??????????
??????
???????????
(
Algebra
,
???? ????????
al-jabr
[1]
)
??????????
??? ?????????? ?????? ?????.
??? ????????
,
?????????
,
????????
???? ???????? ????????????. ??????? ?????????? ?????? ???? ??????????? ?????????, ?????? ????? ????????? ????????? ????????????.
[2]
[3]
??????, ????????, ????????? ???????????? ??????????, ????????? ????????????????
???????? ??????????
?????????????????. ?????????????? ????????????
???-??????????
(780 ? 850) ???????
???? ???????
(1048?1131) ???????? ?????????????????.
[4]
??????????
??????
??????? ??????????????????? ???????????
???????????????
?????? ?????????. ??????? ?????????? ????????? ???????????????????. ??????? ????????? ????????? ?????????? ????????????????. ????????? ??????? ?????????? ??????????????? ??????? ????????, ?????????????? ????????????
?????????
???? ????????????? ???????????
???????????
. ??????? ?????????? ???????? (abstract) ?????????? ???????????? ???????????? ???????? ?????????? ???????????. ????????????? ?????? ??????? ???????? ?????? ???????????? ?????????? ???????? ???????????????????. ???????? ?????????????? ???????????? ??????
x
,
y
?????
?????????
,
a
,
b
????? ??????????? ????????????????? ?????? ???????? ????????????????????.
[5]
????????????????,
???? ????????????,
and
?????????? ???????????,
??????
?????. ?????? ?????????? ?????????? ??????????????????? ??? ??????????? ??????? ?????????? ???????? ????????????.
?????????????? ???????? ???????????? ????????????
????????????????
(
algebraist
) ?????????????.
????? ???? ??????????? ????
[
????
]
????? ?????? ?????? ??????? ??????????????? ?????? ?? ???????????? ???????? ???????????? ???????. ????? ?????????????????? ???????????? ????? ?????? ??????? ??????? ???????? - ????? - ???????????? - ?????????? ????????????. ????????? ????????? ??????????? ???????????? ??? ??? ?????? - ????? ?????? ?????????? ??????????? ???????. ??????? ???????????? ?????? ????? ??????????????? ??????? ??????, ???????, ???????? ???????????? ?????????????????. ?????? - ?????? ?????.
?????????.
|
|
????? ??????
|
5 + 5 + 5 = 15.
|
|
5 + 5 + 5 = 3 x 5 (?????? ???? ????? )
|
14 + 14 + 14 + 14 = 56
|
|
14 + 14 + 14 + 14 = 4 x 14 (???? ???? ????? ????)
|
5 + 5 + 5 = 3 x 5 (?????? ???? ????? )
5 + 5 + 5 = 3 x 5 (?????? ???? ????? ). ??? ????????? ??????? ???????? ?????????? ???? ???? 3 x 5 = 15 ????? ??????? ????????. ????? ????? ?????????? ??? ?????? ???? ??? ?????????? ??? ???????????????? ????????????. ??????? 5 + 5 + 5 ?????? a + a + a ?? ????????. ???? ?????? ??? ??? ?????? ???? ????????????????. ???? ?????? ?????????????? ????? ?????????? ???? a ? ?????????????????? ???????? ??? ???????? ????? ?????? - ?????????? ????????. ????????? ??? ???????? + ??? ???????? + ??? ???????? ?? ????????. ???? ?????? ???????????. ????? ?????????? ??? ???????? ?????? ???????? ????? ??? ???? ???? ???????????? ??????? ????????? ???????????. ????????? ?????? ??????????? ???????? ?????? ???????? ????? ??????? ????????? ???????????. ?????? ?????????? ???????? ????? ??????? ????????? ????????? ?????? ??????????
????? ???? ?????? ???????? ????????? ??????
1
????? ????????????????
. ???? ????? ?????????? ????????? ???????? ???? ???????? ?????????????????. ?????????? ????? ?????????????????????. ???? ??? ???????? + ??? ???????? + ??? ???????? ??????
???????? + ???????? + ???????? ?? ????????.
= ?????? ????????. (????)
???????? ?????????????????? ??????
????? ??????????
???????????????. ????? ?????????? ??????? ??????????????? ?? a ??????
???????? ?? ??????
????? ????????. ????????? ????? ?????? ?????????? ????????????? ??????? ????? ???????????? ?? ???????? ??????
a ?? ??????
????? ?????????????.)
?????? ???????? = ??????
a
(???????? ?????? a ?? ?????? ????? ????????????????? )
=
3
a (?????? ?????? 3 ?? ?????? ????? ????????????????? )
3 a = 3
x
a ??? ??? ??? ????. ????? ????????????. 3 a ?????? ??????????. ????? ????????? ???????????
??
???????? ????????????????. ?????? ???????? ???????? ?????? ?? ???????? ???????????????????? ???????
????? ?????????? ??????????? ????????????? ???????
??
???????? ??????????????????????
.
.
?????? ???? ???????? ?????? ?????? ???????? ????? ???? - ?? ?????? ????????? ????????????. ???????? ?????? ????? ???????? ???????????. ?????? ???????? ???????? ??????? ?????? ???? ??????? ??????? ???????? ???? ???????? ?????? ????????????
????? ?????????? ??????? ??????? ??????? ????????? ????????????????
. 3a ?????? a3 ????? ???????? ?????? ??????? ???????? ????????. ?????????? a x 3 (a ?? 3)????? ????? ??????????????.
???? ??????.
[
????
]
????? ?????????? ?????? ??? ??????? ??????
???????????????
. ??? ??????????? ??????????????? ??????????????? ???????, ??????? ??????
???? ???
???? ?????????????????. ?????? ???? ???????????????? 1, 2, 3, 4, .... ????????????? ?????????? ????????? ????????? ( ???????, ???????, ????? ) ?????????. ?????? ???????? ??????????? ????????? ???????????????? ?????? ??????????? ??????, ???? ???????????????? ?? ????? ???????????? ????????. ???? "+" ?? ???? ???????? ??????????? ??????? ???????????? ????????????. ?????? ???????? ????????? ?????? ??????? ?????????. ??????? ??????????????? ???????, ??????? ??????
??? ???
???????.
'??? ??????
????????? " - " ?? ???? ?????????????? ????????????????
.'
?????? ?????? ??????? ??????????? " - " ?? ???? ???????? ??????? ?????????. ?????? ?????? ?????? ??????????? ?????? ???????? ????????? ???? ????????? ???? ???????????? ??????????????????? ????????????????. ???????? ??????????? ??????, ???? ???????????????? ???????????.
???????? ??????? ??????????? ??????? ?? ???? ????????????? ???? ?????????
. ??? ??????????? ?????? ???????????? ????? ?????????????? ????????????? ?????????? ?????? ????? ????????? ???????????? ???? ?????????? ??????? ??????.
????????? ???????????? ????????
.
??????
[
????
]
???????????????
??????? ???????? ??????????????????? 1, 2, 3, ... ??????????? ?????? ??????? ???????? ???? ????????. ??????????????? ????? ?????????? ?????????? ???? ???????? ????????. ???????? ?????? ???
??????????
???????
????????
??????????
???????????
?????????????
???????????? ???????. ??????? ?????????????? ???????? ???????????? ?????????? ????
???????????
??????????
???? ???? ??????????
5?? ????????????
)????????????. ???
?????????
????? ????????????. ?????????????
4??? ????????????
???????????????
9??? ????????????
???-??????????
??????? Hisab al-dschabr wa-l-muqabala ????
??????
???? ?????????. ?????????????
13?? ????????????
"al-jabr" ???? ????????? ????? ?????? ???? ?????? ?????? ???????????? ?????????????????? ????? ?????? ??????????????????. ???? ????? ?????? ?????? ?????? ????????
?????????
???? ????? ?????????. 17?? ???????????? ???????
????????
????????????? Ludus algebrae et almucgrabalaeque ???? ??????? ??????????. ???????? ????? ???????? ???????? ???????? ???????? ?????????.
??????? ???????? ??????????
[
????
]
?????????? ?????? ??? ????. ????? ????????????? ?????? ????????????? ?????? ????? ??? ???????? ????????? ??????? ????????? ??????????? ??????????. ????? ?????????? ?????????? ????????????? ??????????? ?????? ?????????????? (notation) ????????????????. ????????? ??????? ?????? ???????. ??????????? ???????
????????????
. ?????????? ??????? ????? ?????????????????. ?????? ??? ??????????? ??????????????? ???????. ?????? ???????? ???????? '????' ???? ??????? ?????????? ???????????? ????????????????.
???? ???????????,
????? ?????????? ??????? ??????? ???????? ????? ??????????????????. ??????? ???????? ??????? ????? ??????? ????????? ???? ????????? ???????? ?????????? ???????, ?????? ???????????.
?????????????? ?????????? ??????????? ???????????? ??????????? ??????? ???????? ????????. ??????? ???????????
?????????????
????? ?????? ??????.
???????????
??
(
) ??????? ???????????????????????????? ???????????? ????????
??????????????? ????
(Method of exhaustion) ????? ?????. ?????????? ???????? ??? ??????????? ??????????? ??????????? ??????????????? ?????? ???? ??????? ???????? ??????????? ????????? ??????? ???????? ???????
???? ?????????? ??????????????? ?????????????? ???????? ???.
- (?????????? ???????? / ??????? ) ?????? (???????????? ??????????? ???????? / ???????) ?????? '?????'
???? ??????? '????????' ???? ????????? ?????????????????????????. ???????????? ??????? ???????? ???? '
?????
'????????? ??????? ????????? ??????????? ????????? ??????!
??????? ??????????? ??????????
[
????
]
?????? ??????????
??????????? ?????????
????????? ?????????? ?????? ?????????????????? ?????????? ??????? ???????. ???????????? (3?? ??????????) ?????? '?????????' ???? ?????? ??????????????? ??????? ???????????? ?????????????? ???????????. ???????, ??????? ????????? ??????? ????? ???????? ????? ????????? ???????????? ??????????? ?????????? ??? ?????? ?????? ???????? ??????????????.
???????? ???????????? ????? ??? ??????????????? ??????????????? ???????????
???????? ?????????????????
(70 ????????? ???????) ?????
1881
??? ???????
????????????
????
??????????????
????????????????????. ?????? ??? ????????????????????,
???????????????
??? ??????????, ???????? ??????????????????????????.
??????????
,
??????????????
,
??????? ?????????? ????????
,
????????? ???????????
,
?????????????
,
???????????????
???? ???? ??????????. ??????? ???? ??????, ????????????????? ??????????? ??????????????? '????????? ????' (Golden Rule) ????? ????????? ????? ??????????? ?????????? ???? ???? ?????????? ????????????????.
??????????-????-????? ????
????? ???????? ??????????. ????????? ???????????? Rule of Three ????? ?????????????. ??? ???? ???????????????,
- ??????? ?????????? ??????? ?????? ??????????, ??????? ????? ??????? ?????????????????
- ?????? ???? ??? ????: ?????????? - ???? - ????? ????????????? ???? ????????? ?????. ???????????? ????????? ???????? ???????? ??????? ???????? ???. ??????? ????!
- ??????????, ????? ???????? ??? ???????????????. ???? ???? ???????????????? ??????????.
?????????? ???????????
(Indeterminate Equations) ???????????? ?????????????????? ????????? ??????????? ?????? ???????? ???????????? ????????? ????. ????????????????????? ????????????? ??????????? 4?? ???????????? ???????? ????????????????, ???????????? ??????????
?????????????
(7?? ??????????),
???????? I
(
600
-
680
),
???????? II
(
1114
-
1185
) ?????????? ????????????? ??????? ????? ?????? ????????? ????????????? ?????????????. ???????? II ????
??????? ????
??????? ??????????? ???????????????.
???????? ????????? ?????? ??????????
[
????
]
1619???
????????
???????? ?????????? ?????????? ????????????
??????? ????????????
??????????????. ???????? ?????????? ?????????? ???????????????????, ??????????? ??????? ???????????????, ????????????? ???? ???????? ???????????? ???????????, ?????????????? ?????????? ????????? ???????????. ???????????????????
????????????
????????? ??????????
?????????????? ??????. ??????? ??? ?????
???????
?????
??????????? ?????????????????? ????????? ???? ?????????? ????????????? ?????????. ?????? ????? ?????????? ???????? ????????? ????????.
?????????????
?????????????
?????? ??????????? ?????????? ??????????? ?????, ????? ?????????? ?????????????? ?????? ?????????? ?????????????, ??????? ????????????? ????????? ?????????? ?????????????? ????? ????????. ?????????????? ?? ???? ???????? ???????????? ????????? ??????? ???????.
?????????????? ??????? ????????? ??????? ???????????? ?????????
????????????? ??????
????. ???????? ?????????? ??????????? ??????????????? ?????? ???????????? ??????????????? ????????? ???????? ?????????? ??????????? ????????. ???????????????? ??? ???????? ??????????? 19??? ???????????? ???? ?????????. ????? ???? ?????? ??????????????? ?????????? ??????? ????????????? ??????????? ??????? ?????????????????? ???????? ????? ??????? ???????? ???????.
????????
[
????
]
???? ???????????? ???????????????? ???????? ????? ??????. ???????????????? (??? ??????????):
- ????????
(
1501
-
1576
), (
???????
)
1545
??? ???????,
????????????????????????
????????? ?????????????.
- ??????
(
1540
-
1603
), (
????????
)
???? ???
?????????? ??????????
???????????????. ?? ???? ????????????? ??????????????? ????? ?????? ?????????????? ??????? ?????? ?????????????? ????? ????? ??????????????.
- ???????
(????????) (
1601
-
1665
),
??? ????????????
?? ?????????? ???????????????. ???? ??????? ?????? ???????? ??? ??????? ?????? ?????????????? ???????? ??????? ?????? ????? ??????????????, ??? ?????????????? ??????? ???????????????? ??? ??????? ????????????? ????????? ????????.
- ???? ?????????
(
1642
-
1727
) (
???????????
) ???? ???????????? ??????? ????????????????????? ??????? ??????. ???????
??????????
,
????????? ????????
, ????? ???? ?????????????????? ????, ?????????????? ???????? ??????:
??????????????????
;
????????? ?????
?????? ????????.
- ??????????
(
???????
)(
1646
-
1716
), ??????
??????????????????
???????????
????? ???????
????????????????? ??????. ??????
??????????? ????????????????
?????. ???????????? ?????????????? ????????????? ?????? ???????????????? ???????????????????.
- ?????? ??????????
(
1654
-
1705
)(
???????????????
) ????????????? ??????????? ???????????? ?? ???????????????? ??????????. ???? ????? ????????????
?????????? ??????
????? ????????????????.
- ??????
(
1707
-
1783
), (???????????????,
?????
, ???????) ??????? ??????????????? ???????????? ????????.
??????
?????? ?? ?????? ??????????????????? ???????? ??????. ??? ????????????
????????
??????? ???????????????????. ????????? ????????????? ???????????? ???? ??????? ???????????.
??????? ??????????
,
?????????????? ????????
????? ?? ??????????? ??????????.
??? ??? ???????
????? ????????????? ?????????? ???????? ???????????????,
??????? ???? ???????
?????????? ???????????.
????? ????????????
?????. ??????? ???????????? ????????????? ????????????? ????????????? ?? ??????????? ???????????.
- ????????????
(
1736
-
1813
), (
???????
) ??? ???????????????? ??????????? ???????????????? ??????? ????????????? ?????????.
- ????
(
1777
-
1855
), (???????) ????????????????? ?????????? ??????????.
??????????????
????????????? ???????? ??????????????? ??? ???????? ???????????????? ????
???????? ?????????? ???????
?????????.
- ????
(
1789
-
1857
), (????????). ??????? ????????????????????????, ????????????????, ???, ?????? ??????????
20?? ????????????
?????? ?????????????
????????? ????????????????
(Theory of Substitutions) ????? ?????????????????.
????????????? ?????
????? 20??? ???????????? ???????????? ??? ??????? ?????????????? ??????? ???????. ?????????? ????????? ????????? ????????? ???????????? ???????? ??????????. ?????? ????????????? ???? ??????? ?????????????? ?????? ???????? ???? ?????????? ?????????, ???? ???????????????? ?????????? ?????????,???? ??? ??????????? ????? ??????????????? ???????? ????????????? ???????????? ????????? ???????????????? ?????
???? ???????
??????????. ?????? ??? ????????? ???????????? ????.
- ??????
(
1811
-
1832
),(????????) ?????? ?????????? ?????????? ????? ???????????????
?????? ????????
????? ??????? ??????????????? ????????????? ???????????????? ???????????? ?????? ?????????. ??????? ?? ?????????????? ????? ????????????????? ?????????????
??????????????????????????????
????????????? ?????????.
- ?????
(1802-1829),
- ??????
(1804-1851),
- ?????????
(1805-1865),
- ???????????
(1814-1897),
- ??????
(1821-1895)
?????????????? ??? ????????
[
????
]
?????????????? ??????? ?????
??? ????????
. ???????????? ??????????????? ???????? ?????? ????? ????? ???????????? ?????????? ????????????? ??????????? ???????. ????????????? ???????? ??????????????? ?????? ???? ??????? ????????????? ?????? ????????, ?????????? ?????????? ????????, ??????????? ???????????? ?????? ?????. ???????????? ??? ???????? ?????????? ????? ????? ??????????? ??????? ????????? ??????????? ???????????????? ???????????.
??????? ??????
????? ??????????
?????? ??? ????? ??????????. ??????????? ??? ?????? ??????????? ????? ?????????, ????????? ???????????? ??????? ???????? ??????? ???????? ???????????? ????????? ???????.
???????????
[
????
]
- ↑
"algebra"
.
Online Etymology Dictionary
.
- ↑
I. N. Herstein,
Topics in Algebra
, "An algebraic system can be described as a set of objects together with some operations for combining them." p. 1, Ginn and Company, 1964
- ↑
I. N. Herstein,
Topics in Algebra
, "...it also serves as the unifying thread which interlaces almost all of mathematics." p. 1, Ginn and Company, 1964
- ↑
"Omar Khayyam"
.
Encyclopedia Britannica
. ????????????? ????
5 October
2014
.
- ↑
See
Boyer 1991
,
Europe in the Middle Ages
, p. 258: "In the arithmetical theorems in Euclid's
Elements
VII?IX, numbers had been represented by line segments to which letters had been attached, and the geometric proofs in al-Khwarizmi's
Algebra
made use of lettered diagrams; but all coefficients in the equations used in the
Algebra
are specific numbers, whether represented by numerals or written out in words. The idea of generality is implied in al-Khwarizmi's exposition, but he had no scheme for expressing algebraically the general propositions that are so readily available in geometry."
???????????
[
????
]