Docent eshte nje titull ne disa universitete te Evropes me te cilin percaktohet nje pozite e vecante akademike ne kuader te personelit akademik dhe renditet me poshte se profesori  dhe me lart se asistenti.

Perkufizimi [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Ne literaturen tone profesionale, si p.sh. ne "Fjalorin e Pedagogjise" botuar ne Tirane ne vitin 1983 termi Docent perkufizohet si "titull shkencor qe i jepet punonjesit te institucioneve te larta arsimore shkencore, ose te prodhimit, qe ka fituar me pare graden shkencore "Kandidat i Shkencave", qe ka zhvilluar veprimtari te gjere mesimore shkencore, ka aftesi per te udhehequr kualifikimin e specializanteve te rinje si dhe qe ka botuar tekste, monografi, artikuj ose punime te tjera shkencore." ^[1] Titulli "docent" eshte perdorur ne disa universitete per percaktimin e nje personi qe ka te drejten per mesimdhenie. Termi rrjedh nga fjala e  gjuhes latine   doc?ns , doc?re (mesim, ligjerate). Duke u bere docent vertetohej se nje person i caktuar ka nje deshmi akademike qe verteton se mbajtesi eshte i afte per mesimdhenie ne nivel te profesorit te asociuar ose profesorit ordinar. Docenti ne disa vende eshte titulli me i larte akademik e ku kriteret kualifikuese jane ato te cilat lidhen me punen kerkimore-shkencore e cila i pergjigjet 3-5 disertacioneve te doktoratures; mbikeqyrjen e studenteve te studimeve te Doktorates (Ph.D.); dhe prova konkrete te mesimdhenies ne nivelin universitar dhe pasuniversitar.

Perkufizime sipas vendeve [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Belgjika [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Ne universitetet flamane te  Belgjikes docent eshte i pari nga kater gradat e mesimdhenies auniversitare, tri te tjerat jane hoofddocent (krye docent), hoogleraar (profesor) dhe gewoon hoogleraar . Per te fituar titullin docent ne pjesen flamane te universiteteve, nje kandidat duhet te kete nje Doktorature. Ne universitetet e rajoneve frengjisht-folese, fjala dhe titulli docent nuk eshte perdorur fare.

Gjermani, Austri dhe Zvicer [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Ne Gjermani , Austri dhe ne pjesen gjermanisht-folese te  Zvicres , Dozent ose Hochschuldozent tregon nje titull akademik ne universitete ose institucione te tjera te arsimit te larte.

Evropa Qendrore dhe Lindore [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Ne shume vende, me tradite akademike nga vendet gjermanofolese, "docent" eshte nje titull akademik me i ulet se nje profesor ordiner. Kjo eshte gjendja ne Republiken ceke , Hungari , Poloni , Sllovaki  dhe Slloveni . Titullin Docent eshte e barabarte ose edhe me i larte se sa titulli "profesor i asociuar" ashtu sic eshte perdorur ne vendet e Evropes Perendimore. Ne Republiken ceke, nje "docent" konsiderohet te jete i afte per te kryer kerkime ne menyre te pavarur, si dhe per te dhene leksione.

Ne Rusi , Ukraine dhe Bjellorusi "docent" eshte nje titull akademik (shkencore) me i larte se asistenti (senior pedagog) dhe me poshte se profesori.

Ne Poloni , titulli  docent  konsiderohet si i detyrueshem per marrjen e titullit profesor (dmth. profesor ordinar). Kjo tani me nuk eshte me nje kerkese, dhe ky titull pothuajse u zhduk ne 20 vitet e fundit. Aktualisht ky titull mund t'i jepet nje punonjesi joshkencor (mesuesi/instruktori). Vetem nje person me detyre shkencore mund te aplikoje per titullin e profesorit , prandaj docent eshte titulli me i larte per mesuesit dhe instruktoret.

Ne vende te tilla si Lituania , Bullgaria , ^[2] "docent" eshte perdorur si nje titull akademik ekuivalent per profesorin e asociuar ne rajonet gjermanisht-folese.

Ne shumicen e vendeve ishjugosllave, duke perfshire Bosnja dhe Hercegovina , Kroacia , Maqedonia , Mali i Zi dhe Serbia , sistemi akademik konsiderohet i ngjashem me ate te Amerikes se Veriut. Grdada akademike  docent i korrespondon asistent profesorit.

Ne Armeni , titulli  Docent  eshte ekuivalent me titullin "profesor i asociuar" i cili i jepet nje Kandidati te Shkencave ose Doktorit te Shkencave para se te behet  Profesor  ordinar .

Europa Veriore [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Ne Danimarke dhe Norvegji , docent eshte tradicionalisht nje titull ne mes te profesorit inordinar dhe profesorit, i ngjashem me titullin "readership" ne Britani te Madhe, edhe pse sot, ky titull perdoret me ndryshe.

Ne Finlande , Suedi , Estoni dhe Letoni, docent ( finlandeze dosentti , suedeze docent , estonine   dotsent , letonisht docents ) eshte nje titull akademik i ngjashem titullin gjerman "Privatdozent." Shumica e docenteve jane te punesuar ne universitetin ku ata jane docent, por zakonisht ne nje pozite tjeter (zakonisht me titullin e Ligjerues i Vjeter ose Ligjerues i Larte; universitetslektor ). Titulli  docent  ne vendet skandinave si p.sh. ne Suedi shpesh eshte perkthyer ne anglisht si "Reader" (Lexues) per te shmangur konfuzionin me termin  e huaj  docent . Ne Finlande, "Unionit i Docenteve te Finlandes dhe Ministria e Arsimit e Findlandes rekomandojme termin zevendesues profesor ne anglisht, ^{[3] [4]} ndersa termi i perdorur nga Universiteti i Helsinkit eshte Titulli i Docentit. ^[5]

Suedia [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Ne Suedi , perdoren dy terme:  docentstipendiat  dhe oavlonad docent . Nje docentstipendiat e mban titullin per tere jeten, dhe perfiton nje burse qe i paguhet atij deri ne gjashte vjet. Oavlonad docent eshte vetem nje titull akademik gjithashtu per gjithe jeten. Sot, shumica e universiteteve japin vetem titullin "oavlonad docent". Ky titull ne te shumten e rasteve u jepet njerezve te punesuar si profesor i asociuar ( universitetslektor ) me nje reputacion nderkombetar pas nje shqyrtimi rigoroz te hulumtimeve te tyre.

Finlanda [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Ne Finlande , Docent eshte vetem nje titull akademik ( Gjuha finlandeze : dosentti , suedisht : docent ) te dhene nga nje universitet dhe nuk perfshin punesimin. Ai mund te jepet per tere jeten apo per nje periudhe te caktuar kohore. Per te fituar titullin docent, nje kandidat duhet te kete nje diplome doktorature, ose te kete kompetence perkatese shkencore dhe, pervec kesaj, te kete aftesi te avancuara shkencore dhe arsimore. ^[6]  

Norvegjia [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Perdorimi tradicional ne universitete deri ne vitin 1985

Ne Norvegji, titulli docent ( norvegjeze : dosent ) eshte nje titull i cili eshte perdorur tradicionalisht per pozitat me poshte se pozita e profesoreve inordinar dhe me lart se sa ata qe e mbanin titullin førsteamanuensis (qe i korrespondon "profesor i asociuar" ne SHBA dhe senior pedagog ne Commonwealth), deri ne vitin 1985. Prandaj, me fjale te tjera "docenti" mund te shihet si profesor pa karrige (profesor extraordinarius). Titulli ishte i krahasueshem me "Readerin" (lexuesin) ose "profesor i asociuar" ne shume nga vendet e Commonwealth dhe profesor extraordinarius ne Evropen kontinentale. Me ligjet e vitit 1985, te gjith docentet u ngriten ne graden e profesorit dhe ky titull ishte shfuqizuar ne universitete. ^[7]

Docent Kolegji dhe Docent Mesimor

Titulli docent mbeti ne perdorim ne kolegjet rurale ( norvegjeze : distriktshøgskoler

), ne formen e College Docent ( norvegjeze : høgskoledosent

), qe eshte nje pozicion i perqendruar ne mesim, dhe renditet me poshte se profesoret. Te dy titujt: Docent Kolegji dhe Docent Mesimi jane pothuajse ekskluzivisht ne perdorim vetem ne shkollat e mesme, dhe zakonisht nuk perdoren ne universitete. ^{[8] [9]}

Portugalia dhe Holanda [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Ne Portugali  dhe Holande , docente (portugalisht) dhe docent (holandisht) jane nje sinonim per "mesues", dhe "profesor", dhe jane perdorur gjeresisht ne te gjitha gradat dhe rangjet akademik (dmth. shkolles se larte, universitare, etj...)

Afrika e Jugut [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Ne Afriken e Jugut , ne Afrikanisht fjala dosent i referohet ligjeruesit ose lektorit universitar, i pavarur nga sistemi i rangimit.

Turqi [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Ne Turqi , docent eshte nje titull akademik ekuivalent me nje profesor inordinar, dhe renditet ne mes asistent profesorit dhe profesorit . ^[10]  

Referime [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

1. ^ Shefik Osmani: Fjalor i pedagogjise. 8 nentori, Tirane, 1983, fq. 152.
2. ^ http://www.lex.bg/bg/laws/ldoc/2135680028 ЗАКОН ЗА РАЗВИТИЕТО НА АКАДЕМИЧНИЯ СЪСТАВ В РЕПУБЛИКА БЪЛГАРИЯ (чл. 2, ал. 3)
3. ^ http://www.helsinki.fi/jarj/suomendosenttiliitto/nimike.pdf
4. ^ "http://mot.kielikone.fi/mot/valter/netmot.exe?" . Arkivuar nga origjinali me 3 shtator 2017 . Marre me 15 nentor 2016 . {{ cite web }} : Lidhje e jashtme ne |title= ( Ndihme! ) ; Mungon ose eshte bosh parametri |language= ( Ndihme! )
5. ^ http://www.helsinki.fi/recruitment/title_of_docent.html
6. ^ "Kopje e arkivuar" . Arkivuar nga origjinali me 11 maj 2012 . Marre me 15 nentor 2016 . {{ cite web }} : Mungon ose eshte bosh parametri |language= ( Ndihme! ) Mirembajtja CS1: Archived copy si titull ( lidhja )
7. ^ Dosent, in Store Norske Leksikon , Vol. 4, 2005
8. ^ Forskrift om ansettelse og opprykk i undervisnings- og forskerstillinger (Regulations concerning appointment and promotion to teaching and research posts, Ministry of Education and Research 9 February 2006), accessed March 14, 2014.
9. ^ Forskrift om ansettelse og opprykk i undervisnings- og forskerstillinger , Regjeringen.no, February 20, 2006 (accessed August 26, 2014).
10. ^ Buyuk Larousse Sozluk ve Ansiklopedisi 1986 "Docent: Universite o?retim uyeli?inde yardımcı docent ile profesor arasında yer alan akademik unvan."