Presidenti
ose
Kryetari i Shtetit
eshte nje emertim i pergjithshem i perdorur ne terminologjine e ligjit nderkombetar, shkencave politike dhe protokollit diplomatik per te treguar rangun me te larte zyrtar te nje shteti sovran, i cili permbush detyren e perfaqesimit publik te atij shteti. Ne shumicen e shteteve,
Kreu i Shtetit
eshte nje person natyral (njeri), por ka te pakten kater perjashtime nga ky rregull:
Zvicra
,
Bosnje-Hercegovina
,
Andorra
dhe
San Marino
. Ne keto shtete,
Kreu i Shtetit
eshte nje grup i perbere nga me shume se nje person.
Shpesh
Kreu i Shtetit
dallohet nga
Kreu i Qeverise
. Ne shumicen e sistemeve parlamentare,
monarku
ose
presidenti
permbush rolin e
Kreut te Shtetit
ndersa
kryeministri
ose
kancelari
ate te
Kreut te Qeverise
. Ne shtetet me sistem presidencial dhe disa monarki absolute, keto dy figura perputhen.
Qe nga lashtesia, dinastite e ndryshme ose sundimtaret individuale kane pretenduar te drejten per te sunduar me autoritet hyjnor, sic eshte Mandati i Qiellit dhe e drejta hyjnore e mbreterve. Disa monarke madje pretendonin prejardhje hyjnore, si faraonet egjiptiane dhe sapa Incas, te cilet pretendonin prejardhje nga perendite e tyre perkatese te diellit dhe shpesh kerkuan te ruanin kete linje gjaku duke praktikuar martesen me incest. Ne Romen e lashte, gjate Principatit, titulli divus ('hyjnor') iu dha (vecanerisht pas vdekjes) perandorit, nje element simbolik, legjitimues ne themelimin e nje dinastie de facto.
Ne katolicizmin romak, Papa ishte dikur pontif sovran dhe kreu i shtetit, se pari, i shteteve papale te rendesishme politikisht. Pas bashkimit te Italise, Papa mbetet kreu i shtetit te qytetit te Vatikanit. Per me teper, peshkopi i Urgellit eshte ex officio nje nga dy bashkeprincat e Andorres. Ne Kishen e Anglise, monarku ne fuqi mban titullin Mbrojtesi i Besimit dhe vepron si guvernator suprem i Kishes se Anglise, megjithese ky eshte nje rol thjesht simbolik.
Gjate periudhes se hershme te Islamit, kalifet ishin pasardhes absolut shpirteror dhe tokesor te profetit Muhamed. Udheheqes te ndryshem politike myslimane qe atehere e kane vetequajtur veten si Kalif dhe kane sherbyer si krere shtetesh dinastike, ndonjehere pervec nje titulli tjeter, sic eshte Sulltani Osman. Historikisht, disa shtete islamike teokratike te njohura si imamet jane udhehequr nga imamet si kreu i shtetit, si ne ate qe tani eshte Omani, Jemeni dhe Arabia Saudite.
Ne Republiken Islamike te Iranit, Udheheqesi Suprem, aktualisht Ali Khamenei sherben si kreu i shtetit. Aga Khans, nje dinasti unike e udheheqjes kohore/fetare, qe udheheq degen nizari te Islamit Shiit ne Azine Qendrore dhe Jugore, qe dikur renditej nder shtetet princerore te Indise Britanike, vazhdon deri ne ditet e sotme.
Ne hinduizem, disa dinasti adoptuan nje titull qe shprehte pozicionet e tyre si "sherbetore" te nje hyjnie mbrojtese te shtetit, por ne kuptimin e nje mekembesi nen nje perendi-mbret ne mungese, qe sundon "ne emer" te perendise mbrojtese, si Patmanabha Dasa (sherbetor i Vishnu) ne rastin e Maharajas se Travancore.
Qe nga koha e Dalai Lames se 5-te deri ne daljen ne pension politik te Dalai Lames se 14-te ne 2011, Dalai Lamas ishin udheheqes politike dhe shpirterore ("zot-mbret") te Tibetit.
Mongolia e jashtme, ish-atdheu i dinastise perandorake te Genghis Khan, ishte nje tjeter teokraci lamaiste nga viti 1585, duke perdorur stile te ndryshme, si tulku. Krijimi i Republikes Popullore Komuniste Mongole e zevendesoi kete regjim ne vitin 1924.
Nje kryetar kolektiv i shtetit mund te ekzistoje ne republika (kompleksiteti i brendshem), p.sh., triumvirate nominale, Drejtori, Keshilli Federal Zviceran prej shtate anetaresh (ku secili anetar vepron me radhe si president per nje vit), Bosnje dhe Hercegovine me nje tre- kryesia anetare nga tre kombe, San Marino me dy "kapiten-regjent" qe ruan traditen e republikave mesjetare italiane qe kishin pasur gjithmone nje numer cift konsujsh. Nje diarki, ne dy sundimtare ishte norma kushtetuese, mund te dallohet nga nje bashkerendim, ne te cilin nje monarki perjeton nje periudhe te jashtezakonshme sundimtaresh te shumte.
Ne Republiken Romake kishte dy krere shtetesh, te quajtur konsull, te cilet te dy nderronin muaj te tere autoriteti gjate vitit te tyre ne detyre, ne menyre te ngjashme kishte nje numer te barabarte magjistratesh suprem ne republikat italike te epokes se lashte. Ne Republiken e Athines kishte nente magjistrate suprem, arkonde te stilizuar. Ne Kartagjene kishte dy magjistrate suprem, mbreter te emertuar ose suffetes (gjyqtare). Ne Sparten e lashte kishte dy mbreter te trasheguar, qe u perkisnin dy dinastive. Ne Bashkimin Sovjetik Komiteti Qendror Ekzekutiv i Kongresit te Sovjetikeve (midis 1922 dhe 1938) dhe me vone Presidiumi i Sovjetit Suprem (midis 1938 dhe 1989) sherbeu si kreu kolektiv i shtetit. Pas Luftes se Dyte Boterore, modeli sovjetik u miratua me pas nga pothuajse te gjitha vendet qe i perkisnin sferes se tij te ndikimit. Cekosllovakia mbeti i vetmi vend midis tyre qe mbajti postin e presidentit si nje forme e nje kreu te vetem shteti gjate gjithe kesaj periudhe, e ndjekur nga Rumania permes krijimit te presidences se atij vendi nga diktatori Nicolae Caushesku ne 1974. Nje shembull modern i nje kreu kolektiv i shtetit eshte Keshilli i Sovranitetit te Sudanit, keshilli i perkohshem qeverises i Sudanit. Keshilli i Sovranitetit perbehet nga 11 ministra, te cilet se bashku kane ushtruar te gjitha funksionet qeveritare per Sudanin qe nga renia e presidentit Omar Al-Bashir. Vendimet merren ose me konsensus ose me shumice votash (8 anetare).
Marreveshje te tilla nuk duhet te ngaterrohen me entitete mbikombetare te cilat nuk jane shtete dhe nuk percaktohen nga nje monarki e perbashket, por mund (ose jo) te kene nje detyre simbolike, ne thelb protokollare, me titull me te larte, p.sh., Shefi i Komonuelthit (qe mbahet nga britaniket kurore, por jo e rezervuar ligjerisht per te) ose 'Kreu i Bashkimit Arab' (14 shkurt - 14 korrik 1958, i mbajtur nga Mbreti Hashemite i Irakut, gjate Federates se tij jeteshkurter me Jordanine, mbreterise se saj simoter Hashemite).
Qeveria Kombetare e Republikes se Kines, e themeluar ne vitin 1928, kishte nje panel prej rreth 40 personash si kryetar kolektiv te shtetit. Edhe pse duke filluar ate vit, nje kushtetute e perkohshme e beri Kuomintang-un partine e vetme qeveritare dhe Qeverine Kombetare te lidhur me udhezimet e Komitetit Qendror Ekzekutiv te asaj partie.
Presidenti i sotem i Republikes se Shqiperise, Ilir Meta
Kreu i Republikes se Shqiperise eshte z.
Ilir Meta
.
- Presidenti i Republikes eshte Kryetar i Shtetit dhe perfaqeson unitetin e popullit.
- President mund te zgjidhet vetem shtetasi shqiptar qe nga lindja, me qendrim jo me pak se 10 vjetet e fundit ne Shqiperi dhe qe ka mbushur moshen 40 vjec.
Kandidati per President i propozohet Kuvendit nga nje grup prej jo me pak se 20 deputetesh. Nje deputet nuk lejohet te propozoje ne te njejten kohe me shume se nje kandidat.
- Presidenti i Republikes zgjidhet me votim te fshehte dhe pa debat nga Kuvendi. Per zgjedhjen e Presidentit, Kuvendi zhvillon deri ne pese votime. Votimi i pare zhvillohet jo me vone se shtate dite nga fillimi i procedures per zgjedhjen e Presidentit. Secili nga votimet e tjera zhvillohet jo me vone se shtate dite nga perfundimi pa sukses i votimit pararendes. Votimi quhet i kryer edhe kur ne konkurrim nuk paraqitet asnje kandidat. Ne votimin e dyte, te trete dhe te katert mund te paraqiten kandidate te rinj, sipas kushteve te pikes 1 te ketij neni.
- Presidenti zgjidhet ne votimin e pare, te dyte ose te trete kur nje kandidat merr jo me pak se tri te pestat e votave te te gjithe anetareve te Kuvendit. Ne votimin katert dhe te peste zgjidhet President kandidati qe siguron me shume se gjysmen e votave te te gjithe anetareve te Kuvendit.
- Votimi i peste zhvillohet kur ne votimin e katert asnje kandidat nuk ka siguruar shumicen e kerkuar te votave. Votimi i peste zhvillohet vetem midis dy kandidateve qe kane marre me shume vota ne votimin e katert. Ne rast se ka me shume se dy kandidate me te njejtin numer votash, kandidati qe merr pjese ne votim caktohet me short. Ne rast se pas votimit te katert nuk ka mbetur asnje kandidat ne konkurrim, per kete votim mund te paraqiten kandidate te rinj, sipas kushteve te pikes 1 te ketij neni. Kur paraqiten me shume se dy kandidate, votimi zhvillohet midis dy kandidateve qe kane siguruar numrin me te larte te deputeteve propozues.
- Ne rast se edhe pas votimit te peste asnje kandidat nuk siguron shumicen e kerkuar, ose kur pas votimit te katert pa sukses nuk paraqitet asnje kandidature e re, Kuvendi shperndahet. Zgjedhjet e reja zhvillohen brenda 45 diteve nga shperndarja e tij.
- Kuvendi pasardhes e zgjedh Presidentin e Republikes me shumicen e te gjithe anetareve te tij.
Presidentja e sotme e Republikes se Kosoves, Vjosa Osmani
Kreu i Republikes se Kosoves eshte znj.
Vjosa Osmani
.
- Presidenti i Republikes se Kosoves perfaqeson unitetin e popullit. Presidenti i Republikes se Kosoves eshte perfaqesues legjitim i vendit brenda dhe jashte dhe garantues i funksionimit demokratik te institucioneve te Republikes se Kosoves, ne pajtim me kete Kushtetute.
- Kuvendi i Republikes se Kosoves me votat e dy te tretave (2/3) e te gjithe deputeteve ratifikon marreveshjet nderkombetare per keto ceshtje:
- territorin, paqen, aleancat, ceshtjet politike dhe ushtarake;
- te drejtat dhe lirite themelore;
- anetaresimin e Republikes se Kosoves ne organizata nderkombetare;
- marrjen persiper te detyrimeve financiare nga ana e Republikes se Kosoves.
- Marreveshjet nderkombetare me perjashtim te atyre ne piken 1, ratifikohen pas nenshkrimit nga Presidenti i Republikes se Kosoves.
- Presidenti i Republikes se Kosoves ose Kryeministri njoftojne Kuvendin sa here qe te nenshkruhet nje marreveshje nderkombetare.
- Amendamentimi ose terheqja nga marreveshjet nderkombetare do te kene te njejten procedure te vendim marrjes sikur ajo e ratifikimit te marreveshjeve nderkombetare.
- Parimet dhe procedurat per ratifikimin dhe kontestimin e marreveshjeve nderkombetare rregullohen me ligj.