Ligji i Omit thote se rryma neper nje percues ne mes te dy pikave eshte e barabarte me tensionin ne mes te ketyre dy pikave. Duke e paraqitur konstanten e barazise rezistence ^[1] , arrihet ekuacioni matematikor qe pershkruan kete lidhje: ^[2] Om (simboli: Ω) eshte njesia per matjen e rezistences elektrike (R).

${\displaystyle I={\frac {V}{R}},}$

ku I-ja eshte rryma neper percues ne njesi te amperit , V -ja eshte tensioni i matur ne volt , dhe R -ja eshte rezistenca elektrike . Per me sakte, ligji i Omit thote se R-ja ne kete relacion eshte konstante, nuk varet nga rryma. ^[3]

Ligji u emerua sipas fizikanit gjerman Georg Ohm , i cili, ne nje traktat te publikuar ne vitin 1827, pershkroi matjen e tensionit dhe rrymes se aplikuar ne qarqet e thjeshta elektrike qe kane gjatesi te ndryshme te kabllos. Ai prezantoi nje ekuacion me kompleks se ai me larte per te shpjeguar rezultatet e tij eksperimentale. Ky ekuacion paraqet formen moderne te Ligjit te Omit.

Ne fizike, termi Ligj i Omit perdoret si referim ndaj shume pergjithesimeve te formuluara nga forma origjinale e ligjit. Shembulli me i thjeshte eshte ky:

${\displaystyle \mathbf {J} =\sigma \mathbf {E} ,}$

ku J eshte densiteti i rrymes ne nje lokacion te dhene ne nje material rezistues, E eshte fusha elektrike ne ate lokacion, dhe , σ ( Sigma ) eshte nje parameter i varur nga materiali qe quhet percueshmeria elektrike . Ky riformulim i Ligjit te Omit eshte si shkak i Kirkovit . ^[4]

Versione te tjera [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Ligji i Omit, ne formen e mesiperme, eshte nje ekuacion teper i dobishem ne fushen e inxhinierise elektrike/elektronike sepse pershkruan sesi tensioni, rryma dhe rezistenca jane te nderlidhura ne nivel "makroskopik". Fizikanet qe studiojne vetite elektrike te materies ne element mikroskopik perdorin nje lidhje te ngushte dhe me gjenerale vektoriale, nganjehere te referuar edhe si Ligj i Omit, duke shfrytezuar variablat skalare te Ligjit te Omit, U, I dhe R, por qe secila eshte ne funksion te pozicionit brenda percuesit. Fizikanet shpesh perdorin kete forme te Ligjit te Omit: ^[5]

${\displaystyle \mathbf {E} =\rho \mathbf {J} }$

ku " E " eshte vektori i fushes elektrike me njesi volt per meter (analoge me "V" te Ligji i Omit e cila ka njesi volt), " J " eshte vektori i densitetit te rrymes me njesi amper per njesi te siperfaqes (analoge me "I" te Ligji i Omit qe ka njesi amper, dhe "ρ" (greqisht "rho") eshte percueshmeria specifike me njesi ohm·meter (analoge me "R" te Ligji i Omit qe ka njesi ohm). Ekuacioni i mesiperm nganjehere shkruhet edhe si ^[6] J = ${\displaystyle \sigma }$E ku "σ" (greqisht "sigma") eshte percueshmeria si vlere reciproke e ρ.

Tensioni ndermjet dy pikave definohet si: ^[7]

${\displaystyle {\Delta V}=-\int {\mathbf {E} \cdot d\mathbf {l} }}$

ku ${\displaystyle d\mathbf {l} }$ eshte element rrugor pergjate integrimit te vektorit te fushes elektrike E . Nese fusha e aplikuar E eshte uniforme dhe e orientuar pergjate gjatesise se percuesit sic tregohet ne figure, atehere perkufizimi i tensionit V ne baze te marreveshjes se zakonshme eshte:

${\displaystyle V={E}{l}\ \ {\text{or}}\ \ E={\frac {V}{l}}.}$

Pasi fusha E eshte uniforme ne drejtim te gjatesise se kabllos, per nje percues qe ka ρ konstante, edhe J do te jete i pandryshueshem ne cfaredo siperfaqe terthorazi, keshtu qe mund te shkruajme: ^[8]

${\displaystyle J={\frac {I}{a}}.}$

Nga 2 rezultatet e mesiperme fitojme:

${\displaystyle {\frac {V}{l}}={\frac {I}{a}}\rho \qquad {\text{or}}\qquad V=I\rho {\frac {l}{a}}.}$

Rezistenca elektrike eshte nje percues uniform i dhene ne terma te rezistences specifike: ^[8]

${\displaystyle {R}=\rho {\frac {l}{a}}}$

ku l eshte gjatesia e percuesit ne njesi te metrave nga SI , a eshte prerja terthore (per nje kabllo qarkore a = πr ² ku r eshte rrezja) ne njesi te metrit kator, dhe ρ eshte rezistenca specifike ne njesi ohm·meter.

Pas zevendesimit te R nga ekuacioni i mesiperm kemi:

${\displaystyle {V}={I}{R}.\ }$

Efektet magnetike [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Nese fusha e jashtme B eshte prezente dhe percuesi nuk eshte ne qetesi por leviz me shpejtesi v , ateherenje term ekstra duhet te shtohet ne llogari te rrymes se induktuar nga Forca e Lorencit ne ngarkesa.

${\displaystyle \mathbf {J} =\sigma (\mathbf {E} +\mathbf {v} \times \mathbf {B} )}$

Ne pjeset e tjera te percuesit levizes ky term bie sepse v = 0. Kjo nuk eshte nje kontradikt sepse fusha elektrike ne pjeset e tjera ndryshon nga fusha E ne pjesen studiuese: E ' = E + v × B .

Rrjedhesit percues [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Ne nje fluid percues, si plazma , ekziston efekt i ngjashem. Marrim nje fluid qe leviz me shpejtesi ${\displaystyle {\vec {v}}}$ ne nje fushe magnetike ${\displaystyle {\vec {B}}}$. Levizja relative indukton nje fushe elektrike ${\displaystyle {\vec {E}}}$ e cila ushtron fushen elektrike ne ngarkesat provuese duke i dhene rritje rrymes elektrike ${\displaystyle {\vec {J}}}$. Ekuacioni i levizjes per elektronin gaz, me nje numer te densitetit ${\displaystyle n_{e}}$, shkruhet:

${\displaystyle m_{e}n_{e}{d{\vec {v}}_{e} \over dt}=-n_{e}e{\vec {E}}+n_{e}m_{e}\nu (v_{i}-v_{e})-en_{e}{\vec {v}}_{e}\times {\vec {B}},}$

ku ${\displaystyle e}$, ${\displaystyle m_{e}}$ dhe ${\displaystyle {\vec {v}}_{e}}$ jane ngarkesa, masa dhe shpejtesia e elektronit, respektivisht. Po ashtu, ${\displaystyle \nu }$ eshte frekuenca e goditjeve te elektronee me hekura qe kane nje shpejtesi ${\displaystyle {\vec {v}}_{i}}$. Pasi elektroni ka mase shume te vogel krahasuar me jonet, mund ta injorojme anen e majte te ekuacionit te mesiperm:

${\displaystyle \sigma ({\vec {E}}+{\vec {v}}\times {\vec {B}})={\vec {J}},}$

ku duhet te perdorimin perkufizimin e denistetit te rrymes, dhe po ashtu ta shtojme ${\displaystyle \sigma ={n_{e}e^{2} \over \nu m_{e}}}$ qe paraqet percueshmerine elektrike. Ky ekuacion eshte ekuivalent me:

${\displaystyle {\vec {E}}+{\vec {v}}\times {\vec {B}}=\rho {\vec {J}},}$

ku ${\displaystyle \rho =\sigma ^{-1}}$ eshte percueshmeria specifike.

Lidhje te jashtme [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

  Commons: Ohm's law  ? Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale

Literatura [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

• E. Hysenbegasi: Permbledhje punesh laboratori ne fizike. Per fakultetet e inxhinerise dhe degen e kimise, Tirane, 1982.
• F. Sinoimeri, Z. Mulaj, B. Duka: Fizika 1+2, Sh.B.L.U. Tirane 1999.
• Grupe autoresh: Ushtrime te Fizikes se pergjithshme. Per fakultetet e inxhinierise, Tirane, 1982.

Referime [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

1. ^ Consoliver, Earl L., and Mitchell, Grover I. (1920). Automotive ignition systems . McGraw-Hill. fq. 4. {{ cite book }} : Mungon ose eshte bosh parametri |language= ( Ndihme! ) Mirembajtja CS1: Emra te shumefishte: lista e autoreve ( lidhja )
2. ^ Robert A. Millikan and E. S. Bishop (1917). Elements of Electricity . American Technical Society. fq. 54. {{ cite book }} : Mungon ose eshte bosh parametri |language= ( Ndihme! )
3. ^ Oliver Heaviside (1894). Electrical papers . Vell. 1. Macmillan and Co. fq. 283. ISBN   0-8218-2840-1 . {{ cite book }} : Mungon ose eshte bosh parametri |language= ( Ndihme! )
4. ^ Olivier Darrigol, _is=&as_brr=0#v=onepage&q=%22alternative%20formulation%20of%20Ohm%27s%20law%22%20isbn%3A0198505949&f=false Electrodynamics from Ampere to Einstein , p.70, Oxford University Press, 2000 ISBN 0-19-850594-9 .
5. ^ Lerner, Lawrence S. (1977). Physics for scientists and engineers . Jones & Bartlett. fq. 736. ISBN   978-0-7637-0460-5 . {{ cite book }} : Mungon ose eshte bosh parametri |language= ( Ndihme! )
6. ^ Seymour J, Physical Electronics , Pitman, 1972, pp 53?54
7. ^ Lerner L, Physics for scientists and engineers , Jones & Bartlett, 1997, pp. 685?686
8. ^ ^{a b} Lerner L, Physics for scientists and engineers , Jones & Bartlett, 1997, pp. 732?733