Rybnik

	Ryb?ik
	; Rynek w Ryb?iku
Wapyn miasta	Fana miasta
Pa?stwo	Polska
Historyczn? krajina	?l?nsk
Wojew?dztwo	?l?nske wojew?dztwo
Krys	mjasto z prawami krysu
Prawa miejskie	przed 1308
Prezydynt	Piotr Kuczera (2024)
Wiyrchnia	148,4 km²
Wielo?? miyszka?c?w (2023) ; - wielo?? ; - tyngo??	; 131 323 ; 896 os./km²
Pocztowy kod	44-200
Rejestracyjn? tabula	SR, IR
	Galeryj? zdjy?? a grafik w Wikimedia Commons
	Zajta internetow?

Sp?łrzyndne : 50°05'44" N 18°32'31" E 50.0955556 18.5419444 ( Rybnik )

Ryb?ik je mjasto we połed?owyj Polsce , we ?l?nskim wojew?dztwje , kole 20 km uod gra?ice z Czesk?m Republik?m . Je mjastym z prawami krysu a ty? ?yd?ib?m władze ryb?ickigo krysu . Mjyszko sam 136 ty?yncy lud?i (2021) a społym z mjastami ?ory , Jastrzymbje , Wod?isł?w a inkszymi tworzi p?łmilij?nowo agl?meracyjo (uob. Ryb?icki W?nglowy Uokryng ), co jeji przedugszy?ym na połed?u je uostrawsko , a na p?łnocy katowsko agl?meracyjo (GOP). Le?y na tery?e historycznego G?rnego ?l?nska przi zest?mpjy?u rzyk Rudy i Nacyny . Podug geomorfologicznego potajlowa?o je poło??ny na Ryb?ickij Pla?e , co je czyn???m ?l?nskij Wy?yny . Przi cynzu?e we 2011 zadeklarowało 27% mjyszka?c?w Ryb?ika i 41,5% mjyszka?c?w ryb?ickigo krysu ?l?nsko norodowo??.

Historyjo [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Mjano mjasta pochod?i uod staro?l?nskigo słowa ryb?ik (inakszy: stow). U?nego downo historyjo je skuplowano ze rybjorstwym, w uokolicy była prz?d?ij ?yła stow?w. Przip?mino to aji ryb?icki wapyn: uobrozek ryby na modrym szild?e. Mjasto zało?yli na przeł?mje XIII a XIV stoly?o podle magdeburskigo prawa wele dow?ijszyj rybjorskij uosady. Pjyrszo pisano zmjanka uo ?im pochod?i z roku 1308.

Ryb?ik b?ł uod swojich zacz?ntk?w tajl?m Ra?iborskigo K?ynstwa . Do roku 1336 w ?im regyrowała ?l?nsko ly?ijo Pjast?w , ?yskorzij Przemy?lidy ; jednego czasu było ty? skuplowane z Uopawskim K?ynstwym (1336?1377). Od roku 1327, kej Leszek Ra?iborski sło??ł cuzamyn ze inkszymi ?l?nskimi k??n?yntami lynny hołd Janowi Luksemburskimu , nole?oł tyn land pod ?ymje Czeskij Kor?ny . W roku 1352 powstało Ryb?icke Sztandowe Pa?stwo , kere nojdu?yj przinole?ało familij?m Lobkowic?w (1557?1682) a Wyngerskich (1682?1788). Po pjyrszyj ?l?nskij woj?e przegranyj uod Habsburg?w w 1742 Ryb?ik ?e społym ze wjynkszo???m ?l?nska stoł tajl?m pruskigo sztatu . W 1788 było Ryb?icke Sztandowe Pa?stwo przedane przimo pruskimu kr?lowi Fridrichowi Wilymowi II.

W 1818 ?e Ryb?ik stoł ?yd?ib?m krysu. Podle Topograficznego uopisa?o ?l?nska z roku 1865 mjoł 3169 mjyszka?c?w, z tego 58% godało w d?ma po mjymjecku, a 42% po polsku (abo ?l?nsku). Wjelki przeł?m w historyji do tego czasu prowincyj?nalnego mjasteczka a bauerskigo regij?nu nastoł po wybudowa?u ajzynbanowyj sztreki (1855) a skirz rozwoju industryje we drugij połowje XIX stoly?o. W 1890 staro hamer?a w Paruszowcu ? zało??no jeszcze uod Wyngerskich ? była przebudowano na moderno huta Silesia , co ?e ?yskorzij stała sławno skuli produkcyje gork?w, bechr?w i inkszych statk?w. W 1880 Jakob Muller zu?nacz?ł w cyntrum Ryb?ika browar?a, a w 1899 powstała fabryka maszin do grub?w ?yskorzij zn?mo pod mjanym Ryfama . W?ngle fedrowali na srogo skala uod roku 1896 w Chwałowicach ( Donnersmarck-Grube , ?yskorzij KWK Chwałowice ) a ?ydobczycach ( Romer-Grube , ?yskorzij KWK Rymer ), potym ty? uod roku 1916 w Boguszowicach ( Blucher-Schachte , ?yskorzij KWK Jankowice ). W 1886 uotwarli ansztalt do psychicz?e ?ymocnych, dlo kerego b?ł postawj?ny wjelki k?mpleks neogotyckich bud?nk?w na p?łnoc uod cyntrum mjasta.

Za g?rno?l?nskigo absztim?ngu po pjyrszyj ?wjatowyj woj?e 71% mjyszka?c?w Ryb?ika zawelowało za tym, coby uosta? w Mjymcach , ale mjasto tak by tak przikuplowali w 1922 ku Polsce (w ryb?ickym kry?e za Polsk?m było 65% weluj?ncych). Ryb?icki krys b?ł mjyndzy wojnami jednym z d?ewjy??u krys?w aut?nomicznego ?l?nskigo wojew?dztwa . Gra?ica sztat?w przebjegała yno pora kilometr?w na p?łnocny zach?d uod mjasta, tero??o d?el?ica Stodoły ju? była mjymjecko. Po drugij ?wjatowyj woj?e Ryb?ik za? przipod Polsce, teroz choby tajla ?l?nsko-d?mbrowskigo / katowskigo wojew?dztwa .

Sp?czesne gra?ice Ryb?ika s?m efektym admi?istracyjnych p?mjan we 70. latach XX wjeku. Mjyndzy rokym 1973 a 1977 przikuplowali ku ?ymu 13 gmin, w tym Chwałowice , Boguszowice a ?ydobczyce , co uod 50. lot były uodrymbnymi mjastami. Prził?nczy?e tych wszyskich mjast, zidl?ng?w a d?ed?in spowodowało wartke zwjynkszy?e liczby mjyszka?c?w: ze 43 ty?yncy w roku 1970 na 122 ty??nce w roku 1980. Ty? we 70. latach wybudowali w Ryb?iku elektrow?a, a skirz ?ij powstało Ryb?icke Je?oro na rzyce Rud?e . Ek?n?miczno transformacyjo po 1989 była prziczyn?m upodku ?yły przed?ymbjorstw we industryjalnym mje??e na czele ze hut?m Silesia , kero zawarli w 1998. Do d?i?o f?nguj?m gruby KWK Jankowice a KWK Chwałowice , jak ty? Ryfama przedano w 2010 sp?łce Kopex Machinery .

Zabytki a turystyczne atrakcyje [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Zabudowa we cyntrum mjasta :
- klasycystyczny Stary Rathaus na Rynku z 1822 roku, teroz Mjejske Muzeum; a moder?istyczny Nowy Rathaus z 1928 roku;
- publiczne bud?nki w neogotyckim stylu : downy lazaryt Julius (1869) z kaplic?m ?w. Juljusza (1894); starostwo (1884); głowno poczta (1905); Grundszula n?mero 9 ? downo gimnazyjo (1910);
- ko??oły: farny Matki Boskij Bolesnyj (1797?1801); Na G?rce ? pjyrszy gotycki farny ko???ł przebudowany po roku 1797 na kierchowowo kaplica, obtoczo go park ?w. Jana Sarkandra na placu downego kerchofa; wa?elicki przebudowany w 1791 ze z?meckigo magazynu nec?w do ryb;
- Krysowy Gyricht ? klasycystyczny bud?nek z roku 1789 zbudowany na placu downego ryb?ickigo z?mku;
Bazylika ?w. Ant?na z Padwy ? nojwy?szy ko???ł G?rnego ?l?nska ze dwjyma 95-metrowymi wje?ami zbudowany w neogotyckim stylu mjyndzy rokami 1903 a 1906;
Ansztalt do psychicz?e ?ymocnych ? neogotycki k?mpleks z roku 1886 na p?łnoc uod cyntrum mjasta;
Gruba Ignacy w peryferyjnyj d?el?icy ?ywjad?m ? uotwarto w 1792, uod 1999 bergma?ski skanzyn;
Kol??ije familok?w z przeł?mu XIX a XX stoly?o w d?el?icach Paruszowjec, Chwałowice a Boguszowice;
Ryb?icke Je?oro ? sztuczny wodny areał uo powjyrch?i 4,5 km², co powstoł we 70. latach XX wjeku społym ze elektrow??m choby zdrz?dło wody do chłodzy?o turbin; su?y ty? rekreacyjnym cyl?m, ?eglorski sez?n sam two uod kwjyt?a do pa?d?yr?ika;
Przirod?iczo-landszaftowy k?mpleks Cysterske K?mpozycyje Wjelkich Rud ? k?mpleks las?w uo powjyrch?i 493,87 km², co ?e roztopjyrzo na p?łnoc i zach?d uod Ryb?ika, a na u?nego wygl?nd mjała bez stoly?a ajnflus d?ałalno?? cysterskigo klosztora Rudy (kole 10 km na p?łnocny zach?d uod mjasta);

Transport [ edytuj | edytuj zdrz?dło ]

Z Ryb?ika d?i?o je?d??m cugi we sztyrech rycht?nkach: Katowice , Bogumin , Ra?ib?rz a Pszczyna / Bjylsko-Bjoło . Na tery?e mjasta f?nguje uo?ym banhof?w a banowych halteszteli. Na głownym banhofje Ryb?ik ?e zatrzimuj?m aji mjyndzynorodowe sznelcugi do Pragi , Wjed?a , Warszawy a Budapesztu .

W Ryb?iku je nojwjyncyj r?nd?w w cołkij Polsce: do roku 2022 ich zbudowali 44. Na sch?d uod mjasta klud?i autobana A1 , keryj k?ntynuacyj?m je czesko autobana D1.

Miejsko k?mu?ikacyjo tworzi 41 ly?iji KMR Ryb?ik. Je?dz?m sam ty? ?ykere autobusy MZK Jastrzymbje.