Sarkofagu  (shumes =  sarkofaget ) eshte nje kuti mbajtese/kontenier varrimi  per trupin e te vdekurit, te cilet kryesisht jane te gdhendur ne gur dhe zakonisht vendosen mbi toke, por edhe mund edhe te groposen. Fjala "sarkofag" vjen nga greqishtja   σ?ρξ sarks do te thote "mish" dhe φαγε?ν fagein do te thote "te hash", nga ketej vjen edhe fjala sarkofag qe do te thote "mish-ngrenie"; nga fraza lithos sarkofagos ( λ?θο? σαρκοφ?γο? ). Ku lithos eshte fjala greke per "gurin", ndersa lithos sarkofagos do te thote: "gur mish-ngrenes". Fjala ka ardhur ne kete forme edhe per te referuar per nje lloj te vecante te gurit gelqeror qe mendohej se ndihmonte ne shperberjen e shpejte te mishit se kufomes te futur aty, kjo per shkak te perberjes kimike te gurit gelqeror.

Historia [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Sarkofaget ishin te projektuar kryesisht per tu vendosur mbi toke. Ne Egjiptin e Lashte, sarkofaget perfaqsonin  mburojen e jashtme.

Sarkofagu i Hagia Triada (Shen Triadhes) eshte prej guri te pikturuar me afresk; nje stil i vone i sarkofageve te Greqise antike jane prej qeramike te pikturuar, sic eshte sargofagu i Klazomenias, prodhuar ne territorin e Greqise Jonike ne qytetin e Klazomenais, ku pjesa me e madhe e shembujve te tille jane gjetur mes  viteve 550 p.e.sone (Periudha e vone arkaike) dhe 470 p.e.sone. Ata jane bere prej  argjile te ashper me ngjyre kafe ne te kuqe. I vendosur si ne nje basen, sargofagu kryesor eshte i gjere, me kornize drejtkendeshe, shpesh jane te mbuluara me nje luster te bardhe dhe me pas jane pikturuar. Varri i gjigand i Lycian i Payava, qe tani ndodhet ne British Museum, eshte nje varre mbreterore i vitit 360 p.e.sone i projektuar per te qendruar ne ambjent te hapur, eshte nje shembull i nje shkelqyer u stilit Lycian.

Sarkofaget e Romes se Lashte ishin te bere prej metali, allcie ose guri gelqeror, ishin shume popullor gjate mbreterimit te Trajanit dhe ishin shpeshe te dekoruar me gdhendje. Deri gjate periudhes se Krishterimit te hershem varrimi preferohej te behej nentoke, shpesh ne nje varr prej guri gelqerore, kjo coi ne braktisjen e  sarkofageve. Sidoqofte, ka shume te sarkofage te njohur nga Krishterimi i hershem te shekujve III-IV p.e.sone.

Shume nga sarkofaget romak jane te projektuar per tu vendosur ne nje faqe muri, prandaj jane te dekoruar ne vetem ne tri ane. Sarkofaget vazhduan te perdoren ne Europen e krishtere per figurat e rendesishme, sidomos udheheqsit dhe figurat drejtuese dhe te rendesishme te kishes. Qe nga Mesjeta e Vone i vdekuri ishte i gedhendur i shtrire ne kapakun e sarkofagut. Sarkofaget me te thjeshte ishin te vendosur ne krypte (dhome e fshete nentoke), nga te cilat me i famshmi eshte Kripti Perandorak Habsburg ne  Vjene , Austri. Termi (sarkofag) ka tendence qe te jete me pak i perdorur per te pershkruar shembuj te ngjashem nga mesjeta, rilindja dhe me vone.

Ne fillim te periudhes moderne, mungesa e hapesires i beri sarckofaget jopraktike ne kisha, por struktura te masive memoriale apo imitime sarkofagesh te zbrazet dhe zakonisht papjesen e poshteme qe vendoseshin mbi nje varrin nentokesore u ben popullor ne vende si varrezat dhe oborret e kishave, vecanerisht ne Britanin e Madhe te shek. te XVIII dhe XIX, ku permendoret ishin kryesisht jo shume te dekoruar dhe kostoja shtese per nje sarkofag ne vend te nje guri varri ishte nje tregues i statusit social.

Galeria [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

• 
  Sarkofagu i Canaanite, tani ne muzeun e Israelit
• 
  Kapak i nje sarkofagu. (664?332 p.e.sone) Muzeu Bruklin
• 
  Sarkofag i Romes se Lashte nga Marcianopolis
• 
  Sarkofag mermeri me skenat e Amazonomahise, Muzeu Arkeologjik i Selanikut
• 
  Sarkofag romak nga Salona
• 
  Sarkofag Moabite, Muzeu Arkeologjik i Jordanise, Amana, Jordani
• 
  Sarkofag etrusk i bashkeshorteve, shekulli i VI-te p.e.sone
• 
  Sarkofag i krishtere Gallo-Romak, Rignieux-le-Franc (Ain), fund i shek te IV-te. Muzeu i Louvrit
• 
  Detaj nga nje sarkofag guri ne Muzeun Arkeologjik te Stambollit, ku shfaqet nje skene gjuetie.
• 
  Sarkofagu i Robert Todd Lincoln's ne Varrezat kombetare Arlington
• 
  Sarkofag ku shfaqe lindja e Dionisit, Muzeu i Artit Walters
• 
  Sarkofag familjar ne Mekong Delta, Vietnam
• 
  Sarkofag mermeri i Junius Bassus, Rome rreth vitit 359
• 
  Sarkofag etrusk i Seianti Hanunia Tlesnasa ne British Museum
• 
  Sarkofagu i Shen Kasimirit ne Vilnius
• 
  Sarkofagu i Kristofor Kolombit ne Katedralen e Sevilies

Bibliografia [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

• Mont Allen, "Sarcophagus", ne te Oksfordit, Enciklopedia e Greqise se Lashte dhe te Romes , redaktuar nga Michael Gagarin, vol. 6, f. 214-218 (Oxford: Oxford University Press, 2010).
• Robert Manuel Gatuaj, Clazomenian Sarcophagi (Mainz: Philipp von Zabern, 1981).
• R. R. R. Smith, Gdhendur perjetesisht: Thesaret e Helene, Romake, Bizantine dhe Artit nga Muzeun Arkeologjik te Stambollit (Istanbul: Ertu? dhe Kocabıyık, 2001).
• Pali Zanker dhe Bjorn C. Ewald, te cilet Jetojne me Mitet: Imazhet e Romake Sarcophagi (Oxford: Oxford University Press, 2012).

Lidhje te jashtme [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

• Egjiptian sarcophagi
• sarcaphagi ne Muzeun Arkeologjik te Stambollit
• Chisholm, Hugh, red. (1911). "Sarcophagus"  . Encyclopædia Britannica (ne anglisht). Vell. 24 (bot. 11th). Cambridge University Press. fq. 209.

Referime [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]