Wulm I. (Duutsk: Wilhelm I. , * 22. Meerte 1797 as Wilhelm Friedrich Ludwig von Preußen in Berlin ; † 9. Meerte 1888 juust deer) uut dat Huus Hohenzollern waas sant 1858 die Regent un sant 1861 Koonich fon Pruusen , fon 1867 oun hiede hie dat Buundesprasidium fon dan Noudduutske Buund un leeter, fon 1871 oun waas hie Duutsken Kaiser .

In 1829 hilkede hie ap Bedrieuwen fon sin Foar ju Prinsassine Augusta von Sachsen-Weimar-Eisenach . Ju Achte skal nit glukkelk weesen haabe, man do bee kreegen two Baidene: Friedrich Wilhelm Nikolaus Karl von Preußen ( 1831 ? 1888 ) (in 1888 foar 99 Deege Kaiser as Freerk III. ) un Prinzessin Luise Marie Elisabeth von Preußen ( 1838 ? 1923 )

Foarlieuwend [ Beoarbaidje | beoarbaidje Waltext ]

Wulm koom as twaiden Suun fon dan domoalige pruuske Krounprins un leetere Koonich Freerk Wulm III. un sien Wieuwmoanske Luise von Mecklenburg-Strelitz tou Waareld. As hie njuugen waas, wuude hie fon sin Foar tou'n Leutnant benaamd, man hie wuude in dut Oaler nit as Baidenssuldoat iensat. As hie trattien waas, stoorf sien Maame.

Dat eerste Moal stuude hie mad nit gans soogentien Jiere ap n 27. Februoar 1814 ap n Slachtfaild, dat waas ju Slacht bie Bar-sur-Aube in do Befraiengskriege , wierfoar hie dat Iersene Kjuus in twaide Klasse kreech.

Fon deer oun waas hie noch wakke Moale oun militariske Uutnuursattengen bedeeliged. Toun Biespil hiede hie ne nit gans laige Positsjoon bie ju Deelslooenge fon ju Duutske Revolutsjoon 1848/1849 , wierfoar hie fon Max Dortu dan zyniske Ookelnoome Kartatschenprinz kreech.

Daach liberoalisierde hie n bitje, as hie atter dan Dood fon sin Bruur Freerk Wulm IV. in 1861 Koonich fon Pruusen wuude.

In 1866 wuude Pruusen uum ferskeedene Meenengen tou dan Stoatus fon Slaaswiek-Holsten un n Ferdraachsbreek ap Wonsk fon Aastriek uut dan Duutske Buund uutsleeten. Atters briek die Duutske Kriech twiske Aastriek un Pruusen uut, die in dat salge Jier noch mad ne Uurwinnenge fon Pruusen un sien Ferbuundede eendede. Die Duutske Buund unner Aastriekiske Foarheerskup loosede sik ap, Pruusen ferplichtede sik in do Augustferdraage tou ju Gruundenge fon dan Noudduutske Buund . Die wuude in 1867 konstituierd, ju Pruuske Kroune, also Wulm I., kreech atter ju Ferfoatenge dat Buundesprasidium.

In dan Duutsk-Frantsooske Kriech 1870 / 1871 uurnoom Wulm dan Bupperbefeel uur aal do Troppen, do in Frankriek ienfallen. Salwen kommandierde hie in ju Slacht bie Gravelotte un in ju Slacht bie Sedan , juust so fierde hie fon Oktober 1870 bit 1871 fon Versailles uut nominell do militariske Operatsjoonen un do politiske Ferhonnelengen uur ju Gruundenge fon dat Duutske Kaiserriek . Otto von Bismarck spielde hier in Weerhaid oaber ju wichtigere Rulle, wilst sik Wulm I. salwen bloot stuur deerfon uurtjuuge liet, Pruusen in'n Duutsken Nasjonoalstoat apgungen tou laiten.

Kaiser-Amt [ Beoarbaidje | beoarbaidje Waltext ]

Noch wilst dan Duutsk-Frantsooske Kriech fon 1870 tou 1871 tou waas hie also nit so ienfersteen, uk noch Kaiser tou waiden, man hie wuude dat daach. As dat kloor waas, dat er dat daach waide skuul, waas bit toulaast nit kloor, of hie nu as "Deutscher Kaiser" uutruupen waide skuul, so as Otto von Bismarck dat toachte, of as "Kaiser von Deutschland" , so as hie dat wuul. Bismark sien Formulierenge kloang moor atter Ounsjoon, sien oaine moor atter Moacht. Aan Dai foar ju Uutruupenge truu'ede hie noch mad Amtsferticht. Uumdat me sik nit eenigje kuude, ruup die badiske Grootheertoach Freerk I. eenfach een Hooch ap "Kaiser Wilhelm" uut. Deermad waas die Kaiser nit so goud toufree, man hie noom dat Amt oun. Atter dussen Stried ferdruuch hie sik uk wier mad Bismarck, die as Riekskansler fon 1871 bit 1890 tou dat Skiksoal fon dat junge Kaiserriek meebestimde un foar masse kundige Ljuude as wichtiger goolt un noch jalt, as aal do Kaisere in ju Tied. Uk Wilhelm I. roate Seeken fon sik as "Bismarck ist wichtiger" un "Es ist nicht leicht, unter einem solchen Kanzler Kaiser zu sein." Wulm I. waas oaber uk n popularen Kaiser, uumdat hie sien Amt iedenst noom. Do laaste ferstoundelke Woude, do hie foar sin Dood in 1888 kweeden haabe skal, sunt: "Ich habe keine Zeit mude zu sein" .

Atter sin Dood [ Beoarbaidje | beoarbaidje Waltext ]

Freerk III. , die laip kankerch inne Strot waas un al nit moor baale kuude, foulgede him ap dan Troon. Hie naamde sik uk as duutsken Kaiser "Freerk III." atter ju Tallenge fon do pruuske Koonige, aaldat er eerste atter ju Tallenge fon do Kaisere fon't Hillige Roomske Riek Freerk IV. heete wuul, wier hie oaber atter ne ferfoatengsgjuchtelke Beleerenge truch Bismarck ap fertichtede. Freerk III. stoorf oaber noch in't salge Jier, atters koom Wulm II. ap dan Troon. Dat Jier 1888 waas also n Traikaiserjier. Een Duutsk Sproakspil kwad hier "der greise Kaiser, der weise Kaiser und der Reisekaiser".

Dan Kaiser Wulm I. wuuden uk Toankmoale sat, t.B. een Rieder-Stoundbielde an ju Duutske Timpe , een Loundtimpe bie ju Mundenge fon ju Mosel in dan Rhien , man dat rakt uk uurswakke Toankmoale fon him, toun Biespiel een Stoundbielde mad Angel tou sien Stierwen fon Michel Lock . Uk in ju Befoulkenge hiede hie Atter-Ruum, toun Biespil meent die Takst "Wir wollen unsern alten Kaiser Wilhelm wieder haben..." ap ne bekoande Marsk-Melodie wail him un nit Wulm II. Daach satte sik dat nit truch, as Wulm II. sin Grootfoar Wulm I. as "Wilhelm der Große" beteekende.