Pllaka tektonike eshte teoria e pranuar pergjithesisht shkencore qe konsideron se litosfera e Tokes perbehet nga nje numer pllakash te medha tektonike te cilat kane levizur ngadale qe nga ajo kohe. rreth 3.4 miliarde vjet me pare. Modeli bazohet ne konceptin e zhvendosjes kontinentale, nje ide e zhvilluar gjate dekadave te para te shekullit te 20-te. Tektonika e pllakave u pranua pergjithesisht nga gjeoshkencetaret pasi perhapja e shtratit te detit u vertetua ne mesin deri ne fund te viteve 1960.

Litosfera e Tokes, e cila eshte guaska e jashtme e ngurte e planetit (korja dhe manteli i siperm), ndahet ne shtate ose tete pllaka kryesore (ne varesi te menyres se si percaktohen) dhe ne shume pllaka te vogla ose "trombocite". Aty ku takohen pllakat, levizja e tyre relative percakton llojin e kufirit te pllakes: konvergjent, divergjent ose transformues. Termetet, aktiviteti vullkanik, ndertimi i maleve dhe formimi i kanaleve oqeanike ndodhin pergjate ketyre kufijve te pllakave (ose gabimeve). Levizja relative e pllakave zakonisht varion nga zero ne 10 cm ne vit.

Pllakat tektonike perbehen nga litosfera oqeanike dhe litosfera me e trashe kontinentale, secila e mbuluar nga lloji i vet i kores. Pergjate kufijve konvergjente, procesi i subduksionit, ose nje pllake qe leviz nen nje tjeter, mbart skajin e pllakes se poshtme poshte ne mantel; zona e materialit te humbur balancohet nga formimi i kores se re (oqeanike) pergjate kufijve te ndryshem nga shtrirja ne shtratin e detit. Ne kete menyre, siperfaqja e pergjithshme gjeoidale e litosferes mbetet konstante. Ky parashikim i tektonikes se pllakave quhet edhe parimi i rripit transportues. Teorite e mehershme, qe kur u hodhen poshte, propozuan tkurrje graduale (tkurrje) ose zgjerim gradual te globit.

Pllakat tektonike jane ne gjendje te levizin sepse litosfera e Tokes ka force me te madhe mekanike se astenosfera e poshtme. Ndryshimet anesore te densitetit ne mantel rezultojne ne konvekcion; domethene, levizja e ngadalte zvarritese e mantelit te ngurte te Tokes. Levizja e pllakave mendohet se nxitet nga nje kombinim i levizjes se shtratit te detit larg kreshtave te perhapura per shkak te variacioneve ne topografi (kreshti eshte topografik i larte) dhe ndryshimeve te densitetit ne kore (dendesia rritet ndersa korja e sapoformuar ftohet dhe leviz. larg kreshtes). Ne zonat e zhytjes, korja oqeanike relativisht e ftohte dhe e dendur zhytet poshte ne mantel duke formuar gjymtyren konvektuese te nje qelize te mantelit dhe ekziston nje konsensus i pergjithshem qe kjo rezulton ne shtytesin me te forte te pllakave. Rendesia relative e faktoreve te tjere te propozuar si konvekcioni aktiv, ngritja dhe rrjedha brenda mantelit, dhe terheqja e batices se henes, dhe marredhenia e tyre me njeri-tjetrin eshte ende objekt debati.

Llojet e termeteve [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Sipas Shkalles Rihter kemi keto lloj termetesh;

Mikro termete-2 balle Rihter(rreth 800 ne dite)

Shume te vegjel-2.0-2.9balle(rreth 1000 te tille ne dite)

Te vegjel-3.0-3.9 balle(rreth 49000 me vit)

Te lehte-4.0-4.9 balle(rreth 6200 ne vit)

Te moderuar-5.0-5.9 balle(rreth 800 per vit)

Te fuqishem-6.0-6.9 balle(rreth 120 ne vit)

Te medhenj-7.0-7.9 balle(rreth 18 per vit)

Gjigand-8.0-8.1 balle(rreth 1 ne 20 vjet)

Meteorik(nje ne disa mojera vjet, fuqia e tij mbetet akoma e panjohur, por fenomeni me i ngjashem i regjistruar eshte renia e nje meteori gjigand ne Tanguska, Rusi me 30 qershor 1908)

Sipas thellesise termetet klasifikohen si :

Te ceket- nen 70 km vater

Te mesem- 70-300 km vater

Te thelle nga 300 deri ne 800km vater

Sipas lekundjes kemi 3 lloj termetesh:

Rreshkites kur toka leviz per anash

Normal kur toka ulet

Ngrites kur toka ngrihet lart(lloji me shkaterrues nga te gjithe)

Shiko edhe [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Referimet [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]