Nga Wikipedia, enciklopedia e lire
Sinteza
(
greqisht
σ?νθεσι?,
sintesis
- bashkimi, nderlidhja) paraqet nje term i cili permbledh ose lidh dy ose me shume elemente (pjese perberese) ne nje njesi te re. Koncepti ne shkencat natyrore eshte futur nga Hermann Kolbe ne vitin 1845. Shpesh, termi sinteze nenkupton vete produktin, d.m.th. rezultatin e aktivitetit sintetik. Sinteza lidhet ne menyre te pandashme me procesin e kundert te saj e qe eshte
analiza
. Ne shkencat natyrore, sinteza eshte e kufizuar vetem ne
materie (lende)
(p.sh. ne kimi me sintezen kimike formohen komponime te reja), kurse ne shkencat sociale sinteza eshte nje nocion dhe proces abstrakte (p.sh. lidhja e koncepteve ne nje metafore te re, si p.sh.
dhembi i kohes
), si dhe kemi edhe konceptin e sintezes ne teknike (p.sh. sinteza e zerit ose tingullit).
Filozofia
me fjalen sinteze nenkupton bashkimin e disa
teorive
ose doktrinave te reja pas disa proceseve
dialektike
(p.sh.
per
dhe
kunder
). Nga pikepamja e teorise se dijes dhe njohjes, sinteza eshte nje hap esencial i aktivitete njohese
te vetedijes
se njeriut.
[1]
Pas perfundimit te procesit analiza eshte i plote, te marre disa informacione ne lidhje me temen ose subjektin e studimit dhe te pjeseve nga te cilat ajo eshte e perbere. Me sinteze, ky proces eshte i kundert dhe perpiqet te rilidhe elementet e fituara ne procesin e analizes, duke kerkuar keshtu te fitoje dhe te krijoje nje teresi te re. Dialektikisht, sinteza ngre elementet perberese (njesite) ne nivelin e pergjithshem, konkret ne abstrakt, duke permbledhur te gjitha mundesite ne nje njesi. Me kete shkohet prej koncepteve elementare deri te ato komplekse. Ne historine evropiane te filozofise, treguesit e pare te procesit te sintezes gjenden ne veprat e
Platonit
si rezultat i dialogjeve te
Sokratit
.
- ^
"Beitrage zur Kenntnis der gepaarten Verbindungen", Ann. Chem. & Pharm. 115 (1860) str. 145.