한국   대만   중국   일본 
Opole ? Wikipedia P?d? kaj inhalt

Opole

Ze Wikipedia
(P?nkniynt? ze Uopole )
?labik?rzowe abecadło
Tyn artikel je narychtowany we ?labik?rzowym z?pisie ?l?nskij g?dki. Coby sie przewiedzie? wiyncyj, wejzdrzij do artikla o nim .
Opole

Stare Miasto we Opolu
Wapyn {{{dopołniŏcz}}}
Fana Ôpola
Wapyn Opola Fana Opola
Geografij?
Kr?j   Polska
Historyczn? krajina   G?rny ?l?nsk
Wojew?dztwo opolske
Krys grodzki
Wysoko?? 176 m n.p.m.
Sp?łrzyndne 50°40′06,64″N   17°55′20,46″E / 50,668511   17,922350
Mapa
Społeczy?stwo
Nast?nie X stolecie
Prziwileje miasta przed 1217
Wielo?? p?miyszkiw?cz?w 126 755 (2021)
Tyngo?? zaludniyni? 850 os./km²
Skł?d nacyjny Pol?ki , Niymce , ?l?nz?ki
Administracyj?
Wiyrchnia 148,99 km²
Prezydynt Arkadiusz Wi?niewski (2024)
Adresa amtu
miasta 		Rynek ? Ratusz
45-015 Opole
Ker?nkow? n?mera (+48) 77
Pocztowy kod 45-001 do 45-910
Oznaczynie aut OP
Transzport
Dr?gi kr?jowe
Dr?gi wojew?dzke
Galeryj? we Wikimedia Commons
Internetow? zajta

Opole ( łac. Oppelia, Oppolia, Opulia , pol. Opole , miym. Oppeln , ?l-miym. Uppeln ) to je stolica G?rnego ?l?nska , miasto na prawach krysu we połedniowo-zachodnij Polsce , siydziba władz opolskigo wojew?dztwa i opolskigo krysu , cyntrum i nojsrogsze miasto tm. Opolskigo ?l?nska . Dziesi?nte co do wielo?ci populacyje miasto we G?rnym ?l?nsku a dwudzieste si?dme w Polsce (128 012 miyszka?c?w w czyrwniu 2020 roku [1] ). Pod zglyndym wiyrchnie odpednio trzicie i piytn?ste (149 km²).

Poło??ne we Postrzodkowyj Ojropie, na ?l?nskij Ni?ynie , we Wrocławskij Pradolinie i Opolskij R?wni , nad rzyk?m Odr?m , w delce kol. 40 km od polsko-czeskij granicy .

Je to jedno ze nojstarszych miast we ter??nyj Polsce, lokowane na prawie magdeburskim przed 1217 od Kazimiyrza I. Opolskigo , praynkla od Bolka III. Krziwoustego . W czasach strzedniowieku i renesansu Opole b?ło cyntrum handlu dziynki onego poło?yniu na p?ru handlowych sztrekach. Miasto b?ło stolic?m opolsko-raciborskigo ksiynstwa . Gibk? rozbudowa miasta b?ła ty? sprawi?n? nast?niym rejyncyje Opole we 1816. Piyrsz? bana ł?ncz?nc? Opole z Brzygym i Wr?cł?wiym ostała odewrz?n? we 1845, a piyrsze produkcyjne werki powstoły we 1859 roku, co fest prziczyniyło sie do znaczyni? regi?nalnego miasta. We okresie PRL prziszoł n?rywny rozrost Opola. W tym czasie ludno?? wzrosła bez trzikrotnie. Od 28 czyrwnia 1950 miasto je stolic?m opolskigo wojew?dztwa [2] i onego ostrzodkym ek?n?micznym, naukowym, kulturalnym i administracyjnym. Od 1999 siydziba władz ziymskigo opolskigo krysu. Opole społym ze opolskim krysym i krapkowskim krysym tworzi aglomeracyjo opolsko , kaj miyszk? 315 tysiyncy os?b [3] [1] .

Erbowizna miasta obyjmuje hned wszyjske kultury Postrzodkowyj Ojropy, w tym lata reskyrowani? od Polski, Czech, Prus i Miymiec . We okolicy Opola durch miyszk? moc ?l?nz?k?w i Miymc?w ; nale w samym mie?cie ?l?nz?ki stanowi?m ino 4% populacyje (na 2011 rok) [4] .

Opole je ofyn mianowane ?Polsk?m Wynecyj?m” [5] skuli malowniczego Starego Miasta a ty? p?ru kanał?w i most?w, co ł?ncz?m tajle miasta.

Geografij? [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Opole le?y we p?łnocno-zachodnij tajli G?rnego ?l?nska, cyntralnyj tajli opolskigo wojyw?dztwa a je obtocz?ne opolskim krysym [6] [7] . Miasto m? wiyrchnia 149 km². Przed prził?nczyniym do onego pobliskich dziedzin we 2017 roku b?ło to 97 km² [8] [9] . Gminy s?msiednie dl? Opola to Chrz?nstowice, D?mbrowa, Dobrzy? Wielgi, K?mprachcice, Łubniany, Pr?szk?w, Tarn?w Opolski i Turawa [10] . Fizycznie i geograficznie wiynkszo?? miasta przin?le?y do Wrocławskij Pradoliny , onego zachodni kraniec do Niymodli?skij R?wnie , a weschodni kraniec do R?wnie Opolskij . Wysoko?? ziymie we Opolu je od 147 do 178 m n.p.m [7] . Miasto je poło??ne na ob?ch krajach rzyki Odry [11] . Lasy zajmuj?m kole 10,3% wiyrchnie Opola [7] . We Opolu a okolicy g?d? sie we opolskim dialekcie ?l?nskij g?dki .

Natura [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Jaz dl? Odry na wyspie Bolko

Na Odrze we okolicach Opola je p?ra wysp, z kerych nojw??niyjszymi s?m Pasieka i Bolko [12] . Na przestrzy?stwie miasta wystympuje szej? lokalnie chr?ni?nych zort grzib?w a 23 lokalnie chr?ni?ne zorty ro?lin [7] [13] . Spostrz?d wodnych behaltr?w, na terynie Opola do nojsrogszych przin?le??m behaltry poeksploatacyjne: Bolko i Kamionka , byd?nce na Nowyj Wsi Kr?lewskij, Kamionka Piast we okolicy hulic Armije Krajowyj i Tadeusza Rejtana, a ty? Silesia przi hulicy Luboszyckij. Niywielge wodne behaltry wystympuj?m ty? na Wyspie Bolko, na wesch?d od Groszowic i na terynie Zakrzowa. Na wyspie Pasieka je za to Stawek Barlickiego [14] .

Klimat [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Strzedni? roczn? tymperatura we Opolu we okresie obserwacyje 1980?2010, mierzi?n? na szteli obserwacyje pogody Opole, wyniosła strzednio kole 9,1°C, co b?ło nojwy?szo strzednio w cołkij Polsce w tym okresie obserwacyje [15] . Strzednie roczne opady dl? Opola wynosiyły kole 600 milimetr?w. Strzedni? tymperatura we lipniu (nojcieplyjszym miesi?ncu) wynosiyła 17°C a -0,9°C we styczniu (nojzimy?szym miesi?ncu). Nojwilgotniyjszym miesi??cem b?ł lipiy? (91 mm), a nojmynij deszczowym luty (28 mm). Strzedni? dugo?? sez?nu wegetacyje wynosiyła 235 dni. Zima termiczn? (strzedni? tymperatura pod 0°C) we Opolu zaczyn? sie strzednio 16 grudnia a k??czy 8 lutego. Lato termalne (strzedni? tymperatura powy?yj 10°C) poczyn? sie 20 kwietnia a k??czy 12 pa?dziyrnika [16] . We okresie obserwacyje 1996?2017 we Opolu b?ło strzednio kole 71 dni ?niega. We okresie obserwacyje 1961?1980 strzedni zgł?mb ?niy?nego dekla wynosiyła 21 cyntymetr?w, a nojsrogszy zmierz?ny zgł?mb ?niega we historyji miasta to 53 cyntymetry we 1963 roku [7] .

Strzedni? tymperatura i opady dla Opola
Miesi?nc Sty Lut Mar Kwi M?j Czy Lip Siy Wrz Pa? Lis Gru Roczn?
Strzednie tymperatury we dziy? [°C] 1.9 3.5 8.1 15.9 20.6 23.5 25.5 25.2 19.9 14.3 8.8 3.0 14,2
Strzednie dobowe tymperatury [°C] -1.0 0.0 3.6 9.8 14.6 17.7 19.6 19.3 14.2 9.7 5.4 0.3 9,4
Strzednie tymperatury we nocach [°C] -3.9 -3.2 -0.3 3.9 8.8 12.1 14.2 13.8 9.1 5.7 2.3 -2.4 5,0
Opady [mm] 34 30 31 38 67 76 83 80 50 41 42 39 51
Strzednia liczba dni z opadami 20.3 17.5 17.1 11.1 12.9 12.2 14.4 10.3 11.7 13.2 15.4 19.5 175,6
Wilgło?? [%] 84.8 81.7 76.1 68.6 70.9 71.3 72.1 73.4 77.7 81.9 84.8 86.4 77,5
Zdrz?dło: [17] 2021-02-15

Tajl?ng [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Potajlowanie Opola na 2020 rok

Od 2019 roku Opole je potajlowane na 13 dzielnic (w n?wiasach tajl?ng na przestrzy?stwa podle tajl?ngu dzielnic 2017?2019) [18] [19] :

  • Dzielnica I (Borki, Brzezie, Czarnow?sy, ?wierkle)
  • Dzielnica II (Krzanowice, Wroblin, Zakrzow)
  • Dzielnica III (Chabry)
  • Dzielnica IV (Armii Krajowej)
  • Dzielnica V (Gosławice, Malinka)
  • Dzielnica VI (Grudzice, Kolonia Gosławicka, Malina)
  • Dzielnica VII (Groszowice, Grotowice, Nowa Wie? Krolewska)
  • Dzielnica VIII (?rodmie?cie)
  • Dzielnica IX (Stare Miasto)
  • Dzielnica X (Nadodrze)
  • Dzielnica XI (Zaodrze)
  • Dzielnica XII (Bierkowice, Połwie?, Sławice, Wrzoski)
  • Dzielnica XIII (Chmielowice, Szczepanowice-Wojtowa Wie?, Winow, ?erkowice)

Historyj? [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Rek?nstrukcyj? opolskigo grodu ze X?XII stoleci?

Piyrsze szlaki ludzi na terynie dzisiyjszego miasta s?m z niyskoryj epoki kamynia. W d?wnych czasach, na ?yznych krajach rzyki Odry, zmiynnie uto?samiały sie etniczne skupiny Lugii a Silingi ( Wandale ). Szła sam bernsztajnow? sztreka . We 6. stoleciu naszyj ery na te teryny przibyli Słowiany . Na Ostr?wku (p?łnocny kraniec wyspy Pasieka) powstoł gr?d obr?nny Opolan?w , co byli jednym ze sztyrech słowia?skich plymi?n ?l?nskich, o kerych we 845 roku pisoł Bajerski Geograf . Słowo ?opole” ( pol . ?opole”, łac . ?vicinia”) odnosiyło sie do zorty starosłowia?skij terytorialnyj sp?lnoty: prz?dzij samoregyrowa? skł?daj?ncych sie co nojwy?yj z p?ru zidl?ng?w, a niyskorzij jednotek administracyjnych ni?szych od kasztelaniji .

Gr?b Bolka I i Bolka II we ko?ciele ?wiyntyj Tr?jcy we Opolu

We 1172 roku od Ksiynstwa ?l?nska ostoł oddziel?ny ukł?d opolski, co dało zacz?ntek dl? procesu tajlowani? ?l?nska na małe, samodzielne ksiynstwa . Piyrszym m?narch?m na Opolu b?ł Jarosław opolski . Za panowani? princa Bolka II we 1327 roku Opole stało sie lennym dl? kr?ly czeskich a bull?m dl? Karola IV . 7 kwietnia 1348 Opole ostało wł?ncz?ne do Kor?ny Czeskigo Kr?lestwa. Do 1532 roku reskyrowała w nim opolsk? tajla rodu Piast?w . Jeji ostatni przedst?wiciel, J?n II Dobry , wydol?ł za? poł?nczy? sroge teryny, kere opadły od ksiynstwa we 13. i 14. stoleciu, to je Byt?m , Glywice , Ko?le , Racib?rz a Toszek (ju? we 1460 roku wr?ciyły Niymodlin a Wielge Strzelce ). i zjednocz?ł srogo tajla ziymie, dl? kerych od we 15. stoleciu przij?nło sie okry?lynie ?G?rny ?l?nsk” ( Silesia Superior ). J?n umrził bez bajtli, a ksiynstwo, zwane ter??nie opolsko-raciborskim , stało sie wł?sno?ci?m czeskich kr?ly ze dynastyji Habsburg?w . Oni jy czynsto d?wali za lenno, bp. we 1623 roku dl? madziarskigo kr?la Gabora Bethlena , a we latach 1645?1665 dl? szwedzko-polskij dynastyji Waz?w . Z?mek we Opolu b?ł poło??ny na placu pierwotnego słowia?skigo grodziska na Ostr?wku.

Opole we 1535 roku podle Wilhelma Gottlieba Korna ? nojstarszy znany obr?z miasta

Na prawym kraju Młyn?wki, ker? a?e do wielgigo potopu we 1600 roku b?ło bazowym korytym Odry [20] , princ Kazimiyrz I lokow?ł miasto na prawie flamandzkim (kol. roku 1211?1217) [21] [22] , kerym osadniki ze ?wiyntego Cys?rstwa Rzimskigo zamiyszkowali teryny w r?mach miymieckij kol?nizacyje weschodnij. We dniu 6 czyrwnia 1327 roku lokacyj? miasta ostała prziwr?c?n? na prawie strzednik, a we 1410 roku (sp?minka o 1352 roku) [23] podle prawa magdeburskigo [21] [24] . Od 1230 roku istni?ł opolski archidiak?nat, jedyn z sztyrech we wrocławskij dyjecezyji [25] . Nojniyskorzij we 1239 roku biskup T?masz I uzdoł kolegiacko kapituła ?wiyntego Krzi?a ? zbudowany dl? nij we 1295 roku gotycki ko?ci?ł je ter??nie opolskim tumym [24] . We 1563 roku ostała wysiedl?n? ludno?? ?ydowsk? , a zaczła wr?ca? sam dopiyro w drugij p?łowie XVIII stoleci? [26] . W latach 1615 i 1739 Opole zniszczyły wielge ognie [23] .

Plan miasta z 1818 roku

Po I ?l?nskij wojaczce we 1742 roku prziszło potajlowanie ?l?nska a Opole dostało sie w rynce Prus. Utworz?ny ostoł opolski krys ( Landkreis Oppeln ), a we czasie reforma administracyjnyj ze 1815 roku, we obrymbie pruskij prowincyje ?l?nsk ostały utworz?ne trzi rej?ny regyr?nkowe (tm. rejyncyje), w tym rej?n opolski ( Regierungsbezirk Oppeln ), co obyjmowoł cołko weschodnio tajla ?l?nska. Umocniyło to pozycyjo Opola na ?stolice G?rnego ?l?nska”, kery ludzie zaczli uto?samia? z terytorium rejencyje. B?ła to tajla k?ntrole d?wkowyj we Prudniku [27] .

Niybyd?nc? ju? zabudowa hulice Krakowskij

Po napoczy?ciu niszczyni? mur?w miasta we 1822 roku Opole zaczło sie rozwija? na połednie i wesch?d. We 1843 roku dostoło poł?nczynie banowe ze Wrocławym , dwa lata niyskorzij ze g?rno?l?nsko aglomeracyj?m w?nglow?m, a hned potym ze Boguminym . Produkcyj? cymyntu stała sie nojw??niyjszo bran??m - piyrsz? cymyntownia Portland Zementwerke ostała zało??n? we 1857 roku bez Friedricha Wilhelma Grundmanna, a b?ła to trzeci? tyj zorty fyrma we Ojropie a pi?nt? na ?wiecie [28] . We 1891 roku oficjalno tajl?m miasta stała sie wyspa Pasieka, kaj b?ła ju? dzielnica miyszkaln? Wilhelmsthal . Od 1899 roku Opole tworziło samodzielny krys miastowy. We tym samym roku prził?ncz?n? ostała do niego wie? Sakrau (Zakrz?w), kaj we 1913 roku ostał oddany do u?ytku moderny port na Odrze, co zast?mpiyło port na Młyn?wce ze 1886 roku [23] . We 1910 roku Opole miało 33 907 miyszka?c?w, z czego 80,0% g?dało po miymiecku , a 15,8% po polsku abo ?l?nsku . Przew??ali katoliki (76,5%), zawiyrzynie protestancke wyzn?wało 21,8%, 528 ?ydy stanowiyli 1,6% ludno?ci. Do wojskowego garniz?nu przin?le?ało 1788 os?b, to znaczy 5,3% [29] [30] .

Niszczynie z?mku (1930)

Po I ?wiatowyj wojaczce Opole stało sie stolic?m osobnyj prowincyje G?rny ?l?nsk , ker? za? ostała we 1938 roku poł?ncz?n? ze Prowincyj?m Dolny ?l?nsk w jedna. Ostała za? utworz?n? dwa lata niyskorzij, ale ju? ze siydzib?m w Katowicach . We 1921 we absztim?ngu na G?rnym ?l?nsku 94,7% welman?w opedziało sie za ostaniym w Miymcach [31] . Srogo ingeryncyj?m we wygl?nd historycznego cyntrum było zburzenie w latach 1928?1930 z?mku ksi?n?yncego na wyspie Pasieka. Na onego placu powstoła siydziba administracyje prowincyje (ter??nie amt wojewody). We 1935 roku ostała napoczynt? budowa kanału melioracyjnego, trzecigo sztucznego koryta Odry, kere stopniowo utworziło nowo wyspa, na keryj zn?dło sie historyczne przedmie?cie Nadodrze (miym. Odervorstadt ). We 1936 roku do Opola ostały prził?ncz?ne wsie P?łwie? (Halbendorf) a Szczep?nowice (Szczepanowitz).

We pa?dziyrniku 1944 roku Opole b?ło ogłosz?ne fest?ngym i miało st?? sie jednym ze fest?ng?w miymieckij obr?ny wzdu? Odry. Antlich do bataliji pod Opolym niy doszło. Wojska miymiecke, kere niy dostały obiecanych j?deł, wyc?fały sie na lewy kraj Odry przed Armij?m Czyrw?n?m, a k?mandyr obr?ny Friedrich-Albrecht Graf von Pfeil popołni?ł samob?jstwo [32] . Dzielnice na prawym kraju ostały zajynte we nocy na 24 stycznia 1945 roku, potym fr?nt sie zastawi?ł, a Armij? Czyrw?n? przeszła bez rzyka miyndzy 15 a 19 marca [33] [23] . We wyniku boj?w a ameryk??skich b?mbardyrowa? we grudniu 1944 roku, ale ty? rabowani? miasta bez sowieckich woj?k?w we piyrszych tydniach po wojaczce, zniszczyniu uległo 25% bud?nk?w [34] . W czasie odbudowa zniszczałego historycznego cyntrum w latach 50. zastosowane ostały ideologiczne prawidła - nowe d?my naobkoło rynku naschw?l b?ły stylizowane na barokowo forma ?sprzed panowani? pruskigo” [35] .

24 marca 1945 roku do Opola przibyli piyrsi przedst?wiciele polskij administracyje [36] . Na szkryf?nkach granicznych po II ?wiatowyj wojaczce na k?nferyncyjach we Jałcie i Poczdamie Opole ostało prził?ncz?ne do Polski. Przikludzyni sam ostali Pol?ki ze Krys?w Weschodnich . Miymce i ?l?nz?ki mogli sam po przej?ciu tm. weryfikacyje n?rodnyj i sło?yniu przisiyngi wierno?ci polskimu n?rodowi i pa?stwu [37] . We okolicznych wsiach przin?le??ncych do opolskigo wojew?dztwa my?szo?? miymieck? je hersk?, a moc tych gmin je oficjalnie dwug?dkowych. Opole, cyntrum regi?nu miynszanego etnicznie, je w??nym ostrzodkym dl? działalno?ci kulturalnyj i politycznyj my?szo?ci miymieckij w Polsce, a ty? miymieckog?dkowych mydi?w ( Schlesisches Wochenblatt , Schlesien Aktuell ). Konsulat Republiki Federalny Miymiec dzioło w mie?cie od 1992 roku. 0,7% ludno?ci zadeklarowało przin?le?no?? do ?l?nskij nacyji , a we 2011 roku ? 3,7% [38] [39] .

Dynkmal po?wiync?ny ?walce o wł?sne wojew?dztwo” we 1998 roku na Placu Swobody

Od 1950 roku Opole je siydzib?m opolskigo wojew?dztwa, ter??nie nojmy?szego polskigo wojew?dztwa [40] . Miasto stopniowo wchł?niało s?msiednie wsie: we 1955 roku Now? Wie? Kr?lewsk?, we 1961 Kol?nij? Gosławick?, we 1965 Groszowice, we 1974 Gosławice, we 1975 Bierkowice, Grotowice, Grudzice, Malina, W?jtow? Wie? i Wr?blin. Decyzyj? o prził?nczyniu dziewiy?ciu wsi we 2016 roku przeciw woli miyjscowyj ludno?ci wywołała sroge k?ntrowersyje i moc protest?w. Owdy ostały prził?ncz?ne wsie: Borki, Cz?rnow?nsy, Chmylowice, Krzanowice, Sławice, ?wiyrkle, Win?w, Wrzoski, ?erkowice; a ty? tajle gmin Brzezie, Mały Dobrzy? i Karcz?w [41] [42] . Jednym z bazowych cwek?w było dostanie dl? miasta k?mpleksu elektrykownie Opole wybudowanego w latach 1993?1997 p?miyndzy wsiami Borki, Brzezie, Mały Dobrzy? a Cz?rnow?nsy, jak ty? obt?czaj?ncyj j?m c?uny [43] . Nojsrogsze miyszkalne osiedla powstoły w latach 70. i 80. na p?łnocnym weschodzie (osiedle Armije Krajowyj, osiedle Chabry, osiedle Malinka) i we zachodnij tajli miasta na tm. osiedlu Zaodrze.

Opole słynie ze Krajowego Festiwalu Polskij ?piywki ( Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej ), co je jednym ze nojpopularniyjszych festiwal?w muzycznych w Polsce, kery od 1963 roku odbyw? sie corocznie we Amfityjatrze Tysi?ncleci? na wyspie Pasieka. Miasto zyskało miano ?stolica polskij ?piywki” [44] . W 2007 roku kole amfityjatru powstoło Muzeum Polskij ?piywki. Uniwerzytet Opolski ostoł zało??ny w 1994 roku. Dwa lata niyskorzij na bazie Wy?szyj Szkoły In?yniyrskij powstoła Politechnika Opolsk?. Dzielnice miasta na lewym kraju p?niosły sroge straty w czasie wielgigo potopu w lipniu 1997 roku (tm. potop tysi?ncleci?) [45] (potop pokr?ł wod?m 70% miasta) [46] .

Ludno?? [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Piramida wieku miyszka?c?w Opola we 2014 roku

Dwudzieste si?dme pod wzglyndym populacyje miasto we Polsce ? oficjalnie 128 208 miyszka?c?w, piytn?ste pod wzglyndym wiyrchnie ? 148,99 km² [47] .

Na k?niec 2019 roku we Opolu miyszkało 128 035 os?b [48] . We wykazie ze 2011 roku postrz?d ludno?ci miasta okr?m Pol?k?w zn?dła sie my?szo?? miymieck? (1,9%), r?msk? (0,2%) a ukraji?sk? (0,1%) [49] . Numer ludno?ci ?latuje systymatycznie od zacz?ntku 21. stoleci?, z wyj?ntkym 2017 roku, kedy we wyniku prził?nczyni? pobliskich wsi wielo?? miyszka?c?w d?wigła sie o blisko 10 tysiyncy os?b [50] . Przewiduje sie, i?e do 2050 roku populacyj? miasta ?leci do 90 600 miyszka?c?w [51] .

Na k?niec 2019 roku 52,9% ludno?ci miasta stanowiyły baby, a 47,9% chopy. Osoby, co miały mynij ani?eli 18 l?t, to 16,2% populacyje, osoby we produkcyjnym wieku 58,5%, a osoby we pynzyjowym wieku 25,4%. Strzedni? wieku ludno?ci wynosiyła 44,1 l?t [51] . We 2019 roku sk??nik narodzy?, tak jak i ?miertelno?? w mie?cie wynosiyły kole 10,33 os?b na 1000 miyszka?c?w [52] . Nojczy??ciyjszymi prziczynami zg?n?w we 2018 roku b?ły doległo?ci układu kr?n?yni? (prziczyna 35,4% zg?n?w), nowotwory (31,4%) jak ty? doległo?ci układu dychowego (6,2%) [51] .

Opis Cołko?? Baby Chopy
jednotka os?b % os?b % os?b %
populacyj? 128208 100 67773 52,8 60262 47,2
tyngo?? zaludniyni?

(miyszk./km²)

861 456 405

Historyczn? populacyj? [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Rok Populacyj?
1533 1,420
1691 1,191
1700 1,150
1746 1,161
1750 2,450
1787 2,802
1800 3,073
1816 4,050
1819 4,896
1825 5,987
1834 6,496
Rok Populacyj?
1850 8,280
1858 8,877
1875 12,694
1890 19,000
1905 30,112
1910 33,907
1924 43,000
1932 45,532
1936 50,561
17 m?j 1939 50,540
24 marzec 1945 170
Rok Populacyj?
lipiy? 1945 13,000
1946 40,000
1950 50,300
1956 56,400
1960 63,500
1965 70,000
1971 87,800
1973 92,600
31 grudnia 1989 127,653
1992 129,552
2002 129,946
30 czyrwnia 2004 125,992
Wyk?z wielo?ci miyszka?c?w Opola we danych latach

Zabytki a turystyczne atrakcyje [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Tum Podwy?szyni? ?wiyntego Krzi?a
Wie?a Piastowsk?

Do nojw??niyjszych zabytk?w i turystycznych atrakcyji we Opolu zaliczaj?m sie:

  • Stare Miasto ? historyczne cyntrum miasta z prostok?ntnym necym ulic na prawym kraju Młyn?wki; tajla kamynic na Rynku a w bocznych hulicach b?ła zniszczało we 1945 roku, a potym j?m barokowo odbudowan?;
    • Rathaus ? siydziba władz miasta z wie??m, co m? 65 metry, a je zbudowan? na bazie Palazzo Vecchio we italskim Firenze . Zaprojektowany we 1863 roku; ter??ny wygl?nd ostatek bud?nku przibroł w czasie odbudowy po katastrofie budowlanyj we 1934 roku;
    • Tum Podwy?szyni? ?wiyntego Krzi?a ? ko?ci?ł sp?mniany piyrszy r?z we 1223 roku, a sk??cz?ny we 1295 roku we niyskoror?ma?skim sznicie, niyskorzij sporo przebudowywany i regotyzowany a?e do ter??nego kształtu. Od 1972 roku je tumym opolskij dyjecezyje . Sam je gr?b princa J?na II Dobrego († 1532); w połedniowym ołt?rzu bocznym je obr?z Matki Boskij z k??ca 15. stoleci?, kery prz?dzij b?ł w Piekarach . Do nojrz?dszych zabytk?w n?le?y niyskorogotycki tryptyk ze 1519 roku, co je w kapli princa J?na II i baptysteri?m ze 13. stoleci?;
    • Ko?ci?ł ?wiyntyj Tr?jcy ? ko?ci?ł franciszkan?w, tajla kl?szt?ru zało??nego we 13 stoleciu, w przeszło?ci wyk?nowoł ty? funkcyjo ko?cioła dl? z?mku; skuli czynstych przebudowa? stanowi architekt?niczne poł?nczynie elymynt?w gotyckich, barokowych a eklektycznych.
    • reszt?wki miastowych mur?w - nojdugszy tajlik społym z Baszt?m Artyleryjsk?m b?ł zrek?nstruowany kole tuma we 2008 roku;
    • Muzeum Opolskigo ?l?nska ( Muzeum ?l?ska Opolskiego ) we barokowym bud?nku d?wnego internatu jezuit?w i s?msiednij kamynicy ze 1818 roku;
  • Wyspa Pasieka
    • Wojew?dzki Amt - siydziba władz wojew?dztwa. Bud?nek o fasadzie dugo?ci 112 m, wybudowany na placu zburz?nego z?mku ksi?n?yncego we 1934 roku;
    • Wie?a Piastowsk? - kolit? a maj?nc? 42 m wysoko?ci (bez dachu 35 m) gotyck? wie?a ze 14. stoleci? ocal?n? w czasie rozbi?rki z?mku ksi?n?yncego w latach 1928?1931 w wyniku protest?w obywatelskich; ter??nie połni funkcyjo widokowyj wie?y. Jedyn z nojstarszych obiekt?w tyj zorty na ?l?nsku i w Polsce;
    • Amfityjater Tysi?ncleci? - amfityjater , w kerym to od 1963 roku odbyw? sie Krajowy Festiwal Polskij ?piywki; miano nawi?nzuje do ?tysi?ncleci? pa?stwa polskigo”, kere b?ło obchodz?ne w latach 60., kej powstoł; od 2007 roku w skł?d k?mpleksu wchodzi ty? Muzeum Polskij ?piywki;
  • Plac Ignacego Daszy?skigo - plac z bud?nkami miyszkalnymi i u?yteczno?ci publicznyj (szkol?rskimi, gyrichtowymi) wybudowanymi w latach 1900-1920 i neobarokow?m f?ntann?m Ceres ze 1907 roku na postrzodku;
  • Ko?ci?ł ?wiyntego Pejtera i Paula ? m?n?mentalny neor?ma?ski bud?nek ze 1925 roku na weschodnim kraju cyntrum przi hul. Karola Miarki;
  • Cyntralny Banh?w ? banh?w, co skł?d? sie z osobnego wchodu i bazowego bud?nku poło??nego na wyspie p?miyndzy bansztajgami u zbiygu tor?w z richt?ngu weschodnigo i połedniowego; oba powstoły we 1899 roku we sznicie tm. neorynesansu p?łnocnego;
  • Wyspa Bolko ? b?na powstoła po zasypaniu Kanału Wi?skigo w latach 70.; je sam srogi park zało??ny we 1910 roku jak ty? zoologiczn? zygroda;
  • Muzeum Wsi Opolskij (Muzeum Wsi Opolskiej) ? skansyn architektury drzywniannyj w dzielnicy Bierkowice; skł?d? sie z 49 bud?nk?w.

Ek?n?mij? [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

We Opolu we roku 2017 w rege?cie REGON zaregistrowanych było 21 966 podmiot?w n?rodnyj ek?n?mije, z czego 13 798 stanowiyły osoby fizyczne kludz?nce działalno?? ek?n?miczno. W tym?e roku zaregistrowano było 1319 nowych podmiot?w, a 1291 podmiot?w ostało odregistrowanych. Na przestrzy?stwach l?t 2009?2017 nojwiyncyj (1 601) podmiot?w zaregistrowano było we roku 2010, a nojmynij (1 267) we roku 2012. We tym samym okresie nojwiyncyj (1 561) podmiot?w wykre?lono z regestu REGON we 2009 roku, nojmynij (929) podmiot?w odregistrowano było za to we 2010 roku. Podle danych z regestu REGON postrz?d podmiot?w posiadaj?ncych natura prawno w Opolu nojwiyncyj (2 608) je stanowi?ncych sp?łki handlowe z ogranicz?no uw??no?ci?m. Przi Analizowaniu regest pod winklym numer?w zatrudni?nych pr?cownik?w idzie stwiyrdzi?, i?e nojwiyncyj (21 050) je mikro-fyrm, zatrudniaj?ncych 0?9 pr?cownik?w. 0,8% (177) podmiot?w za zorta działalno?ci deklarowało bauerstwo, le?nictwo, łowiectwo a rybactwo, za industryj? i bauk?nszt swoja zorta działalno?ci deklarowało 16,9% (3 716) podmiot?w, a 82,3% (18 073) podmiot?w w rege?cie zakwalifikowan? je za ostała działalno??. Postrz?d os?b fizycznych kludz?ncych działalno?? ek?n?miczno w Opolu nojczy??cij deklarowanymi zortami przew??aj?ncyj działalno?ci s?m Handel hurtowy i detaliczny; spr?w?nek wozideł autowych, przi wł?nczaniu motorcykle (22.7%) jak ty? Działalno?? profesj?naln?, naukow? i techniczn? (16%).

Kultura [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Amfityjater Tysi?ncleci? we Opolu

Opole je jednym ze nojw??niyjszych ostrzodk?w kulturalnych a intelektualnych we Polsce, o dugij tradycyji. We Opolu dzioła p?ra muze?w i galeryje. Nojstarszym z nich je Muzeum ?l?nska, kere ostało zało??ne ju? we 1900. Ter??nie powst?w? sam Muzeum Polskij ?piywki, kere gr?madzi zbiory zwi?nzane z polsko muzyk?m i Krajowym Festiwalym Polskij ?piywki we Opolu.

Festiwal we Opolu poprzedzaj?m trefiyni? przedfestiwalowe take jake Hip-Hop Opole abo Kawiarenki z Gwiazdami . Je tyn fajer fanowa miasta Opole i produkt z kery je kojarz?ne miasto w Polsce. Opole ostało okry?l?ne bez Jerzego Waldorffa we czasie I KFPP za Stolica Polskij ?piywki co je mottym rozpoznawczym miasta.

Kamracke miasta [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Kamracke miasta
Miasto Pa?stwo Data napoczy?ci? sp?łprace
Bjełgorod Rusyjo Rusyj? 14 kwietnia 2004
Bruntal Czesko Rypublika Czechy 8 grudnia 1997
Carrara Italijo Italij? 2 wrze?nia 2006
Grasse Francyjo Francyj? 24 pa?dziyrnika 1964
Hrabstwo Roanoke Zjydnoczůne Sztaty Zjednocz?ne Stany 30 listopada 1994
Ingolstadt Mjymcy Miymcy 4 listopada 2005
Iwano-Frankiwsk Ukrajina Ukrajina 5 kwietnia 2005
Kuopio Finlandyjo Finlandyj? 7 lutego 1980
Olita Litwa Litwa 3 czyrwnia 1993
Mulheim an der Ruhr Mjymcy Miymcy 29 kwietnia 1989
Posedom Mjymcy Miymcy 6 czyrwnia 1973
Szekesfehervar Madźary Madziary 28 pa?dziyrnika 1978

Osoby zwi?nzane z Opolem [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Panoramy miasta [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]





Przipisy

  1. ↑ 1,0 1,1 Feler cytatu: Bł?d w składni znacznika <ref> ; brak tekstu w przypisie o nazwie populacja2020
  2. ↑ Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Pa?stwa.
  3. ↑ 7. System osadniczy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewodztwa Opolskiego 2010 (Uchwała Nr XLVIII/505/2010 Sejmiku Wojewodztwa Opolskiego z dnia 28 wrze?nia 2010 r.).
  4. ↑ Krzysztof   Ogiolda , ?l?zacy na ?l?sku wsz?dzie s? mniejszo?ci? , Nowa Trybuna Opolska, 31 lipca 2013 [dostymp 2021-03-14] ( polski ) .
  5. ↑ Studia w Opolu. Polska Wenecja mo?e zaoferowa? Wam nie tylko wspaniałe widoki, ale tak?e cudown? atmosfer?. , Studiowac.pl - wyszukiwarka uczelni i katalog kierunkow studiow, matura z polskiego, poradniki maturalne [dostymp 2021-05-11] .
  6. ↑ Portal Jednostek Samorz?du Terytorialnego Zwi?zek Powiatow Polskich , zpp.pl [dostymp 2021-06-21] .
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe dla Miasta Opola , bip.um.opole.pl, 2005 [dostymp 2021-06-21] ( polski ) .
  8. ↑ GUS - Bank Danych Lokalnych , bdl.stat.gov.pl [dostymp 2021-06-21] .
  9. ↑ Dariusz   Rajchel , SYTUACJA DEMOGRAFICZNA MIASTA OPOLA PRZED ZMIAN? I PO ZMIANIE GRANIC ADMINISTRACYJNYCH , ?Eunomia ? Rozwoj Zrownowa?ony ? Sustainable Development” (1(94)), 2018, s. 177?192 , ISSN 1897-2349 [dostymp 2021-06-21] ( polski ) .
  10. ↑ Miasto Gmina Powiat Opole: urz?dy, instytucje i statystyki - Informator REGIOsetu , www.regioset.pl [dostymp 2021-06-21] .
  11. ↑ Opole w liczbach 2007 , ?l?ska Biblioteka Cyfrowan [dostymp 2021-06-21] .
  12. ↑ Jonny   Blair , The Best Things to See and Do in Opole, Poland , Culture Trip [dostymp 2021-06-21] .
  13. ↑ Opole 2.0 , 9 stycznia 2014 [zarchiwizowane z adresy 2014-01-09] .
  14. ↑ Mapa Opola na maps.opolskie.pl , web.archive.org [dostymp 2021-06-21] [zarchiwizowane z adresy 2015-09-29] .
  15. ↑ Joanna   Kru?el , Agnieszka   Ziernicka-Wojtaszek , Diversity of Air Temperature in Poland in the Years 1971-2010 , 2016 ( angelski ) .
  16. ↑ Infrastruktura i ekologia terenow wiejskich , www.infraeco.pl [dostymp 2021-06-21] ( polski ) .
  17. ↑ climatebase.ru ( ang. ) . [dostymp 2021-02-15].
  18. ↑ Patryk   ?roda , Dzielnice Opola (Kadencja: 2019-2024) , www.bip.um.opole.pl [dostymp 2021-06-21] .
  19. ↑ Nowe dzielnice Opola , opole.pl [dostymp 2021-06-21] ( polski ) .
  20. ↑ Nad Odr? ? walory rozwoju społeczno-kulturowego Opola [w:] Andrzej   Stawarz , Miasto po obu brzegach rzeki ? ro?ne oblicza kultury , Warszawa: Polskie Towarzystwo Etnologii Miasta, Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, Muzeum Niepodległo?ci w Warszawie, 2007, s. 322, ISBN  978-83-87516-69-7 .
  21. ↑ 21,0 21,1 Oppeln/Opole , ome-lexikon.uni-oldenburg.de [dostymp 2021-06-21] .
  22. ↑ Historia miasta. Jak to z lokacj? było , opole.wyborcza.pl [dostymp 2021-06-21] .
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 Urszula   Zaj?czkowska , Opole. Miasto z ro?nych perspektyw , Opole: Urz?d Miasta Opola, 2017, s. 7?13, ISBN  978-83-87401-04-7 .
  24. ↑ 24,0 24,1 Roman   S?kowski , Opole: rozwoj przestrzenny miasta do ko?ca XVII wieku (szkice i wypisy ?rodłowe) , 2013 [dostymp 2021-06-21] ( polski ) .
  25. ↑ 6. Okres wielkich biskupow (1169-1301) , www.archidiecezja.wroc.pl [dostymp 2021-06-21] .
  26. ↑ https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/o/66-opole/99-historia-spolecznosci/137794-historia-spolecznosci
  27. ↑ Historia Powiatu Prudnickiego - Starostwo Powiatowe w Prudniku , web.archive.org, 16 listopada 2020 [dostymp 2021-06-21] [zarchiwizowane z adresy 2020-11-16] .
  28. ↑ Historia białego złota - jak Opole cementem stało , plus.nto.pl, 2 wrze?nia 2017 [dostymp 2021-06-21] ( polski ) .
  29. ↑ Prussia (Kingdom) Statistisches   Landesamt , Gemeindelexikon fur die regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Oppeln: Auf grund der ergebnisse der volkszahlung vom. 1. Dezember 1910 und anderer amtlicher quellen bearbeitet vom Koniglich Preussischen Statistischen Landesamte , verlag des Koniglichen Statistischen Landesamts, 1912 [dostymp 2021-06-21] ( niymiecki ) .
  30. ↑ Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Oppeln , treemagic.org [dostymp 2021-06-21] .
  31. ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in Karlsruhe , web.archive.org, 4 pa?dziernika 2013 [dostymp 2021-06-22] [zarchiwizowane z adresy 2013-10-04] .
  32. ↑ Festung Oppeln padło po kilku godzinach. Jak to si? stało? , opole.wyborcza.pl [dostymp 2021-06-22] .
  33. ↑ Czerwony ?wit 1945 r. Walki sowiecko-niemieckie na ?l?sku Opolskim* i ich ofiary [nasz temat] , Niezale?na Gazeta Obywatelska [dostymp 2021-06-22] ( polski ) .
  34. ↑ Zniszczenia wojenne w zabudowie miast i wsi według stanu w dniu 1 V 1945 r. , Głowny Urz?d Statystyczny Departament Statystyki Terenowej, 1967 [dostymp 2021-06-22] .
  35. ↑ Maria   Lubocka-Hoffmann , Powojenna odbudowa miast w Polsce a retrowersja Starego Miasta w Elbl?gu , ?Ochrona Zabytkow”, 2019, s. 35?71 , ISSN 0029-8247 .
  36. ↑ Opole w 1945 roku. Dzi? rocznica przybycia przedstawicieli polskich władz do miasta , Opole Nasze Miasto, 24 marca 2018 [dostymp 2021-06-22] ( polski ) .
  37. ↑ Paweł   Kacprzak , Weryfikacja narodowo?ciowa ludno?ci rodzimej i rehabilitacja tzw. ?volksdeutschow” w latach 1945-1949 , ?Czasopismo Prawno-Historyczne”, 2011, s. 149?164 .
  38. ↑ TAB. 4. DEKLARACJE NARODOWO?CIOWE W GMINACH W 2002 ROKU , Głowny Urz?d Statystyczny, 2002 .
  39. ↑ Narodowo?? ?l?ska w powiatach wg GUS , Stowarzyszenie Osob Narodowo?ci ?l?skiej [dostymp 2021-06-22] .
  40. ↑ Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Pa?stwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. , isap.sejm.gov.pl [dostymp 2021-06-21] .
  41. ↑ Dagmara   Kociuba , Zmiany granic administracyjnych miast w Polsce ? efekty przestrzenne i społeczno-ekonomiczne , ?Studia Miejskie”, 33, 2019, s. 99?113, DOI :  10.25167/sm.1253 , ISSN 2543-5302 [dostymp 2021-06-22] ( polski ) .
  42. ↑ Mieszka?cy okolicznych wsi nie chc? przył?czenia do Opola. Zapowiadaj? walk? "do ko?ca" , serwisy.gazetaprawna.pl, 15 siyrpnia 2016 [dostymp 2021-06-22] ( polski ) .
  43. ↑ Zaborcy i złodzieje. Tak o władzach Opola mowi? mieszka?cy wsi, ktore zostały przył?czone do miasta , gazetapl [dostymp 2021-06-22] ( polski ) .
  44. ↑ "Opole Stolic? Polskiej Piosenki" od 1963 roku , PolskieRadio.pl [dostymp 2021-06-22] .
  45. ↑ Powod? 1997. Jak wielka woda zalewała Opole [ARCHIWALNE WIDEO] , gazetapl [dostymp 2021-06-22] ( polski ) .
  46. ↑ Opole Travel and Tourist Guide ? Poland Travel Guide , web.archive.org, 12 wrze?nia 2018 [dostymp 2021-06-21] [zarchiwizowane z adresy 2018-09-12] .
  47. ↑ Wyniki bada? bie??cych ? Baza Demografia ? Głowny Urz?d Statystyczny , demografia.stat.gov.pl [dostymp 2021-01-23] ( polski ) .
  48. ↑ Ludno?? w gminach bez miast na prawach powiatu i w miastach na prawach powiatu wg płci , bdl.stat.gov.pl [dostymp 2021-06-26] .
  49. ↑ Mniejszo?ci narodowe i etniczne oraz społeczno?? posługuj?ca si? j?zykiem kaszubskim wg powiatow w 2011 r. , Mniejszo?ci Narodowe i Etniczne [dostymp 2021-06-26] ( polski ) .
  50. ↑ Polish cities begin to fight for fleeing residents , Obserwator Finansowy: ekonomia, debata, Polska, ?wiat, 3 siyrpnia 2016 [dostymp 2021-06-26] ( angelski ) .
  51. ↑ 51,0 51,1 51,2 Opole (opolskie) ≫ mapy, nieruchomo?ci, GUS, noclegi, szkoły, regon, atrakcje, kody pocztowe, wypadki drogowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia , Polska w liczbach [dostymp 2021-06-26] ( polski ) .
  52. ↑ Ruch naturalny ludno?ci (dane połroczne) , bdl.stat.gov.pl [dostymp 2021-06-26] .

Necowe odwołania [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

p   ?   d   ?   e
Miasta G?rnego ?l?nska
  Polska
  Czesko Republika
p   ?   d   ?   e
Mjasta uopolskigo wojew?dztwa
Mjasta na prawach krysu
Mjasta - ?ed?iby krys?w
Miasta - ?ed?iby ino gmin?w
Zdrz?dło " https://szl.wikipedia.org/w/index.php?title=Opole&oldid=370004 "