Rhode Island
(shqiptohet: Rode Ajlend) zyrtarisht Shteti i Rhode Island, eshte nje
shtet
ne rajonin e
Anglise se Re
te
Shteteve te Bashkuara Verilindore
. Eshte
shteti me i vogel i SHBA-se sipas siperfaqes
dhe i
shtati me pak i populluar
, me pak me pak se 1.1 milion banore qe nga viti 2020,
[6]
por eshte i
dyti me i dendur
pas
Nju Xhersit
. Rhode Island kufizohet nga
Connecticut
ne perendim dhe
Massachusetts
ne veri dhe lindje, dhe ndan nje kufi te vogel detare me
Nju Jorkun
.
[7]
Providence
eshte kryeqyteti dhe qyteti me i populluar i shtetit.
Amerikanet vendas jetuan rreth
Gjirit Narragansett
per mijera vjet perpara se kolonet angleze te fillonin te mberrinin ne fillim te shekullit te 17-te.
[8]
Rhode Island ishte unik midis
trembedhjete kolonive britanike
pasi u themelua nga nje refugjat,
Roger Williams
, i cili iku nga
persekutimi fetar
nga
Kolonia e Gjirit te Massachusetts
per te krijuar nje strehe per lirine fetare. Ai themeloi Providence ne vitin 1636 ne toke te blere nga fiset lokale, duke krijuar vendbanimin e pare ne Ameriken e Veriut me nje qeveri te qarte laike.
[8]
Kolonia e Rhode Island dhe Plantacionet Providence
me pas u bene nje destinacion per disidentet fetare dhe politike dhe te perjashtuarit shoqerore, duke e fituar emrin "Ishulli i Rogues".
[9]
Duke reflektuar statusin e saj si nje qender e tolerances relative dhe mendimit te lire, Rhode Island ishte kolonia e pare qe beri thirrje per nje
Kongres Kontinental
ne vitin 1774 dhe e para qe hoqi dore nga besnikeria e saj ndaj Kurores Britanike me 4 maj 1776.
[10]
Pas
Revolucionit Amerikan
, gjate i cili ishte shume i pushtuar dhe i kontestuar, Rhode Island u be shteti i katert qe ratifikoi
Nenet e Konfederates
me 9 shkurt 1778.
[11]
Duke favorizuar nje qeveri qendrore me te dobet, ajo bojkotoi
konventen e vitit 1787
qe hartoi
Kushtetuten e Shteteve te Bashkuara
,
[12]
te cilen fillimisht e refuzoi te ratifikoje;
[13]
ishte i fundit nga 13 shtetet origjinale qe e beri kete, me 29 maj 1790.
[14]
[15]
Ai u emerua zyrtarisht
Shteti i Rhode Island dhe Plantacionet Providence
gjate epokes koloniale, por zakonisht u be i njohur si thjesht "Rhode Island". Ne nentor 2020, votuesit e shtetit miratuan nje ndryshim ne
kushtetuten e shtetit
duke hequr zyrtarisht "dhe Plantacionet Providence" nga emri i tij i plote.
[16]
[17]
Nofka e tij zyrtare eshte "Shteti i Oqeanit", nje reference per 400 milje (640 km) te vijes bregdetare dhe gjireve dhe hyrjeve te medha qe perbejne rreth 14% te siperfaqes se tij totale.
[2]
Para vitit 2020, emri i tij zyrtar ishte Shteti i Rhode Island dhe Plantacionet Providence, qe rrjedhin nga bashkimi i kater vendbanimeve koloniale. Vendbanimet e Rhode Island (
Newport
dhe
Portsmouth
) ishin ne ate qe zakonisht quhet
Aquidneck Island
sot, por quhej
Rhode Island
ne kohet koloniale.
[18]
Plantacionet Providence
ishte emri i kolonise se themeluar nga
Roger Williams
ne kryeqytetin e shtetit te
Providence
.
[19]
Eshte e paqarte se si ishulli mori emrin
Rhode Island
, por dy ngjarje historike mund te kene qene me ndikim:
- Eksploruesi
Giovanni da Verrazzano
vuri ne dukje pranine e nje ishulli prane grykes se
Gjirit Narragansett
me 1524, te cilin ai e krahasoi me ishullin
Rodos
ne brigjet e Greqise.
[20]
Eksploruesit e mevonshem evropiane nuk ishin ne gjendje te identifikonin saktesisht ishullin e pershkruar nga Verrazzano, por kolonistet qe u vendosen ne kete zone supozuan se ishte ky ishull.
[21]
- Adriaen Block
kaloi prane ishullit gjate ekspeditave te tij ne vitet 1610 dhe ai e pershkroi ate ne nje rrefim te vitit 1625 te udhetimeve te tij si "nje ishull me pamje te kuqerremte", qe ishte "
een rodlich Eylande
" ne holandisht te shekullit te 17-te, qe do te thote nje e kuqe. ose ishull i kuqerremte, qe supozohet se evoluon ne emertimin Rhode Island.
[22]
[23]
Historianet kane teorizuar se kjo "pamje e kuqerremte" rezultoi ose nga gjethja e kuqe e vjeshtes ose nga argjila e kuqe ne pjese te bregut.
[24]
Perdorimi me i hershem i dokumentuar i emrit "Rhode Island" per Aquidneck ishte ne 1637 nga Roger Williams. Emri u aplikua zyrtarisht ne ishull ne vitin 1644 me keto fjale: "Aquethneck do te quhet tani e tutje Isle of Rodes ose Rhode-Island". Emri "Ishulli i Rodes" eshte perdorur ne nje dokument ligjor deri ne vitin 1646.
[25]
[26]
Hartat holandeze qysh ne vitin 1659 e quajne ishullin "Ishulli i Kuq" (
Roodt Eylandt
).
[27]
Zyra e Regjistrimit te Shteteve te Bashkuara
vleresoi se popullsia e Rhode Island ishte 1,059,361 me 1 korrik 2019, nje rritje prej 0,65% qe nga regjistrimi i vitit 2010.
[28]
Ne regjistrimin e vitit 2020 ne SHBA, popullsia e saj ishte 1,097,379.
Sipas regjistrimit te vitit 2010, 81.4% e popullsise ishte e bardhe (76.4%
te bardhe johispanik
), 5.7% ishin te zi ose afrikano-amerikan, 0.6% amerikano indian dhe vendas te Alaskes, 2.9% aziatike, 0.1% vendase havajane dhe banore te tjere te ishullit te Paqesorit, 3.3% nga dy ose me shume raca. 12.4% e popullsise ishin me prejardhje
hispanike ose latine
(ata mund te jene te cdo race).
[29]
Nga njerezit qe banojne ne Rhode Island, 58.7% kane lindur ne Rhode Island, 26.6% kane lindur ne nje shtet tjeter, 2.0% kane lindur ne Porto Riko, zona te ishullit te SHBA-se ose kane lindur jashte vendit nga prinder amerikane, dhe 12.6% kane lindur i lindur i huaj.
[30]
Sipas Zyres se Regjistrimit te SHBA, qe nga viti 2015, Rhode Island kishte nje popullsi te vleresuar prej 1,056,298, qe eshte nje rritje prej 1,125, ose 0,10%, nga viti i kaluar dhe nje rritje prej 3,731, ose 0,35%, qe nga viti 2010. Kjo perfshin nje rritje natyrore qe nga regjistrimi i fundit i 15,220 njerezve (pra 66,973 lindje minus 51,753 vdekje) dhe nje rritje per shkak te migrimit neto te 14,001 njerezve ne shtet.
Imigrimi
nga jashte Shteteve te Bashkuara rezultoi ne nje rritje neto prej 18,965 personash, dhe migrimi brenda vendit shkaktoi nje renie neto prej 4,964 personash.
Hispaniket
ne shtet perbejne 12.8% te popullsise, kryesisht popullsi domenikane, portorikane dhe guatemalane.
[31]
Sipas regjistrimit te vitit 2000, 84% e popullsise se moshes 5 vjec e lart flisnin vetem
anglishten amerikane
, ndersa 8,07% flisnin spanjisht ne shtepi, 3,80% portugalisht, 1,96% frengjisht, 1,39% italisht dhe 0,78% flasin gjuhe te tjera ne shtepi ne perputhje me rrethanat.
[32]
Grupi etnik me i populluar i shtetit, te bardhet johispanike, ka rene nga 96,1% ne 1970 ne 76,5% ne 2011. Ne vitin 2011, 40,3% e femijeve te Rhode Island nen moshen nje vjec i perkisnin grupeve racore ose te pakicave etnike, qe do te thote se kishin te pakten nje prind qe nuk ishte i bardhe johispanik.
6.1% e popullsise se Rhode Island u raportua si nen 5 vjec, 23.6% nen 18 vjec dhe 14.5% ishin 65 vjec ose me te vjeter. Femrat perbenin afersisht 52% te popullsise.
Nje sondazh i Pew per vete-identifikimin fetar te banoreve te Rhode Island tregoi shperndarjen e meposhtme te perkatesive:
katolike
42%,
protestante
30%,
jehud
1%,
Deshmitare te Jehovait
2%,
budizem
1%,
mormonet
1%,
hinduizem
1% dhe
jo-fetare
20%. Emertimet me te medha jane
Kisha Katolike
me 456.598 pasues,
Kisha Episkopale
me 19.377,
Kishat Baptiste Amerikane USA
me 15.220 dhe
Kisha e Bashkuar Metodiste
me 6.901 pasues.
Rhode Island ka perqindjen me te larte te banoreve katolike te cdo shteti, kryesisht per shkak te imigrimit te madh irlandez, italian dhe franko-kanadez ne te kaluaren; kohet e fundit, ne shtet jane krijuar gjithashtu komunitete te rendesishme portugeze dhe te ndryshme hispanike. Megjithese ka perqindjen me te larte te pergjithshme katolike te cdo shteti, asnje nga qarqet individuale te Rhode Island nuk renditet nder 10 me katoliket ne Shtetet e Bashkuara, pasi katoliket jane te shperndare ne menyre te barabarte ne te gjithe shtetin.
Sinagoga Touro
eshte ndertesa me e vjeter ekzistuese e sinagoges ne Shtetet e Bashkuara
Komuniteti hebre i Rhode Island, me qender ne zonen Providence, u shfaq gjate nje vale imigrimi hebre, kryesisht nga
shtetl
evropiane lindore midis viteve 1880 dhe 1920. Prania e
Sinagoges Touro
ne Newport, sinagoga me e vjeter ekzistuese ne Shtetet e Bashkuara, thekson se keto vale te dyta te emigranteve nuk krijuan komunitetin e pare hebre ne Rhode Island; nje vale relativisht me e vogel e hebrenjve spanjolle dhe portugez emigruan ne Newport gjate epokes koloniale.
- ^
"Rhode Island Government: Government"
(ne anglisht). RI.gov.
Arkivuar
nga origjinali me 1 korrik 2010
. Marre me
31 korrik
2010
.
- ^
a
b
Office of the Secretary of State: A. Ralph Mollis: State Library
Arkivuar
janar 1, 2016, tek Wayback Machine. Sos.ri.gov. Retrieved on July 12, 2013.
- ^
a
b
"Elevations and Distances in the United States"
(ne anglisht). United States Geological Survey. 2001. Arkivuar nga
origjinali
me 15 tetor 2011
. Marre me
24 tetor
2011
.
- ^
Bureau, US Census (26 prill 2021).
"2020 Census Apportionment Results"
.
The United States Census Bureau
(ne anglisht).
Arkivuar
nga origjinali me 26 prill 2021
. Marre me
27 prill
2021
.
- ^
"Median Annual Household Income"
.
The Henry J. Kaiser Family Foundation
(ne anglisht).
Arkivuar
nga origjinali me 20 dhjetor 2016
. Marre me
9 dhjetor
2016
.
- ^
"2020 Census"
(PDF)
.
Census.gov
(ne anglisht). 26 prill 2021.
Arkivuar
(PDF)
nga origjinali me 26 prill 2021
. Marre me
26 prill
2021
.
- ^
"RG 042.03"
(ne anglisht). Office of the Secretary of State: Nellie M. Gorbea.
Arkivuar
nga origjinali me 13 nentor 2018
. Marre me 13 nentor 2018
.
- ^
a
b
"Rhode Island | Map, Population, History, Beaches, & Facts | Britannica"
.
www.britannica.com
(ne anglisht).
Arkivuar
nga origjinali me 27 janar 2018
. Marre me
2021-11-10
.
- ^
"Rhode Island ? History | Britannica"
.
www.britannica.com
(ne anglisht).
Arkivuar
nga origjinali me 2021-11-11
. Marre me
2021-11-11
.
- ^
"The May 4, 1776, Act of Renunciation"
(ne anglisht). State of Rhode Island.
Arkivuar
nga origjinali me 5 shtator 2015
. Marre me
3 maj
2014
.
- ^
Jensen, Merrill (1959).
The Articles of Confederation: An Interpretation of the Social-Constitutional History of the American Revolution, 1774?1781
(ne anglisht). University of Wisconsin Press. fq. xi, 184.
ISBN
978-0-299-00204-6
.
- ^
"Letter from Certain Citizens of Rhode Island to the Federal Convention"
(ne anglisht). Ashland, Ohio: TeachingAmericanHistory.org.
Arkivuar
nga origjinali me 15 shtator 2018
. Marre me
21 tetor
2015
.
- ^
Flexner, James Thomas (1984).
Washington,
The Indispensable Man
(ne anglisht). New York: Signet. fq.
208
.
ISBN
978-0-451-12890-4
.
- ^
Vile, John R. (2005).
The Constitutional Convention of 1787: A Comprehensive Encyclopedia of America's Founding (Volume 1: A-M)
(ne anglisht). ABC-CLIO. fq. 658.
ISBN
978-1-85109-669-5
.
Arkivuar
nga origjinali me 1 shkurt 2016
. Marre me
21 tetor
2015
.
- ^
"US constitution Ratification: RI"
(ne anglisht). Usconstitution.net. 8 janar 2010.
Arkivuar
nga origjinali me 6 shtator 2018
. Marre me
26 janar
2013
.
- ^
Shamsian, Jacob.
"Rhode Islanders voted to strip the word 'plantations' from their official state name"
.
Business Insider
(ne anglisht).
Arkivuar
nga origjinali me 4 nentor 2020
. Marre me
2020-11-04
.
- ^
Gammans, Bay (30 nentor 2020).
"RI Board of Elections certifies results of 2020 general election"
.
WPRI.com
(ne anglisht).
Arkivuar
nga origjinali me 17 shkurt 2021
. Marre me
18 dhjetor
2020
.
- ^
"Colony Of Rhode Island A Brief History"
(ne anglisht). celebrateboston.com.
Arkivuar
nga origjinali me 17 korrik 2015
. Marre me
16 korrik
2015
.
- ^
"Rhode Island Geography Maps"
(ne anglisht). Dlt.ri.gov. Arkivuar nga
origjinali
me 17 janar 2013
. Marre me
26 janar
2013
.
- ^
Verrazano, Giovanni.
Verrazano's voyage along the Atlantic coast of North America, 1524
(ne anglisht). State University of New York at Albany. fq. 10
. Marre me
14 gusht
2015
.
- ^
Giovanni da Verrazzano emeroi nje vend ne Rhode Island
Puntum Iovianum
per nder te mikut te tij Paolo Giovio (Jovium ne latinisht) (1483?1542), humanist dhe historian. Giovio zoteronte
Cellere Codex
te Verrazzanos qe permbante tekstin e udhetimit te tij te pare.
- ^
Samuel Greene Arnold (1859).
"1636?1700"
(ne anglisht). Appleton. fq. 70.
Arkivuar
nga origjinali me 1 janar 2016
. Marre me
17 tetor
2015
– nepermjet Google Books.
- ^
"Joannes de Laet"
.
S4U Languages
(ne portugalisht).
Arkivuar
nga origjinali me 22 tetor 2019
. Marre me
11 dhjetor
2015
.
- ^
Elisha Potter (1835).
The Early History of Narragansett. Collections of the Rhode-Island Historical Society, Volume 3
(ne anglisht). fq. 22.
Arkivuar
nga origjinali me 20 shkurt 2021
. Marre me
28 tetor
2020
– nepermjet Google Books.
- ^
Office of the Secretary of State: A. Ralph Mollis: State Library
Arkivuar
nentor 17, 2010, tek Wayback Machine. Sos.ri.gov. Retrieved on April 12, 2014.
- ^
Hamilton B. Staples (1882).
"Origins of the Names of the State of the Union"
.
Proceedings of the American Antiquarian Society, Volume 1
(ne anglisht). fq. 367.
Arkivuar
nga origjinali me 28 korrik 2020
. Marre me
4 shtator
2018
– nepermjet Google Books.
- ^
"Rhode Island Colony Facts"
(ne anglisht).
Arkivuar
nga origjinali me 14 tetor 2021
. Marre me
17 shtator
2021
.
- ^
"QuickFacts Rhode Island; UNITED STATES"
.
2018 Population Estimates
(ne anglisht). United States Census Bureau, Population Division. 12 mars 2019.
Arkivuar
nga origjinali me 22 korrik 2019
. Marre me
12 mars
2019
.
- ^
"Rhode Island QuickFacts from the US Census Bureau"
(ne anglisht). Quickfacts.census.gov. Arkivuar nga
origjinali
me tetor 15, 2010
. Marre me
gusht 14,
2012
.
- ^
"U.S. Census website"
.
census.gov
(ne anglisht).
Arkivuar
nga origjinali me dhjetor 27, 1996
. Marre me
dhjetor 11,
2015
.
- ^
"2010 Census quick facts: Rhode Island"
(ne anglisht). U.S. Census Bureau. Arkivuar nga
origjinali
me tetor 15, 2010
. Marre me nentor 8, 2010
.
- ^
"Language Map Data Center"
(ne anglisht). Mla.org. 17 korrik 2007.
Arkivuar
nga origjinali me 5 dhjetor 2010
. Marre me
31 korrik
2010
.