад. Ин ?одиса дар асос?ои феъл ба назар мерасад: паз ? пухт, соз ? сохт, х?р ? х?рд ва ?.
Баъзе ?одиса?ои бадалшав? бад-ин ?ароранд:
- бадалшавии садонок?о: ? (а: бар // бурд, паз // пухт, шав // шуд; ? /о: супор // супурд, шумор // шумурд, бош // буд; ? / у: ш?й // шуст, г?й // гуфт ва ?.
- бадалшавии ?амсадо?о з / хт: д?з // духт, паз // пухт, с?з // с?хт; в/фт: ков // кофт, рав // рафт; б/ фт: к?б //к?фт, р?б // р?фт; й / ст: ??й // ?уст; р?й // руст; ? / ст: хо? // хост, ?а? // ?аст, ра? // раст ва ?.
Дар забони то?ик? ду навъи бадалшавии зинда ё фонетик? ба назар мерасад:
- бадалшавии ?амнишин?, ки дар нати?аи мутоби?ату мувофи?ати фонема?ои ?амнишин ба ву?уд меояд: зудтар (зуттар), бодпо (ботпо) ва ?айра;
- бадалшавии мав?е? ба мав?еи ?амсадо ва баъзе омил?ои диг. талаффуз вобаста аст: касб (касп), кабуд (кабут), ла?ад (ла?ат) ва ?.
Бадалшавии зинда ё фонетик? хоси забони гуфтуг?? аст. Дар нут?и хатт? навиштани калима?ои адабии бадалшуда ?алати имло? ба шумор меравад.
- Расторгуева В. С. Краткий очерк фонетики таджикского языка. Сталинабад, 1955;
- Хаскашев Т., Фонетикаи забони адабии то?ик. Д., 1989.
